ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ “ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΗ Β. ΕΛΛΑΔΑ”

Οι προκλήσεις της νέας οικονομίας για τη γεωργία και την κτηνοτροφία

Της Σοφίας Χριστοφορίδου

Η διατροφική κρίση σε όλο τον πλανήτη, η άνοδος των τιμών στο χρηματιστήριο των τροφίμων, η παγκοσμιοποιημένη οικονομία και οι αλλαγές που επίκεινται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά το 2013 κάνουν τη συζήτηση περί γεωργίας περισσότερο επίκαιρη παρά ποτέ. Πόσο μάλλον, όταν πρόκειται για έναν κατεξοχήν αγροτικό νομό όπως οι Σέρρες.

Το θέμα της διατροφικής κρίσης, οι ανακατατάξεις στην παγκόσμια αγροτική οικονομία και οι επιδράσεις αυτών των αλλαγών στην τοπική κοινωνία αποτέλεσαν σημεία προβληματισμού στην ημερίδα που διοργάνωσε το δημοσιογραφικό συγκρότημα “Μακεδονία” στις Σέρρες με θέμα “Οι προκλήσεις της νέας οικονομίας για τη γεωργία και την κτηνοτροφία”. Τα θέματα αυτά έθεσε επί τάπητος, ανοίγοντας τις εργασίες της ημερίδας, ο αρθρογράφος της “Μ” Γιώργος Σκαμπαρδώνης.

Στο χαιρετισμό του ο γ.γ. της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Γιώργος Τσιότρας αναφέρθηκε στα έργα και τις δράσεις που προωθεί η Περιφέρεια στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης, με στόχο τη βελτίωση των δομών και την παραγωγή προϊόντων ποιότητας και την αειφορική διαχείριση των πόρων της υπαίθρου.

Προκλήσεις και υστερήσεις

“Οι προκλήσεις είναι εδώ, μπορούν όμως οι αγρότες να απαντήσουν σε αυτές και να προσαρμόσουν τις παραγωγικές κατευθύνσεις στη νέα πραγματικότητα χωρίς την οργανωμένη εφαρμογή συγκεκριμένων δράσεων και πολιτικών υποστήριξής των;” διερωτήθηκε ο νομάρχης Σερρών, Στέφανος Φωτιάδης, σημειώνοντας ότι οι προκλήσεις αυτές έχουν ως αποδέκτες το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, την Αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθμού, το επιστημονικό δυναμικό της χώρας και όλους τους φορείς που αποτελούν οργανωμένη έκφραση των αγροτών.

“Μείναμε πίσω ενώ θα μπορούσαμε να πρωταγωνιστούμε στον τομέα της γεωργίας”, παρατήρησε ο δήμαρχος Σερρών και πρόεδρος της ΤΕΔΚ Γιάννης Βλάχος, σημειώνοντας την ανάγκη προσαρμογής στο πλαίσιο των διεθνών και ευρωπαϊκών προτύπων.

Ο πρόεδρος του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Σερρών Αριστείδης Δρογαλάς αναφέρθηκε στη σημασία της ενίσχυσης της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, γνωστοποιώντας την πρωτοβουλία του Επιμελητηρίου να προβάλλει τα προϊόντα διατροφής που αποτελούν το “σήμα κατατεθέν” του νομού, την μπουγάτσα και τον ακανέ.

“Η λεγόμενη ‘άλλη γεωργία’ του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης προϋποθέτει και ‘άλλη νοοτροπία’ από την πλευρά των υπαλλήλων του υπουργείου” σημείωσε δηκτικά ο πρόεδρος της Ένωσης Νέων Αγροτών Σερρών Κώστας Τζιόμαλος, κάνοντας λόγο για τις πολύμηνες καθυστερήσεις στην καταβολή επιδοτήσεων και στις αγκυλώσεις που προκύπτουν από το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο.

“Όταν μιλάμε για ποιοτική γεωργία χωρίς να έχουμε βάλει τις υποδομές, χωρίς κρατικούς μηχανισμούς που θα τη διασφαλίζουν, απλώς κάνουμε πολιτική”, παρατήρησε μεταξύ άλλων ο γενικός διευθυντής της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Σερρών Αντώνης Ανεσιάδης .

