Η υπόθεση που ερευνά η εισαγγελία Ξάνθης σχετικά με πλαστογραφία στη συνεταιριστική καπνοβιομηχανία ΣΕΚΑΠ, την πλειοψηφία των μετοχών της οποίας κατέχει η κρατική Αγροτική Τράπεζα, φαίνεται να είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Τριάντα πέντε χρόνια μετά την ίδρυσή της η άλλοτε κραταιά καπνοβιομηχανία εμφανίζει σήμερα έντονα σημάδια απαξίωσης, με ένα εργοστάσιο-φάντασμα στη Ρωσία που δεν έχει λειτουργήσει ποτέ, με όργιο κομματικών προσλήψεων και με τσιγάρα παραγωγής της που για πολλοστή φορά εντοπίζονται σε αποθήκες λαθρεμπόρων.
Της Σοφίας Χριστοφορίδου
christoforidou@makthes.gr

Στη συνεταιριστική καπνοβιομηχανία ποτέ δεν αποδόθηκαν ευθύνες για επενδυτικές αστοχίες, για σπατάλες και για ρουσφετολογικές προσλήψεις (το σύνολο των εργαζομένων είναι σήμερα 330) που κοστίζουν εκατομμύρια ευρώ.
Λίγες μέρες πριν τις τελευταίες εκλογές, το απελθόν διοικητικό συμβούλιο της ΣΕΚΑΠ έλαβε απόφαση για την προαγωγή 56 ατόμων, κάτι που θα επιβάρυνε τον προϋπολογισμό της μισθοδοσίας με ένα ποσό της τάξης των 300.000 ευρώ εν μέσω κρίσης και ενώ η Αγροτική Τράπεζα είχε κλείσει την κάνουλα του δανεισμού. Μάλιστα, σύμφωνα με την καταγγελία που διερευνά η εισαγγελία της Ξάνθης, στην απόφαση αλλοιώθηκαν οι ημερομηνίες, ώστε να φαίνεται ότι ελήφθη σε ουδέτερο χρόνο, πριν την προκήρυξη των εκλογών, όπως ήταν και η σαφής οδηγία της κρατικής μεγαλομετόχου ΑΤΕ. Ο πρώην πρόεδρος της ΣΕΚΑΠ Νίκος Παππάς διευκρινίζει ότι η απόφαση ελήφθη από τον αντιπρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου Γ. Ράπτη, απόντος του ιδίου, και ότι ανακλήθηκε, επιβεβαιώνοντας τελικά το παράτυπο του πράγματος.

“ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΑΓΑΖΙ”
Η αδιαφανής διαδικασία που ακολουθήθηκε προεκλογικά είναι απλώς ένας κρίκος σε μια αλυσίδα ανάλογων πρακτικών. Την περίοδο που επιτρεπόταν η διαφήμιση τσιγάρων, τη μερίδα του λέοντος από το κονδύλι της προβολής λάμβαναν ΜΜΕ φιλικά προσκείμενα στον εκάστοτε ισχυρό βουλευτή του νομού Ξάνθης. Η μεγάλη συνεταιριστική βιομηχανία αποτελεί “πολιτικό μαγαζί”, όπως παραδέχονται “γαλάζιοι” και “πράσινοι” συνδικαλιστές. Το κλίμα είναι οικογενειακό, αφού ο κάθε πολιτικός αλλά και συνδικαλιστής έχει βολέψει παιδιά, εγγόνια και ανίψια, σε καλοπληρωμένες θέσεις – οι μισθοί του απλού εργάτη είναι της τάξης των 1.300 ευρώ καθαρά και των προϊσταμένων ξεπερνούν τις 3.000 ευρώ, ενώ με τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου πολλοί βρέθηκαν στα 42 τους με παχυλές αποζημιώσεις και συντάξεις εφʼ όρου ζωής. Μια θέση στη ΣΕΚΑΠ ήταν “λαχείο”, γιʼ αυτό και όποιος το κέρδιζε “αντάμειβε” με ψήφους τον βουλευτή που μεσολάβησε. “Είμαστε παραμάγαζο του εκάστοτε κυβερνητικού βουλευτή”, λέει στη “ΜτΚ” παλαιός συνδικαλιστής και μέλος του δ.σ. που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, ενώ την ίδια κατάσταση περιγράφει και νυν μέλος του δ.σ. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι η ΣΕΚΑΠ αποδείχθηκε “γούρικη” για όλους τους προέδρους της, που αργότερα πήραν μια θέση στα ψηφοδέλτια του κόμματός τους στις εθνικές εκλογές…

ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ… ΦΑΝΤΑΣΜΑ
Εκτός από το εργοστάσιο της Ξάνθης, η ΣΕΚΑΠ διατηρεί παραγωγική μονάδα και στη Ρωσία, στην περιοχή Μιν-Βόντι. Η συνεταιριστική βιομηχανία ξόδεψε 1,3 δισεκατομμύρια δραχμές με τιμές του 1998 για να το αποκτήσει και συνεχίζει να δαπανά χιλιάδες ευρώ το χρόνο για τη φύλαξη των εγκαταστάσεων, ωστόσο εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία το εργοστάσιο δεν παρήγαγε ούτε ένα πακέτο τσιγάρα και η περίφημη διείσδυση στη ρωσική αγορά δεν έγινε ποτέ. Σημειωτέον, άλλη επένδυση στη Ρουμανία, για συμπαραγωγή τσιγάρων με βιολογικό φίλτρο, δεν ευοδώθηκε και έτσι απλά η εταιρεία έχασε άλλα 5 εκατομμύρια ευρώ.

ΛΑΘΡΑΙΑ ΤΣΙΓΑΡΑ
Εκατομμύρια ευρώ χάνει και το ελληνικό δημόσιο από τα τσιγάρα της ΣΕΚΑΠ που διακινούνται λαθραία. Το τελευταίο επεισόδιο με λαθραία τσιγάρα παραγωγής ΣΕΚΑΠ σημειώθηκε περί τα τέλη Νοεμβρίου, όταν τεράστιες ποσότητες BF και Cooper με την ένδειξη “export only” βρέθηκαν σε αποθήκη στον Ασπρόπυργο. Μόνο αυτά που εντόπισε η ΥΠΕΕ (πρώην ΣΔΟΕ) από το 2008 μέχρι σήμερα πλησιάζουν τα δύο εκατομμύρια πακέτα, που αντιστοιχούν σε δασμούς της τάξης των 5 εκατομμυρίων ευρώ. Τα ποσά που τελικά χάνονται, από όσα φορτία δεν εντοπίζονται από τις υπηρεσίες, θα πρέπει να είναι τουλάχιστον δεκαπλάσια, αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές.
Παλιότερα ήταν συχνότατο το φαινόμενο κάποιοι να σταματούν τα φορτηγά της ΣΕΚΑΠ καθʼ οδόν προς την Αθήνα και να κλέβουν το φορτίο των τσιγάρων, με τρόπο που έδειχνε ότι οι δράστες ήξεραν τι ώρα θα περάσει το όχημα και από πού. Τα τελευταία χρόνια τα φορτία με τα τσιγάρα είτε φεύγουν για τη Βουλγαρία και μυστηριωδώς επιστρέφουν σε ελληνικές αποθήκες για να πωληθούν λαθραία σε χώρες όπου η τιμή τους είναι πολύ υψηλότερη, είτε φτάνουν μέχρι το λιμάνι εξόδου, από εκεί μεταφέρονται σε μια ελεύθερη ζώνη συναλλαγών και επανεισάγονται στο εσωτερικό της αγοράς. Επίσης, πολλά τσιγάρα που προέρχονται από τις αγορές της Κίνας φέρουν “μαϊμού” σήματα της ΣΕΚΑΠ. Άμεση εμπλοκή της εταιρείας στη λαθραία διακίνηση δεν έχει ποτέ διαπιστωθεί. Μετά από καταγγελίες ελεγκτές του ΣΔΟΕ έκαναν φύλλο και φτερό την εταιρεία επί δέκα μήνες και στο πόρισμά τους δεν διαπίστωσαν οποιαδήποτε φορολογική ή τελωνειακή παράβαση. Οι συμφωνίες με τους αντιπροσώπους κλείνονται στο εργοστάσιο και μετά την πώληση η ΣΕΚΑΠ ουδεμία ευθύνη φέρει, σημειώνει ο πρώην πρόεδρος της βιομηχανίας Νίκος Παππάς, προσθέτοντας ότι παρʼ όλα αυτά άνθρωποι της εταιρείας συνοδεύουν το φορτίο μέχρι το λιμάνι εξαγωγής, όπου υπάρχει τελωνειακός έλεγχος.
Όπως σε όλες τις μεγάλες υποθέσεις λαθρεμπορίου, πάντως, δύο πράγματα είναι σίγουρα: πρώτον, ότι για να στηθεί το κύκλωμα λαθρεμπορίας χρειάζονται άτομα σε καίριες θέσεις και, δεύτερον, ότι κάποιοι κερδίζουν μαύρο χρήμα με μεγάλη ευκολία.
Κόντρα προέδρων για το ταμείο

