Της Σοφίας Χριστοφορίδου

Σαν ντόμινο οι καθυστερήσεις στο ένα αεροδρόμιο επηρεάζουν το επόμενο,  λόγω της λευκής απεργίας που πραγματοποιούν οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας. Οι αίθουσες αναμονής είναι γεμάτες ταλαιπωρημένους ταξιδιώτες και δυσαρεστημένους τουρίστες, που ξεκινούν τις διακοπές τους περιμένοντας τρεις, τέσσερις ή και πέντε ώρες καθηλωμένοι στο αεροδρόμιο.

Οι μεγάλες καθυστερήσεις προκαλούνται από την ιδιότυπη μορφή κινητοποίησης των ελεγκτών, που αποφάσισαν να ακολουθούν αυστηρά και κατά γράμμα τους κανονισμούς εναέριας κυκλοφορίας, με αποτέλεσμα εδώ και τρεις μήνες να έχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των αεροσκαφών που προσγειώνονται και απογειώνονται. Φυσικά οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας δεν παραδέχονται ότι κάνουν λευκή απεργία. Επισήμως ούτε οι αερολιμενάρχες των μεγαλύτερων αεροδρομίων της χώρας, με τους οποίους επικοινώνησε η “ΜτΚ”, αναγνωρίζουν ότι οι καθυστερήσεις οφείλονται στην απόφαση των ελεγκτών να τηρούν τους κανονισμούς αυστηρώς. Μόνο ανεπισήμως ορισμένοι κάνουν λόγο για “πανζουρλισμό στις αίθουσες αναμονής”.

ΕΚΡΗΚΤΙΚΟ ΚΟΚΤΕΪΛ
“Αν ένα αεροπλάνο χάσει τη σειρά προτεραιότητας για πέντε λεπτά, θα παραμείνει στο αεροδρόμιο μια δυο ώρες και θα προκαλέσει ντόμινο καθυστερήσεων”, εξηγεί ο πρόεδρος της Ένωσης Τουριστικών Γραφείων Μακεδονίας – Θράκης Δημήτρης Μαντούσης. “Κάθε Πέμπτη που υπάρχει φόρτος στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, οι καθυστερήσεις μπορεί να φτάσουν τις τρεις και τέσσερις ώρες. Οι επιβάτες ρίχνουν το φταίξιμο στις αεροπορικές και στους πράκτορες. Είμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού και η χώρα μας αυτή τη στιγμή δυσφημείται”, καταλήγει.
“Αυτός που την πληρώνει πάντα είναι ο επιβάτης”, σχολιάζει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Αντιπροσώπων Αεροπορικών Εταιρειών Ντίνος Φραντσεσκάκης, προσθέτοντας όμως ότι σε τελική ανάλυση χαμένος βγάνει και ο κλάδος τους τουρισμού. “Ας μην ξεχνάμε ότι περίπου το 80% του εισερχόμενου στη χώρα μας τουρισμού είναι αερομεταφερόμενο”. Όπως εκτιμά, οι καθυστερήσεις των τριών, τεσσάρων, ακόμη και πέντε ωρών στα αεροδρόμια, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση, δημιουργούν εκρηκτικό κοκτέιλ. “Σε αυτό το κλίμα πολλές εταιρείες που έχουν χαμηλές πληρότητες βρίσκουν την ευκαιρία να ακυρώσουν πτήσεις, για να γλιτώσουν το κόστος και τις αποζημιώσεις προς τους επιβάτες”.