Ένα από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νομού Σερρών είναι το πλούσιο γεωθερμικό της πεδίο, επισήμανε από την πλευρά του ο καθηγητής γεωλογίας του ΑΠΘ Μιχάλης Φυτικάς, τονίζοντας ότι με τη χρήση της γεωθερμικής ενέργειας μειώνεται σημαντικά η κατανάλωση ενέργειας σε δραστηριότητες όπως τα θερμοκήπια, η θέρμανση κτηνοπτηνοτροφικών μονάδων, οι ειδικές ιχθυοκαλλιέργειες, αλλά και ο ιαματικός τουρισμός.

Κ. Μπατζελή: Διαρθρωτική η κρίση

Στο δεύτερο μέρος της ημερίδας η ευρωβουλευτής και μέλος της επιτροπής γεωργίας του ευρωκοινοβουλίου Κατερίνα Μπατζελή σημείωσε ότι τα χρηματιστηριακά παιχνίδια του παγκόσμιου κεφαλαίου οδήγησαν στη διατροφική κρίση που έφτασε τους φτωχούς στα επίπεδα της πείνας στην Ασία και τους Έλληνες αγρότες σε αδιέξοδο, λόγω του τριπλασιασμό του κόστους παραγωγής. “Η διατροφική κρίση προέκυψε γιατί κάποιοι έπρεπε να προσθέσουν νέα προϊόντα στα χαρτοφυλάκιά τους για αυξηθεί η τιμή της μετοχής τους” σχολίασε, ενώ αναφερόμενη στη διαπραγμάτευση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου θύμισε ότι οι ΗΠΑ διατηρούν τα προστατευτικά όρια για τα προϊόντα τους. “Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν θέλουμε η Ε.Ε. να συνεχίσει να παράγει” είπε η κ. Μπατζελή και τάχθηκε υπέρ μιας πολιτικής διαχείρισης κρίσεων, ενός νέου μηχανισμού δημόσιας παρέμβασης, που θα αντισταθμίζει τις εισοδηματικές απώλειες των ευρωπαίων αγροτών από τις διακυμάνσεις της παγκόσμιας αγοράς. “Η διατροφική κρίση μπορεί να είναι συγκυριακή σε παγκόσμια κλίμακα, ωστόσο για την Ελλάδα η κρίση αυτή είναι διαρθρωτική ή και χρειάζεται νέο μοντέλο ανάπτυξης” είπε, προτείνοντας η χώρα μας να στραφεί προς ένα διατροφικό μοντέλο, παράγοντας προϊόντα ποιοτικά και ανταγωνιστικά. Η κ. Μπατζελή προέβλεψε ότι η άνοδος της τιμής του ρυζιού λόγω της κρίσης δεν θα διαρκέσει περισσότερο από τρία χρόνια και πρότεινε τον προσανατολισμό σε νέα πρότυπα γεωργίας. Ως προς την ΚΑΠ, είπε ότι το 2009 είναι κρίσιμη χρονιά, γιατί τότε θα οριστικοποιηθεί αν θα ισχύσει η πλήρης αποσύνδεση, αν θα ισχύσουν ίδια κριτήρια επιδότησης ανά στρέμμα σε όλες τις περιφέρειες. “Αν μπούμε στη λογική της μερικής αποσύνδεσης, αυτή θα είναι η χειρότερη λύση” εκτίμησε.

Τζ. Καραμίχας: Στροφή στη διατροφική γεωργία

“Το αγροτικό εισόδημα έχει μειωθεί κατά 20% τα τελευταία χρόνια. Η σχέση τιμής σιτηρών ψωμιού είναι 1 προς 800. Αν ένα μέρος της υπεραξίας δεν επιστρέφει στον παραγωγό, με τι κίνητρο θα συνεχίσει να παράγει; Από την άλλη οι επενδύσεις στη γεωργία στοιχίζουν. Για να γίνει κανείς τσομπάνης χρειάζεται να επενδύσει το λιγότερο 300.000 ευρώ” σημείωσε ο πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ Τζανέτος Καραμίχας. Ως προς την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών ο κ. Καραμίχας πρότεινε να “απελευθερωθούν” τα 3,5 εκατομμύρια στρέμματα που χρησιμοποιούνται σήμερα στη βαμβακοκαλλιέργεια και να αξιοποιηθούν για τη διατροφική γεωργία. “Δεσμεύουμε 3,5 εκατ. στρέμματα σε μη διατροφικό προϊόν όταν δεν έχουμε ζωοτροφές να θρέψουμε την κτηνοτροφία ή όταν δεν έχουμε στάρι. Και με ένα σακάκι λιγότερο θα ζήσουμε, χρειάζεται να στηρίξουμε τη γεωργία που εξασφαλίζει διατροφική επάρκεια και ασφάλεια” είπε χαρακτηριστικά.

