Της Σοφίας Χριστοφορίδου

Η Φλώρινα αναδείχτηκε ένας από τους δέκα έξοχους αγροτουριστικούς προορισμούς στην Ευρώπη για το 2007. Τι σηματοδοτεί αυτή η βράβευση και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί για να δοθεί αναπτυξιακή ώθηση στον ακριτικό νομό;

Τα παραπάνω ερωτήματα αποτέλεσαν το ερέθισμα για την ημερίδα που πραγματοποίησε το Δημοσιογραφικό Συγκρότημα “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ” στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας “ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ στη Βόρεια Ελλάδα”. Στον τίτλο της ημερίδας “Νομός Φλώρινας, έξοχος ευρωπαϊκός προορισμός. Μετά τη βράβευση τι;” συμπυκνώθηκαν τα ερωτήματα και οι προβληματισμοί των τοπικών φορέων.

“Η Φλώρινα είναι εκπληκτικός τόπος, όμως αυτό από μόνο του δεν φτάνει. Χρειάζεται συνεργασία υπό έναν ενιαίο φορέα συντονισμού, για να ανέβει ο τόπος σε ένα άλλο επίπεδο”, ανέφερε κατά την έναρξη των εργασιών της ημερίδας ο αρθρογράφος της εφημερίδας “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ” Γιώργος Σκαμπαρδώνης.

Απαιτούνται σύγχρονες στρατηγικές προώθησης του τουριστικού προϊόντος, συμφώνησε ο δήμαρχος Φλώρινας Στέφανος Παπαναστασίου, ενώ ο βουλευτής Φλώρινας Ευστάθιος Κωνσταντινίδης προέβλεψε ότι αν δεν υπάρξει σχεδιασμός και ουσιαστικές δράσεις, οι δάφνες της βράβευσης θα αποδειχθούν εφήμερες. Από εδώ και πέρα η πρόκληση για τους τοπικούς φορείς είναι να ξυπνήσει “ο κοιμώμενος γίγαντας του τουρισμού”, εκτίμησε ο γενικός γραμματέας της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Ανδρέας Λεούδης. Κατά τον νομάρχη Φλώρινας Γιάννη Βοσκόπουλο, αυτό μπορεί να γίνει αν η Φλώρινα δημιουργήσει τη δική της τουριστική ταυτότητα και επενδύσει στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Χωρίς εκπαίδευση των ανθρώπων που δουλεύουν στον τομέα του τουρισμού δεν μπορούμε να μιλάμε για ποιότητα, επισήμανε ο πρόεδρος του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Φλώρινας Άρης Αριστείδου. Το ΕΒΕ Φλώρινας έχει δημιουργήσει ήδη τουριστικό τμήμα, το οποίο στελεχώνεται με ειδικό σύμβουλο, προκειμένου να υποστηριχθούν οι επαγγελματίες σε θέματα μάρκετιγκ και να αποκτήσουν τεχνογνωσία. Ήδη εκπονείται έρευνα για το προφίλ του επισκέπτη της Φλώρινας και marketing plan για στοχευμένη προβολή της περιοχής.

Το προφίλ του “αγροτουρίστα”

Αν και, όπως ξεκαθάρισε ο διευθυντής του τομέα επενδύσεων και αναπτυξιακών προγραμμάτων της Αγροτουριστική ΑΕ Νίκος Δαδίτσιος, στην Ελλάδα δεν μπορούμε να μιλάμε για αγροτουρισμό αλλά για τουρισμό υπαίθρου, το προφίλ των τουριστών αυτής της κατηγορίας είναι προσδιορισμένο. Πρόκειται για άτομα ηλικίας 35-55 ετών, που ταξιδεύουν σε ζευγάρια, χωρίς παιδιά ή σε ομάδες με ειδικά ενδιαφέροντα. Όταν ταξιδεύουν, αποφεύγουν τους πολυπληθείς προορισμούς και επιθυμούν να ανακαλύπτουν ανέγγιχτα τοπία. Αναζητούν τη γνησιότητα, την οικειότητα, την ανθρώπινη επαφή, την ευθυμία. Δείχνουν ενδιαφέρον για τον αγροτικό τρόπο ζωής και την επιβεβαίωση των παραδοσιακών αξιών. Επιθυμούν να έχουν μαθησιακές εμπειρίες, να ιππεύουν, να παρατηρούν αγροτικές εργασίες, να επισκέπτονται παραδοσιακούς οικισμούς, να μαγειρεύουν κτλ. Προσέχουν την υγεία τους και προτιμούν τα “σπιτικά προϊόντα” και την τοπική γαστρονομία. Οι δύο αγορές με τη μεγαλύτερη προτεραιότητα για την προσέλκυση τουριστών υπαίθρου είναι η Μεγάλη Βρετανία και η Γερμανία και σε δεύτερο επίπεδο το Βέλγιο, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Γαλλία, οι ΗΠΑ και η Ρωσία.