Διαφορετική εικόνα για τα οικονομικά της ΣΕΚΑΠ παρουσιάζουν ο νυν και ο πρώην πρόεδρος

Τόσο ο πρώην πρόεδρος της εταιρείας, Νίκος Παππάς, όσο και ο νυν, Δημήτρης Μπράτσος, συμφωνούν σε δύο σημεία: πρώτον, ότι μία από τις μεγάλες κακοδαιμονίες της ΣΕΚΑΠ διαχρονικά ήταν ο έλεγχός της από πολιτικά κέντρα και, δεύτερον, ότι η εταιρεία έχει τεράστιες δυνατότητες να αναπτυχθεί. Διαφωνούν ως προς την οικονομική κατάσταση που παρέδωσε ο πρώτος και παρέλαβε ο δεύτερος.

ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ… ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ
Ο νυν πρόεδρος, Δημήτρης Μπράτσος, ήταν στέλεχος της Αγροτικής Τράπεζας και διετέλεσε αντιπρόεδρος της εταιρείας την περίοδο 2000-2004. Χαρακτηρίζει κρίσιμη την κατάσταση της βιομηχανίας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι οικονομικές ζημιές που βρήκε είναι μεγάλες. “Τα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρχε σχέδιο, ούτε έγινε καμιά προσπάθεια να βγει η ΣΕΚΑΠ από την κρίση. Το 2004 η εταιρεία είχε μερίδιο αγοράς 13,7%, σήμερα το ποσοστό αυτό είναι 9%, ενώ οι εξαγωγές έπεσαν από τους 1.000 στους 300 τόνους”. Όπως τονίζει στη “ΜτΚ”, σκοπεύει να ακολουθήσει δραστικές περικοπές στα λειτουργικά έξοδα, προαναγγέλλοντας περικοπές και στο προσωπικό. “Δεν θα φύγουν άνθρωποι από την παραγωγή, αλλά άτομα που βρίσκονται στην εταιρεία χωρίς να ξέρει κανείς τι κάνουν. Με μείωση δαπανών και συμπληρωματικές δράσεις στον τομέα της παραγωγής πιστεύω ότι η ΣΕΚΑΠ μπορεί να αποκτήσει νέα δυναμική. Είμαι αισιόδοξος για την πορεία της βιομηχανίας”.

