της Σοφίας Χριστοφορίδου

Το άμεσα αξιοποιήσιμο δυναμικό ξεπερνά σε ισχύ τα 200 MWt και μπορεί να αντικαταστήσει 160.000 τόνους ισοδύναμου πετρελαίου ανά έτος, ενώ το συνολικά διαθέσιμο θερμοενεργειακό δυναμικό είναι πολλαπλάσιο.

Από τα γεωθερμικά πεδία της Βόρειας Ελλάδας πηγάζει νερό θερμοκρασίας 30-90 βαθμών Κελσίου. Από μία γεώτρηση που βγάζει νερό 70 βαθμών Κελσίου η ενέργεια που προκύπτει μπορεί να αντικαταστήσει 3.000 τόνους πετρελαίου ετησίως. Με δεδομένο ότι υπάρχει δυνατότητα να γίνουν δεκάδες γεωτρήσεις σε κάθε γεωθερμικό πεδίο, το συνολικό ενεργειακό όφελος αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 50.000 τόνους πετρελαίου ετησίως, εκτιμά ο καθηγητής Γεωλογίας στο ΑΠΘ Μιχάλης Φυτικάς.
Μόνο στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη υπάρχουν γεωτρήσεις που υπολογίζεται ότι έχουν ενεργειακό προϊόν αξίας 25.000.000 ευρώ, ισχύος 76 μεγαβάτ, που αντιστοιχούν σε 59.000 τόνους πετρελαίου. Το προϊόν αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη γεωργία, σε σύγχρονες καλλιέργειες, στην ιχθυοτροφία, στην παραγωγή μεταποιημένων προϊόντων, στην αφαλάτωση και τον τουρισμό.
Στη Βόρεια Ελλάδα έχουν εντοπιστεί γεωθερμικά πεδία στον Έβρο (Αριστηνό, Tυχερό), στην περιοχή Ξάνθης, Κομοτηνής (Ν. Κεσσάνη, Σάππες), στο Νέστο (N. Εράσμιο-Μάγγανα, Eρατεινό Χρυσούπολης), στο Στρυμόνα (Νιγρίτα, Σιδηρόκαστρο, Ηράκλεια, Άγκιστρο Σερρών), στις περιοχές Μυγδονίας (Λαγκαδάς, Νυμφόπετρα, Νέα Απολλωνία), Θέρμης – Ανθεμούντα Θεσσαλονίκης, Ελαιοχωρίων Χαλκιδικής, Αλμωπίας Πέλλας και στη λεκάνη Γρεβενών – Καστοριάς.

Η ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΕ ΑΛΛΗ ΒΑΣΗ
Στις Σέρρες παράγουν σπιρουλίνα και πρώιμα σπαράγγια, στην Ξάνθη ξεραίνουν βαμβάκι (Ν. Κεσσάνη) αλλά και τομάτες (Εράσμιο), τις οποίες πωλούν ως λιαστές, θερμαίνουν υδατοκαλλιέργειες σε λίμνες (Βιστωνίδα) και εκτροφεία (Μάγγνανα), στην Τραϊανούπολη Έβρου θερμαίνουν ένα ξενοδοχείο. “Θα μπορούσαν να γίνουν πολύ περισσότερα αξιοποιώντας τη γεωθερμία”, σημειώνει ο κ. Φυτικάς.
“Σήμερα πουλάμε τα σπαράγγια προς 1 ευρώ το κιλό, ενώ, αν χρησιμοποιούσαμε τη γεωθερμία για πρωίμιση, η τιμή τους θα έφτανε τα 4-5 ευρώ”, φέρνει ένα παράδειγμα ο κ. Φυτικάς. “Το κέρδος από την εξοικονόμηση πετρελαίου για τη θέρμανση των θερμοκηπίων θα ήταν τεράστιο. Ακόμη θα μπορούσαν να αναπτυχθούν περαιτέρω οι ιχθυοκαλλιέργειες. Η ελληνική γεωργία θα μπορούσε να θεμελιωθεί σε νέα βάση αξιοποιώντας τη γεωθερμία”, επισημαίνει.