Το καλύτερό μας “προϊόν”,

ο ελληνικός τρόπος ζωής

Σύμφωνα με τον διευθυντή του τομέα επενδύσεων και αναπτυξιακών προγραμμάτων της Αγροτουριστική ΑΕ, “ο στόχος είναι να καθιερωθεί ο τουρισμός υπαίθρου ως ένα ιδιαίτερα διαφοροποιημένο είδος τουρισμού που θα βασίζεται στον γνήσιο ελληνικό τρόπο ζωής. Να ταυτοποιηθεί η Ελλάδα ως ο τελευταίος ανερχόμενος και πολλά υποσχόμενος προορισμός για τουρισμό υπαίθρου στη Μεσόγειο”. Όπως είπε, ο στόχος θα επιτευχθεί αν δοθεί βάρος στην ποιότητα και την εξειδίκευση των τουριστικών υπηρεσιών, στην αύξηση της παρουσίας στο Διαδίκτυο, στις δημόσιες σχέσεις και την επικοινωνία με τους παράγοντες της τουριστικής αγοράς.

Χωρίς θεμέλια

Μπορεί ο σχεδιασμός και το μάρκετιγκ να είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη αυτής της μορφής του τουρισμού, όμως σύμφωνα με τον γ.γ. της Ένωσης Αγροτουριστικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, Δημήτρη Μιχαηλίδη, επί του παρόντος δεν υπάρχουν ούτε τα βασικά, δηλαδή το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο. “Κάναμε επενδύσεις χιλιάδων ή και εκατομμυρίων ευρώ και είμαστε παράνομοι. Για παράδειγμα δεν μπορούμε να προσφέρουμε στους φιλοξενούμενούς μας τυρόπιτα ή γλυκό που φτιάξαμε στην κουζίνα μας, χρειαζόμαστε ειδική άδεια, αλλιώς υποχρεούμαστε να σερβίρουμε κατεψυγμένα προϊόντα. Δεν μπορούμε να ξεναγήσουμε τους επισκέπτες στον τόπο μας, απαιτείται άδεια τουριστικού γραφείου. Οι επιχειρηματίες είναι ήρωες” σημείωσε με νόημα. Ο γ.γ. της Ένωσης Αγροτουριστικών Επιχειρήσεων τόνισε ότι οι επιχειρηματίες θέλουν να συμμετέχουν στο σχεδιασμό της πολιτικής για τον αγροτουρισμό. “Χωρίς θεσμικό πλαίσιο παίζουμε τα χρήματά μας κορόνα γράμματα. Πρέπει να δημιουργηθεί θεσμικό πλαίσιο, αλλά όχι για μας χωρίς εμάς. Θέλουμε ανάπτυξη δομών όχι πυροτεχνήματα”, επισήμανε.

Συγκριτικό πλεονέκτημα

η πολιτιστική κληρονομιά

“Η πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής αποτελεί το συγκριτικό της πλεονέκτημα, το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα τουριστικό προϊόν που θα αποτελέσει πόλο έλξης των επισκεπτών” εκτίμησε η επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Σοφία Ηλιάδου Τάχου, προτείνοντας πρωτοβουλίες και δράσεις όπως:

• Έρευνα – μελέτη – διάσωση – διάδοση της πολιτισμικής παράδοσης του νομού και ίδρυση μουσείου λαϊκού πολιτισμού.

• Διευκόλυνση της πολιτιστικής επικοινωνίας του νομού με άλλες περιοχές σε περιφερειακή, εθνική και ευρωπαϊκή κλίμακα, ανάπτυξη σχεδίων με τρίτες χώρες.

• Εφαρμογές προωθημένων τεχνολογιών και υπηρεσιών πληροφόρησης και επικοινωνιών.

• Ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων για μαθητές και σπουδαστές

• Αναστύλωση των παλιών αρχοντικών κατά μήκος του ποταμού και μετατροπή τους σε επισκέψιμους χώρους.

• Δημιουργία υποδομών διασκέδασης στον παλιό αστικό πυρήνα.

• Ψηφιακή τεκμηρίωση και προώθηση της λαϊκής μουσικής παράδοσης.

• Δικτυακή πύλη (portal) προώθησης πολιτισμού και τουρισμού.

• Δημιουργία του δικτύου προστασίας κα παρακολούθησης ευαίσθητων οικοσυστημάτων και υποστήριξης οικοτουριστικών δραστηριοτήτων.

