Η συμβολή των μεταναστών στην ελληνική οικονομία είναι θετική. Όσο περισσότερο ενσωματώνονται οι μετανάστες που ζουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα τόσο περισσότερο αυξάνεται η θετική τους συμβολή στην ευημερία της χώρας. Μεγαλύτερη ενσωμάτωση μεταφράζεται σε μικρότερες εκροές κεφαλαίων από πλευράς μεταναστών, μεταφράζεται σε αύξηση της εθνικής αποταμίευσης, σε μεγαλύτερη αύξηση του ΑΕΠ.  

Της Σοφίας Χριστοφορίδου

Η μεγαλύτερη ενσωμάτωση οδηγεί την αγορά εργασίας των μεταναστών στην επίσημη οικονομία εις βάρος της ανεπίσημης και της παραοικονομίας. Αυτό μεταφράζεται σε αυξημένα φορολογικά έσοδα και ασφαλιστικές εισφορές.

Δημιουργούν θέσεις εργασίας

Οι μετανάστες δεν καταλαμβάνουν μόνον θέσεις εργασίας. Η παρουσία τους δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας για έλληνες εργαζόμενους. Η πλεονάζουσα ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες, εξαιτίας των μεταναστών, μπορεί να οδηγεί αρχικά πιέσεις στις τιμές, όμως η παρουσία τους με τον περιορισμό του κόστους παραγωγής και τη μείωση των πραγματικών μισθών ωθεί τους παραγωγούς στην αύξηση της παραγωγής με αύξηση της απασχόλησης και ικανοποίησης της πλεονάζουσας ζήτησης.

Οι μετανάστες δεν καταλαμβάνουν πάντα θέσεις εργασίας που θα μπορούσαν να τις είχαν οι έλληνες εργαζόμενοι. Πολλές από αυτές τις θέσεις εργασίας μένουν κενές, είτε γιατί οι έλληνες εργαζόμενοι δεν τις επιθυμούν, είτε γιατί οι αμοιβές είναι ιδιαίτερα χαμηλές και δεν τους προσελκύουν.

Η περαιτέρω αύξηση των μεταναστών δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στους παλαιούς μετανάστες που βλέπουν τα εισοδήματά τους να περιορίζονται. Η ενσωμάτωση των μεταναστών μπορεί να τους προστατέψει από παρόμοιες δυσμενείς επιδράσεις.

Συμμετέχουν στο ΑΕΠ

Η προσέγγιση εκτίμησης της συμβολής των νόμιμων και παράνομων μεταναστών στο ΑΕΠ γίνεται με την βοήθεια ενός ειδικά κατασκευασμένου για τον σκοπό αυτό Πίνακα Κοινωνικής Λογιστικής. Με βάση αυτό, από την πλευρά της δαπάνης τα νοικοκυριά των νόμιμων μεταναστών συμμετέχουν κατά 2,2% στο συνολικό ΑΕΠ, έναντι 0,5% των παράνομων μεταναστών. Τα μεγέθη αυτά είναι υποεκτιμημένα, καθώς δεν συμπεριλαμβάνονται και οι μεταβιβάσεις εμβασμάτων των μεταναστών προς το εξωτερικό. Οι εν λόγω μεταβιβάσεις εκτιμήθηκαν για το 2004 από τη μελέτη σε 43 και 550 εκατομμύρια ευρώ για τους παράνομους και τους νόμιμους μετανάστες αντίστοιχα.

Από την πλευρά των λογαριασμών δημιουργίας του εισοδήματος οι εκτιμήσεις της μελέτης ανεβάζουν τη συμβολή των νόμιμων μεταναστών στο ΑΕΠ στο 2%, ενώ για τους παράνομους μετανάστες η εκτίμηση είναι 0,8%.

Τέλος από την πλευρά της απασχόλησης των νόμιμων μεταναστών, η οποία αποτελεί το 7,2% της συνολικής απασχόλησης της χώρας (3,1% για τους παράνομους) και με δεδομένη τη σχέση των μέσων αποδοχών ελλήνων και νόμιμων μεταναστών που είναι 0,78, καθώς και τη σχέση μεταξύ νόμιμων και παράνομων μεταναστών, προκύπτει ότι η συμμετοχή των νόμιμων μεταναστών στο ΑΕΠ κυμαίνεται κοντά στο 1,9% έναντι της συμμετοχής των παράνομων μεταναστών που κυμαίνεται στο 0,7%.

Συνοψίζοντας, από όλες τις εναλλακτικές εκτιμήσεις της μελέτης προκύπτει ότι η άμεση συμβολή των νόμιμων μεταναστών στη δημιουργία του ΑΕΠ της χώρας ανήλθε το 2004 σε 1,9% έως 2,2%. Το αντίστοιχο ποσοστό για τους παράνομους μετανάστες είναι 0,5% έως 0,7%. Τα παραπάνω μεγέθη της οικονομικής συμβολής των μεταναστών δεν μπορεί παρά να θεωρηθούν ως μία πρώτη ελάχιστη εκτίμηση, καθώς δεν ενσωματώνουν τις δευτερογενείς επιδράσεις από τη συμμετοχή τους στο οικονομικό κύκλωμα της χώρας. Τα μεγέθη της συμβολής της παράνομης μετανάστευσης, όπως εμφανίζονται, θα πρέπει να λαμβάνονται επίσης ως ένα κατώτατο όριο.