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ… ΑΛΛΟΥ
Σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα γνωστά στοιχεία, το ενεργειακό απόθεμα που υπάρχει κάτω από τη γη με τη μορφή ζεστού νερού αντιστοιχεί σε πάνω από 1.000 θερμικά MW ετησίως. Η χώρα μας αξιοποιεί μόλις τα 70 θερμικά MW κυρίως στη γεωργία (550 στρέμματα) και στα ιαματικά λουτρά. Στη γειτονική Τουρκία εκμεταλλεύονται 3.000 θερμικά MW ετησίως. Στη Γαλλία ολόκληρες πόλεις θερμαίνονται με γεωθερμική ενέργεια.
Στην Ε.Ε. η εγκατεστημένη ισχύς ανέρχεται σήμερα σε 820 MW(e) και αντιστοιχεί περίπου στο 8% της παγκόσμιας εγκατεστημένης ισχύος. Σχεδόν το σύνολό της είναι εγκατεστημένο στην Ιταλία (790,5 MW(e). Οι θερμικές χρήσεις της γεωθερμικής ενέργειας περιλαμβάνουν θέρμανση κτιρίων (750 MWth), θερμοκηπίων (400 MW(th)), θερμά λουτρά 400 MW(th) και αγροτικές εφαρμογές (100 MW(th)). Στην Ελβετία υπάρχουν πάνω από 100.000 εγκαταστάσεις που αξιοποιούν τη γεωθερμία στα κτίρια, ενώ στις ΗΠΑ πάνω από 1.000.000 εγκαταστάσεις.
Σε παγκόσμιο επίπεδο οι αντίστοιχες εφαρμογές αναλογούν σε πολλαπλάσια εγκατεστημένη ισχύ (10.000 MW(th)), με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης γύρω στο 5%-6%. Το κόστος απευθείας χρήσης του γεωθερμικού ρευστού για θερμικές εφαρμογές ανέρχεται σε αρχική επένδυση 200-1.400 €/kW(th) και ισοδύναμο κόστος παραγόμενης θερμότητας 0,005-0,035 €/kWh(th), τιμές σημαντικά μικρότερες από εκείνες που αντιστοιχούν στην παραγωγή θερμότητας ακόμη και από φυσικό αέριο.

Η ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ
– Σε 200.000 τόνους πετρελαίου ανά έτος ισοδυναμεί το δυναμικό των μέχρι σήμερα γνωστών αποθεμάτων γεωθερμικής ενέργειας, χαμηλής θερμοκρασίας.
– Στα δύο πεδία υψηλής θερμοκρασίας που διαθέτει η χώρα (Νίσσυρος, Μήλος) το απολήψιμο δυναμικό σε περίπτωση αξιοποίησης στην ηλεκτροπαραγωγή ανέρχεται σε……….. Το πιθανό δυναμικό όλης της χώρας υπερβαίνει τα 500 MWe.
– Μόλις το 10% του γνωστού γεωθερμικού δυναμικού χαμηλής θερμoκρασίας αξιοποιείται σήμερα, με εγκατεστημένη θερμική ισχύ μόλις 22 MWt σε θερμάνσεις χώρων και 35 MWt σε ιαματικές χρήσεις.
– Στη Μακεδονία και τη Θράκη το άμεσα αξιοποιήσιμο δυναμικό ξεπερνά σε ισχύ τα 200 MWt και μπορεί να αντικαταστήσει 160.000 τόνους ισοδύναμου πετρελαίου ανά έτος, ενώ το συνολικά διαθέσιμο θερμοενεργειακό δυναμικό είναι πολλαπλάσιο.
– Το κόστος μιας γεώτρησης είναι 50.000-70.000 ευρώ και η απόσβεση γίνεται μέσα σε δύο-τρία χρόνια.  

Οι βασικές χρήσεις
Τα γεωθερμικά πεδία χαμηλής θερμοκρασίας (από 25 μέχρι 80oC), τα οποία βρίσκονται σχεδόν σε όλη τη χώρα, μπορούν να αξιοποιηθούν για:
– Θέρμανση θερμοκηπίων και ανοικτών καλλιεργειών: Μία γεώτρηση μπορεί να θερμάνει μέχρι και 20 στρέμματα θερμοκηπίου. Ένας αγρότης με πέντε στρέμματα θερμοκηπίου με τη χρήση της γεωθερμίας μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 45.000 ευρώ.
– Ξήρανση αγροτικών προϊόντων: Ένα σύγχρονο ξηραντήριο δυναμικότητας 30 τόνων την ώρα καταναλώνει 390 λίτρα πετρελαίου. Η ποσότητα αυτή για μία περίοδο ξήρανσης 50 ημερών φτάνει στα 468.000 λίτρα πετρελαίου. Αυτά τα καύσιμα θα μπορούσαν να αντικατασταθούν με τα γεωθερμικά ρευστά με ελάχιστο κόστος.
– Ιχθυοκαλλιέργειες: Η γεωθερμική ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αύξηση της θερμοκρασίας του νερού, ώστε να μην παγώνουν τα μικρά ψάρια που εκτρέφονται.
– Αφαλάτωση θαλασσινού νερού: Με τη γεωθερμία το παραγόμενο αφαλατωμένο νερό κοστίζει 70% φθηνότερα από αυτό που παράγεται με πετρέλαιο ή ρεύμα.
– Θέρμανση/ψύξη κτιρίων, κολυμβητηρίων, αθλητικών εγκαταστάσεων κτλ.
– Τουρισμός: Χρήση του ζεστού ιαματικού νερού σε ξενοδοχειακές μονάδες για λουτροθεραπείες