Σημαντικό κεφάλαιο στη συζήτηση περί γεωργίας αποτελεί η διαχείριση της γης και του νερού, σημείωσε, τονίζοντας την ανάγκη να αποφασίσει η Ελλάδα πόση γη θα διαθέσει για τη γεωργία, πόση για τη βιομηχανία και πόση για οικιστικούς σκοπούς. “Η αστικοποίηση της εύφορης γης προχωρά με γοργούς ρυθμούς, τα γόνιμα χωράφια γίνονται εξοχικές κατοικίες” είπε. Όσο για τη διαχείριση των υδάτινων αποθεμάτων σημείωσε ότι το κόστος της άρδευσης είναι 244 εκατ. ευρώ ετησίως για όλη τη χώρα ενώ για το νομό Σερρών 15 εκατ. ευρώ. Πρότεινε να δοθεί η εγγύηση του δημοσίου στις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις για να προχωρήσουν μέσω δανεισμού τα μεγάλα αρδευτικά έργα, γιατί με τους σημερινούς ρυθμούς που προχωρούν τα εγγειοβελτιωτικά έργα ούτε σε 50 χρόνια δεν θα έχει λυθεί το πρόβλημα.

Κ. Σκιαδάς: Στόχος η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας

Τέλος ο γ.γ. του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστας Σκιαδάς σημείωσε ότι προτεραιότητα του υπουργείου είναι η ποιοτική γεωργία και παρουσιάσει τους βασικούς άξονες του τομεακού προγράμματος “Αλέξανδρος Μπαλταζτής” συνολικού προϋπολογισμού (κοινοτική, εθνική και ιδιωτική συμμετοχή) 6,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο κ. Σκιαδάς τόνισε ότι οι προτεραιότητες του επιχειρησιακού προγράμματος είναι “η διαχείριση των υδατικών πόρων και η ποιοτική γεωργία, η αειφόρος αγροτική ανάπτυξη μέσω της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενούς και αγροδιατροφικού τομέα και του περιβάλλοντος σε μια βιώσιμη ύπαιθρο”. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Αλέξανδρος Μπαλτατζής” έχει 5 άξονες:

α) Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στον τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας

β) Περιβάλλον – ύπαιθρος

γ) Οικονομική διαφοροποίηση και ποιότητα ζωής

δ) Παρεμβάσεις τύπου LEADER που διαπερνούν και τους τρεις προηγούμενους άξονες

ε) Τεχνική βοήθεια

Στις περιφέρειες του στόχου σύγκλισης (όπου κατατάσσεται και ο νομός Σερρών) θα κατανεμηθεί το 81% των πόρων του προγράμματος.

Επίσης, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου σημείωσε ότι η κυβέρνηση απάλλαξε 500.000 έλληνες γεωργούς από τη δαπάνη ενεργοποίησης των δικαιωμάτων, ύψους 150 εκατ. ευρώ μέχρι το 2013 και αποφάσισε να καλύψει τους τόκους δανείων 300 εκατ. ευρώ για τους κτηνοτρόφους.

Αναφέρθηκε ακόμη στη στάση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου απέναντι στις εναρμονισμένες πρακτικές. “Ο κ. Κοντός ήταν ο πρώτος που χτύπησε το καρτέλ του γάλακτος και τώρα αναδείξαμε το θέμα του καρτέλ στο κρέας”, είπε.

Ο κ. Σκιαδάς χαρακτήρισε δύσκολη τη συγκυρία για την ελληνική κτηνοτροφία, με την αύξηση των τιμών των ζωωτροφών και σημείωσε ότι “χρειάζεται εγρήγορση, να στηρίξουμε τον κτηνοτρόφο για να παραμείνει στην παραγωγή”.