Αυξάνουν την κατανάλωση

Τα νοικοκυριά των μεταναστών ως καταναλωτών συμβάλλουν στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν. Η συμβολή αυτή μπορεί να γίνει σημαντικότερη αν δοθούν τα ίδια κίνητρα που έχουν και οι υπόλοιποι καταναλωτές. Η ελεύθερη πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα και στα προϊόντα του (πιστωτικές κάρτες, καταναλωτικά δάνεια, δάνεια για αγορά κατοικίας κτλ.) βοηθά προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτή η ελεύθερη πρόσβαση σταματά εξαιτίας της μη ύπαρξης των αναγκαίων νομιμοποιητικών εγγράφων από πλευράς των μεταναστών. Η παραμονή για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα των μεταναστών στο στάδιο της παράνομης εγκατάστασης μάλλον δεν βοηθά κανέναν. Η μεταναστευτική πολιτική θα πρέπει να είναι ευέλικτη και άμεσα αποτελεσματική. Η μεταναστευτική πολιτική θα πρέπει να λειτουργεί ταχύτερα από την ίδια την αγορά. Ένα μεγάλο μέρος του μεταναστευτικού ρεύματος της περασμένης δεκαετίας έχει ήδη ενσωματωθεί στην ελληνική κοινωνία και οικονομία, χωρίς η ελληνική πολιτεία να έχει παρέμβει ουσιαστικά.

Βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα

Οι μετανάστες ως εργαζόμενοι συμβάλλουν στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ήδη ένας στους δέκα εργαζόμενους είναι μετανάστης). Βοηθούν στη μείωση του κόστους παραγωγής, στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Δημιουργούν θέσεις εργασίας που οι ημεδαποί εργαζόμενοι δεν επιθυμούν να τις καλύψουν. Επίσης οι ασφαλιστικές εισφορές τους βοηθούν στην κάλυψη των ελλειμμάτων των ασφαλιστικών ταμείων. Η πλήρης ενσωμάτωση των παραπάνω στην επίσημη αγορά εργασίας αφενός τους στηρίζει έναντι των αυθαίρετων και πολλές φορές απαράδεκτων εργασιακών συνθηκών από πλευράς των εργοδοτών τους, αφετέρου τους δίδει κίνητρα μόνιμης και νόμιμης εγκατάστασης με όλα τα θετικά που απορρέουν από αυτήν. Μεγαλύτερη ενσωμάτωση μεταφράζεται σε μικρότερες εκροές κεφαλαίων από πλευράς μεταναστών, μεταφράζεται σε αύξηση της εθνικής αποταμίευσης, σε μεγαλύτερη αύξηση του ΑΕΠ.

Η μεταναστευτική πολιτική θα πρέπει να αναγνωρίζει τη θετική συμβολή των μεταναστών στην ελληνική οικονομία. Ταυτόχρονα όμως, επειδή δημιουργούνται σημαντικές αναδιανεμητικές επιδράσεις, θα πρέπει οι ασκούντες την οικονομική πολιτική να λαμβάνουν πρόνοια για τις ομάδες που πλήττονται. Οι ομάδες αυτές εντοπίζονται κυρίως στα φτωχά νοικοκυριά, τα μέλη των οποίων, έχοντας τις ίδιες δεξιότητες, ανταγωνίζονται τις παραπάνω θέσεις απασχόλησης.

Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από αποσπάσματα της μελέτης του καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Α. Κόντη με τίτλο “Οι οικονομικές επιπτώσεις της απασχόλησης των μεταναστών κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν”. Η περίληψη έγινε με ευθύνη της σύνταξης. Το πλήρες κείμενο είναι διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.imepo.gr/documents/epiptoseisAEP.pdf )

Συμμετοχή των μεταναστών στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (σε εκατ. ευρώ)

Α) Από την πλευρά του λογαριασμού της δαπάνης

Κατανάλωση νοικοκυριών νόμιμων μεταναστών 3,048

Κατανάλωση νοικοκυριών παράνομων μεταναστών 909

Επενδύσεις σε κατοικίες νοικοκυριών νόμιμων μεταναστών 565

Επενδύσεις σε κατοικίες νοικοκυριών παράνομων μεταναστών 0

Σύνολο 4,522

ως ποσοστό στο ΑΕΠ (2004: 167,169 εκατ. ευρώ) 2.7%

εκ του οποίου οι νόμιμοι μετανάστες 2.2%

οι παράνομοι μετανάστες 0.5%

Β) Από την πλευρά της δημιουργίας του εισοδήματος (άμεση εκτίμηση)

Εισόδημα από εργασία εργαζομένων νόμιμων μεταναστών 3,072

Εισόδημα από εργασία εργαζομένων παράνομων μεταναστών 1,314

Εισόδημα από διανομή του ακαθάριστου λειτουργικού πλεονάσματος στους νόμιμους μετανάστες 345

Εισόδημα από διανομή του ακαθάριστου λειτουργικού πλεονάσματος 26

Σύνολο 4,757

ως ποσοστό στο ΑΕΠ (2004: 167,169 εκατ. ευρώ) 2.8%

εκ του οποίου οι νόμιμοι μετανάστες 2.0%

οι παράνομοι μετανάστες 0.8%

Γ) Από την πλευρά της απασχόλησης εργαζομένων (μισθωτοί) (άμεση εκτίμηση)

Ακαθάριστοι μισθοί στο σύνολο της οικονομίας ως % στο ΑΕΠ 34.5%

Συμμετοχή νόμιμων μεταναστών στην απασχόληση 7.2%

Συμμετοχή παράνομων μεταναστών στην απασχόληση 3.1%

Σχέση μέσου αποδοχών ελλήνων και νόμιμων μεταναστών 0.781

Σχέση μέσου αποδοχών ελλήνων και παράνομων μεταναστών 0.654

Σύνολο (ως % στο ΑΕΠ) για νους νόμιμους 1.93%

Σύνολο (ως % στο ΑΕΠ) για νους παράνομους 0.69%