ΛΕΠΤΗ ΓΡΑΜΜΗ
“Πράγματι σημειώνονται καθυστερήσεις της τάξης των 20-50 λεπτών, και αυτό μπορεί να λειτουργεί αλυσιδωτά προς τα περιφερειακά αεροδρόμια”, παραδέχεται ο πρόεδρος της Ένωσης Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας Άγγελος Σωτηρόπουλος, αν και, όπως λέει, “κατανοούμε ότι είναι περίοδος αιχμής για τον τουρισμού και δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε πρόβλημα”.  Όπως εξηγεί, “η κατάσταση με τις παρεμβολές των σημάτων των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών στο χώρο εναέριας κυκλοφορίας έφτασε στο απροχώρητο, όταν προ τριμήνου χάθηκαν οι στόχοι από τις οθόνες των ραντάρ στο βορειοδυτικό τμήμα του FIR και στις αρχές του καλοκαιριού κατέρρευσε το σύστημα τηλεπικοινωνιών.  Όταν παρουσιάζονται φαινόμενα απώλειας στόχων, είναι φυσικό ο ελεγκτής να αισθάνεσαι ανασφαλής”, λέει, αιτιολογώντας γιατί εδώ και τρεις μήνες αποφάσισαν να μειώσουν τον αριθμό των αεροσκαφών που χειρίζονται.
“Έχουν απόλυτο δίκιο”, λέει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Αντιπροσώπων Αεροπορικών Εταιρειών. “Δεν μπορεί να ρισκάρουν την ασφάλεια των επιβατών, επειδή υπάρχει μπάχαλο στις συχνότητες των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών”, λέει, σχολιάζοντας όμως ότι “μεταξύ τού ʽκάνω το καθήκον μου τηρώντας το νόμο κατά γράμμαʼ και του ʽπιέζω για να ικανοποιηθούν τα αιτήματά μουʼ, η γραμμή είναι λεπτή”.

Παράξενες συμπτώσεις στον πύργο ελέγχου

Η συγκεκριμένη απόφαση των ελεγκτών να ακολουθούν κατά γράμμα τους κανονισμούς συνέπεσε χρονικά με την προκήρυξη από μέρους τους στάσεων εργασίας και μιας 24ωρης απεργίας, που όμως κρίθηκε παράνομη και καταχρηστική. “Δεν έχουμε καμία οικονομική διεκδίκηση”, απαντά ο πρόεδρος του συνδικαλιστικού οργάνου στις αιτιάσεις ότι οι ελεγκτές χρησιμοποιούν την “απεργία ζήλου” ως μέσο πίεσης για την ικανοποίηση των αιτημάτων και τη διασφάλιση των προνομίων τους. “Θέλουμε να ξεκαθαρίσει το τοπίο με τις συχνότητες και θέλουμε ενημέρωση από το υπουργείο Μεταφορών σχετικά με τους εργαζόμενους της Ολυμπιακής και τις γενικότερες αλλαγές στην οργάνωση της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας”.
Εκεί ίσως και να βρίσκεται η άκρη του νήματος, καθώς οι υπάλληλοι της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας αντιδρούν στις μετατάξεις εργαζομένων της Ολυμπιακής στην ΥΠΑ με αποδοχές στο 75% του καθαρού μισθού τους και θέση ιπτάμενου και όχι υπαλλήλου γραφείου. Κατά την άποψη των ελεγκτών, η υπηρεσία τους θα επιβαρυνθεί σημαντικά με υψηλούς μισθούς για εργαζόμενους που δεν έχουν γνώση του αντικειμένου της εναέριας κυκλοφορίας, οι οποίοι πιθανώς και να περιττεύουν.

• Κίνδυνος διακοπής πολλών δρομολογίων. “Η ελληνική αγορά είναι μια μικρή περιφερειακή αγορά για τις αεροπορικές εταιρείες και οι αποδόσεις των ξένων εταιρειών, εκτός ναυτιλίας, είναι χαμηλές και κυρίως εποχιακές. Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος διακοπής πολλών δρομολογίων την ερχόμενη χειμερινή περίοδο και κινδυνεύει κυρίως η Αθήνα, λόγω και των ακριβών κοστολογίων του ʽΕλευθέριος Βενιζέλοςʼ, αλλά και η Θεσσαλονίκη να μείνουν χωρίς αεροπορικές συνδέσεις, οι οποίες δύσκολα θα επανέλθουν στην επόμενη καλοκαιρινή περίοδο. Οι απώλειες για τη χώρα, τον τουρισμό, τις εξαγωγές ευπαθών προϊόντων και όχι μόνο θα είναι μη αναστρέψιμες”, επισημαίνει σε ανακοίνωσή του ο Σύνδεσμος Αντιπροσώπων Αεροπορικών Εταιρειών.

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Γ. ΚΟΥΚΙΑΔΗΣ ΜΙΛΑ ΣΤΗ «ΜτΚ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΕΝΑΕΡΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ

Η σχολαστική εφαρμογή των κανονισμών είναι μια εναλλακτική μορφή απεργίας που αποκαλείται “απεργία ζήλου”. Σε αυτήν την κατηγορία εντάσσεται η κίνηση των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας, επισημαίνει στη “ΜτΚ” ο πρόεδρος της Εταιρείας Δικαίου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και ομότιμος καθηγητής Νομικής του ΑΠΘ Γιάννης Κουκιάδης.