• Αξιοποίηση του αστικού δάσους και μεταβολή του σε χώρο επικοινωνίας αναψυχής και περιπάτου

Παρεμβάσεις

Μετά το πέρας των εισηγήσεων έγινε εκτενής συζήτηση με ερωτήσεις και παρεμβάσεις από πολίτες της Φλώρινας και ειδικότερα από επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα του τουρισμού. Μεταξύ αυτών, ο πρόεδρος των ξενοδόχων Φλώρινας Θανάσης Ρόμπαπας εκτίμησε ότι το βραβείο που κέρδισε η Φλώρινα “δεν επικοινωνήθηκε” και ότι το ερώτημα τι μέλλει γενέσθαι από εδώ και πέρα δεν έχει απαντηθεί από τους τοπικούς φορείς. Ο πρόεδρος της Αγροτουριστικής Βιτσίου Χρήστος Μπόσκος έθεσε το θέμα έλλειψης σχεδιασμού για την αναπτυξιακή κατεύθυνση του νομού, δηλαδή αν θα είναι “ενεργειακός νομός” λόγω ΔΕΗ ή “πράσινος νομός” με έμφαση στον τουρισμό. Πρόσθεσε ακόμη ότι και στο πεδίο του τουρισμού πρέπει να αποφασιστεί αν η Φλώρινα θέλει τουρισμό του λεωφορείου ή του τζιπ, ξενοδοχεία των 100 ατόμων ή ξενώνες. Ο Άνθιμος Τόρτοκας του κέντρου οργάνωσης και προώθησης τουρισμού Inflorina σχολίασε ότι για το “τι” πρέπει να γίνει μετά τη βράβευση υπάρχει μια συναντίληψη, το “πώς” και το “ποιος” είναι που πρέπει να απαντηθούν.

 

---

Μετά τη βράβευση, τι;

Το 2007 ο νομός Φλώρινας βραβεύτηκε ως ένας από τους δέκα καλύτερους προορισμούς στην Ευρώπη για τουρισμό υπαίθρου. Άραγε, πόσο γνωστό είναι αυτό στους εκτός Φλώρινας; Οι κάτοικοι του νομού, αλήθεια, το πήραν είδηση, διαπίστωσαν καμιά αλλαγή, είδαν περισσότερους επισκέπτες στα μέρη τους;

Αυτοί οι προβληματισμοί εκφράστηκαν από τους ίδιους τους επιχειρηματίες, είτε από το βήμα της ημερίδας που διοργάνωσε το Δημοσιογραφικό Συγκρότημα “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ” είτε στο περιθώριο αυτής.

“Μετά τη βράβευση τι;”, ήταν το ερώτημα που τέθηκε από τη “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ” στους τοπικούς παράγοντες και στους ειδικούς. Δίπλα στο “τι” πρέπει να προσθέσουμε και το “πώς” και το “ποιος”, ερωτήματα εξίσου κρίσιμα για την ανάπτυξη του τουρισμού σε έναν τόπο ευλογημένο από τη φύση.

Με αυτό το βραβείο η Φλώρινα είχε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να γίνει μόδα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το μεγάλο “μπαμ” δεν έγινε, γιατί προφανώς δεν αρκεί μόνο ένας τίτλος για να γίνει. Έτσι ο “κοιμώμενος γίγαντας του τουρισμού” (για να δανειστούμε μια φράση του γενικού γραμματέα της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας) δεν ξύπνησε απότομα από το λήθαργό του. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια έχει μισανοίξει τα μάτια του, όπως μαρτυρούν οι επενδύσεις σε δεκάδες μικρούς και μεγαλύτερους ξενώνες, ο αριθμός των επισκεπτών στο χιονοδρομικό κέντρο και τα οινοποιεία.

Όμως, όπως παραδέχτηκαν και οι τοπικοί φορείς κατά την ημερίδα της “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ”, η Φλώρινα μπορεί να προσδοκά αναπτυξιακά οφέλη από τον τουρισμό μόνον αν επενδύσει στη διαφοροποιημένη τουριστική ταυτότητα και στην παροχή υπηρεσιών ποιότητας. Μόνον αν δοθεί βάρος στην εκπαίδευση των ανθρώπων που εργάζονται στον τομέα του τουρισμού. Μόνον αν συναποφασιστεί τι είδους τουρισμό χρειάζεται ο τόπος- όπως το έθεσε ένας εκ των επαγγελματιών “τουρισμό λεωφορείου ή τουρισμό του τζιπ”; Μόνο αν υπάρξει σοβαρός σχεδιασμός και στοχευμένη προσέγγιση των “τουριστών της υπαίθρου”, που είναι πιο απαιτητικοί από τους “τουρίστες του ήλιου και της θάλασσας”. Και, φυσικά, μόνον αν προστατευτεί ως κόρη οφθαλμού αυτό για το οποίο ξεχωρίζει η Φλώρινα: η ανέγγιχτη φύση και οι πολιτιστικοί θησαυροί της.