Ερωτήσεις – παρεμβάσεις

Την εκτενή συζήτηση που ακολούθησε μετά το πέρας των εισηγήσεων συντόνισε η αρχισυντάκτρια του περιοδικού “Επιλογές” Χριστίνα Ταχιάου. Με τις πολυάριθμες ερωτήσεις και παρεμβάσεις τους οι Σερραίοι αγρότες αποδείχθηκαν ιδιαιτέρως ενημερωμένοι αλλά και προβληματισμένοι για το μέλλον της γεωργίας.

Ενδεικτικά ο κ. Δ. Τσιτσιλίδης αναφέρθηκε στις μεγάλες καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην έγκριση των σχεδίων βελτίωσης των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, με αποτέλεσμα να παρέρχονται οι προθεσμίες χρηματοδότησης. Για το ίδιο θέμα ο κ. Ι. Χατζησπύρογλου αναφέρθηκε σε καθυστερήσεις στην καταβολή των επιδοτήσεων στους νέους αγρότες που εντάχθηκαν στο σχετικό πρόγραμμα από το 2006, λέγοντας χαρακτηριστικά: “Έχασαν μια χρονιά και πάνε για τη δεύτερη”.

Ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης παραδέχτηκε την καθυστέρηση, την οποία απέδωσε στον δεκαπλασιασμό των αιτήσεων για σχέδια βελτίωσης.

Ο κ. Χ. Μίχος έθεσε το θέμα του κόστους παραγωγής που αυξάνεται εξαιτίας του πετρελαίου και ζήτησε διαφοροποίηση του καθεστώτος για τους αγρότες.

Η απάντηση του κ. Σκιαδά ήταν ότι το θέμα επιστροφής του ειδικού φόρου κατανάλωσης βρίσκεται στην τελική του φάση και θα προχωρήσει χωρίς οι αγρότες να υποβάλουν ούτε ένα δικαιολογητικό, με βάση την καταστάσεις ΟΣΔΕ και τις νέες καταγραφές των μη επιδοτούμενων καλλιεργειών.

Ο κ. Γ. Κασάπης των Αδέσμευτων Δημοκρατικών Συλλόγων του νομού Σερρών παρατήρησε ότι “η εξαγγελία του έλληνα πρωθυπουργού πρέπει να γίνει πραγματικότητα και το 80% του Δ ΚΠΣ να δοθεί στην περιφέρεια, αλλιώς οι αγρότες δεν μπορούν να δουν καλύτερες μέρες”.

Ο κ. Κουμτσάκης ρώτησε αν θα τροποποιηθεί ο νόμος για τη γεωθερμία, ώστε να μη διέπεται από τις διατάξεις του μεταλλευτικού κώδικα, αλλά από αυτές που ισχύουν για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αν οι γεωθερμικές εφαρμογές θεωρούνται επιλέξιμες δαπάνες από το “Αλ. Μπαλτατζής”. Σύμφωνα με τον γ.γ. του υπουργείου το θέμα έχει δρομολογηθεί και αναμένεται η σχετική τροποποίηση των ΚΥΑ.

Ο κ. Δ. Αραμπατζής διερωτήθηκε αν το τεύτλο και η τομάτα έχουν μέλλον στο νομό Σερρών και αν η στροφή στο διατροφικό μοντέλο το οποίο πρότειναν οι εισηγητές μπορεί να συμβαδίσει από τις αθρόες εισαγωγές τροφίμων στην Ε.Ε. από τρίτες χώρες. Ως προς το πρώτο ο κ. Σκιαδάς εκτίμησε ότι αυτές οι δύο παραδοσιακές καλλιέργειες των Σερρών έχουν καλή προοπτική.

Τέλος ο πρόεδρος της ΕΑΣ Βισαλτίας Π. Αραμπατζής σημείωσε ότι υπάρχει η τάση σε ορισμένους αγρότες να απολαμβάνουν τις ενισχύσεις χωρίς να καλλιεργούν, παρόλο που σε καλλιέργειες όπως η βιομηχανική τομάτα η εμπορική τιμή είναι τόσο υψηλή που φτάνει την τιμή άλλων επιδοτούμενων καλλιεργειών.