Κάνοντας “απεργία ζήλου” οι ελεγκτές δεν διατρέχουν τον κίνδυνο να κριθεί η κινητοποίησή τους “παράνομη και καταχρηστική”, όπως συνέβη με την απεργία που προκήρυξαν στις 11 Ιουλίου, καθώς στην πράξη, όχι μόνο δεν απέχουν από τα καθήκοντά τους, αλλά τα ασκούν με υπερβάλλοντα ζήλο και επιμέλεια.

ΑΠΕΡΓΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΕΡΓΙΕΣ
Όπως εξηγεί ο κ. Κουκιάδης, “στη γενική της έννοια απεργία σημαίνει αποχή από την εργασία για την προάσπιση των συμφερόντων των απεργών. Οι εργαζόμενοι άλλοτε καταφεύγουν σε καθολική απεργία, άλλοτε σε μερική, άλλοτε σε περιστροφική. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις που εκδηλώνεται αποχή από την εργασία δεν αμφισβητείται ότι υπάρχει απεργία. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις στις οποίες οι εργαζόμενοι θέλουν να ασκήσουν την πίεση προς τον εργοδότη με άλλους τρόπους, εκτός από την αποχή από την εργασία. Τότε έχουμε τη λευκή απεργία. Οι πιο γνωστές μορφές λευκής απεργίας είναι αυτή που εκδηλώνεται με επιβράδυνση ή καθυστέρηση στην εκτέλεση της δουλειάς, όπου ουσιαστικά ο εργαζόμενος παράγει πολύ λιγότερο έργο από αυτό που παράγει κατά την κανονική ροή της εργασίας του. Η άλλη εκδηλώνεται με την εξωτερικώς εμφανιζόμενη ως αυξημένη επιμέλεια, γεγονός που σημαίνει σχολαστική εφαρμογή κανόνων και οδηγιών και γιʼ αυτό καλείται απεργία ζήλου”.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΛΟΓΩ… ΖΗΛΟΥ
Κατά τον κ. Κουκιάδη, η στάση των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας συνιστά “απεργία ζήλου”. “Προκειμένου να προωθήσουν τα αιτήματά τους, αποφασίζουν να εφαρμόζουν τους κανονισμούς εναέριας κυκλοφορίας όχι με τους συνήθεις τρόπους που τους εφάρμοζαν, αλλά με τόσο απόλυτο τρόπο, που οδηγεί σε ανατροπή της ροής των πτήσεων. Το ίδιο συνέβη σε άλλη περίπτωση με τους τελωνιακούς, που αποφάσισαν να κάνουν τόσο σχολαστικούς ελέγχους στα σύνορα, που είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν χιλιόμετρα από ουρές επισκεπτών σε μια τρίτη χώρα”.

ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Μπορεί κάποίος να χαρακτηρίσει “απεργούς” εργαζόμενους που αποφάσισαν να ασκούν με μεγαλύτερη επιμέλεια τα καθήκοντά τους; Το κρίσιμο σε αυτή την περίπτωση, κατά τον κ. Κουκιάδη, είναι αν αυτή η συμπεριφορά εκδηλώνεται σε κάποια συγκεκριμένη περίοδο, όταν παράλληλα υπάρχουν και συγκεκριμένα αιτήματα από τον κλάδο.
“Η κρατούσα άποψη δεν δέχεται ότι νομικά αυτές οι μορφές συνιστούν απεργία. Όμως, αφού δεν εντάσσονται στον απεργιακό αγώνα, μπορούν να ενταχθούν σε παράνομες ή αντισυμβατικές συμπεριφορές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Βέβαια για την απεργία ζήλου αυτό είναι δυσκολότερο, γιατί οι εργαζόμενοι επικαλούνται απλώς ότι εκτελούν με συνέπεια τα καθήκοντά τους. Όμως, το γεγονός ότι αυτό πραγματοποιείται σε κάποια περιορισμένη χρονική περίοδο, με συγκεκριμένα αιτήματα, μπορεί να οδηγήσει στο χαρακτηρισμό του ως παράνομης συμπεριφοράς”.

ΚΙΝΗΣΗ ΤΑΚΤΙΚΗΣ
“Οι εργαζόμενοι και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι εύλογο να ενδιαφέρονται για την αποτελεσματικότητα της ασκούμενης πίεσης, προκειμένου να πετύχουν την ικανοποίηση των αιτημάτων τους. Η σωστή απεργιακή στρατηγική είναι να επιλέγεται η μορφή απεργίας που θα κάμψει ευκολότερα τον αντίπαλο”, αναφέρει ο κ. Κουκιάδης. Ωστόσο σχολιάζει ότι στην περίπτωση των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας “είναι εύλογο να πιστέψουν οι τρίτοι ότι επιλέχθηκε η σχολαστική εφαρμογή των κανονισμών ως εναλλακτική μορφή απεργίας στη θέση κανονικής μορφής απεργίας, γιατί κατά πάσα πιθανότητα η προσφυγή σε κανονική απεργία θα κρινόταν καταχρηστική. Αυτό μπορεί να καταλογισθεί ως έλλειψη διαφάνειας”.

ΤΟ ΑΠΕΡΓΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ
“Στην ιστορία του συνδικαλισμού τα απεργιακό δικαίωμα καταγράφηκε ως το κύριο δικαίωμα έκφρασης των εργαζομένων, πίεσης και εξουσίας των συνδικαλιστικών φορέων, πράγματα τα οποία άλλες τάξεις επιτυγχάνουν με άλλους τρόπους. Και μπορεί να είναι οχληρό δικαίωμα, διότι είναι ζημιογόνο, ωστόσο οι αστικές δημοκρατίες το θεσμοποίησαν και τελικά η ιστορία έδειξε ότι βγήκαν ωφελημένες”, αναφέρει ο καθηγητής Εργατικού Δικαίου, επισημαίνοντας ωστόσο ότι “αυτό δεν σημαίνει ότι η άσκησή του μπορεί να γίνεται χωρίς κάποιες αρχές και κάποιο σχέδιο. Έτσι η ιστορία των απεργιακών αγώνων καταγράφει, από τότε που αυτές έπαυσαν να έχουν επαναστατικό χαρακτήρα, ότι για να έχουν επιτυχημένη έκβαση πρέπει να κερδίζουν την κοινή γνώμη”.

ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ
Στο ερώτημα αν είναι νομικά αποδεκτό να χρησιμοποιείται το συγκεκριμένο μέσο αντίδρασης, ο κ. Κουκιάδης σημειώνει ότι “τα δικαστήρια καλώς ή κακώς δέχονται σήμερα ότι η προκαλούμενη ζημία δεν πρέπει να είναι δυσανάλογη με τα οφέλη από την ικανοποίηση των προβαλλόμενων αιτημάτων. Αυτό σημαίνει ότι ελέγχουν τις απεργίες που προσβάλλουν γενικά αγαθά και μετακυλίουν τις συνέπειες στο γενικό σύνολο, χωρίς να περιέχουν αιτήματα που να αφορούν καίρια συμφέροντα των εργαζομένων. Στην απεργία, όπως και σε όλα τα επίμαχα θέματα, απαιτείται στις οργανωμένες πολιτείες μια στάθμιση συμφερόντων”.
Όσο για την ηθική νομιμοποίηση της συγκεκριμένης κινητοποίησης, που πλήττει συνολικά ένα σημαντικό κλάδο της ελληνικής οικονομίας, ο κ. Κουκιάδης σχολιάζει: “Σε τελευταία ανάλυση, όσο πιο υψηλή είναι η εισοδηματική τάξη στην οποία ανήκουν οι εργαζόμενοι, συγκριτικά πάντοτε, και όσο περισσότερες εργασιακές διασφαλίσεις έχουν, τόσο περισσότερο περίσκεψη απαιτείται για την προσφυγή στον απεργιακό αγώνα, κυρίως όταν ένας τέτοιος αγώνας έχει επιβλαβείς συνέπειες όχι μόνο στον εργοδότη, αλλά σε ευρύτερο αριθμό εργαζομένων, των οποίων επιβαρύνουν την κατάσταση. Η σωστή διαχείριση των συγκρούσεων αποτελεί το μεγάλο διακύβευμα για τις δημοκρατίες”.

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» http://www.makthes.gr/news/reportage/42427/