“ΤΗΝ ΑΦΗΣΑ ΜΕ ΚΕΡΔΗ”
Το ίδιο αισιόδοξος δηλώνει και ο πρώην πρόεδρος της ΣΕΚΑΠ, Νίκος Παππάς, ο οποίος επίσης κάνει λόγο για περιστολή της σπατάλης που έγινε επί των ημερών του. Ο άλλοτε υγειονομικός υπάλληλος στο νοσοκομείο “Ευαγγελισμός” και παρʼ ολίγον βουλευτής Καρδίτσας της ΝΔ υποστηρίζει ότι κατάφερε να κάνει μεγάλη οικονομία στην αγορά πρώτων υλών και στα έξοδα του προσωπικού, καθώς στη θέση 210 υψηλόμισθων που αποχώρησαν με εθελουσία έξοδο προσελήφθησαν 110 χαμηλόμισθοι υπάλληλοι. “Φέτος η ΣΕΚΑΠ θα κλείσει τη χρονιά με κέρδη 2,5 εκατ. ευρώ, τα μεγαλύτερα εδώ και δεκαπέντε χρόνια” σημειώνει. Υποστηρίζει δε ότι σε αντίθεση με τις προηγούμενες διοικήσεις, μετά το 2004 η μεγαλομέτοχος Αγροτική Τράπεζα σταμάτησε να στηρίζει τη ΣΕΚΑΠ, στην οποία δάνειζε με υψηλότερο επιτόκιο από αυτό της αγοράς. Ο ίδιος παραδέχεται ότι επί των ημερών του το μερίδιο της εταιρείας στην αγορά μειώθηκε, αλλά διερωτάται: “Και 29% να είναι το μερίδιό σου, τι να το κάνεις όταν ξοδεύεις περισσότερα από όσα εισπράττεις;”.
Ιστορικό

1945 Πρώτο μεταπολεμικό συνέδριο καπνοπαραγωγών. Ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής εισηγείται την ίδρυση της Συνεταιριστικής Ένωσης Καπνοπαραγωγών Ελλάδος (ΣΕΚΕ), η οποία λαμβάνει σάρκα και οστά το 1947
1965 Η ΣΕΚΕ μισθώνει την καπνοβιομηχανία Ματσάγγου
1975 Ίδρυση της Συνεταιριστικής Καπνοβιομηχανίας Ελλάδος ΣΕΚΑΠ
1980 Κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά τα πρώτα σήµατά της: το SEKAP και το ιστορικό Kiretsiler
1984 H ΣΕΚΑΠ λανσάρει το COOPER, το πρώτο ελληνικό blend
1989 Δεύτερη μεγάλη εμπορική επιτυχία της ΣΕΚΑΠ, το GR Lights
1995 Επανατοποθετείται στην αγορά το ιστορικό ελληνικό σήμα AΡΙΣΤΑ.
1997 H ΣΕΚΑΠ εισάγει στην αγορά το BF, που διαθέτει το πρωτοποριακό στην παγκόσμια αγορά βιολογικό φίλτρο
2005 Μέσα σε δύο χρόνια κυκλοφορίας το GR International 25ʼs βρίσκεται στη δεύτερη θέση όλων των σημάτων που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, µε μηνιαία κατανάλωση 245 εκατομμύρια τσιγάρα.
Ο ιδρυτής

Ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής γεννήθηκε το 1904 στην Κομπαΐδα του Καυκάσου. Το 1928 εκλέγεται πρόεδρος της Ένωσης Συνεταιρισμών Ξάνθης και με δική του πρωτοβουλία ιδρύεται το 1935 η ΠΑΣΕΓΕΣ, η οποία τον εκλέγει πρώτο πρόεδρο. Το 1950 ιδρύει τον Συναγερμό Αγροτών και Εργαζομένων και στις εκλογές της 5ης Μαρτίου ως ηγέτης της παράταξης Αγροτών εκλέγεται βουλευτής Ξάνθης. Την ίδια χρονιά ιδρύει το Οικοτροφείο Αθηνών για να μπορέσουν να σπουδάσουν δωρεάν παιδιά άπορων συνεταιρισμένων καπνοπαραγωγών. Από το 1959 και έπειτα ιδρύει πολλούς αγροτικούς και εμπορικούς συνεταιρισμούς, ανάμεσά τους τη ΣΕΚΟΒΕ στη Θεσσαλονίκη, τη ΣΕΚΑΠ και τη ΣΕΚΑΘ στην Ξάνθη και άλλους. Το 1960 είναι από τους πολιτικούς που πρωτοστατούν στη δημιουργία ενός ενιαίου κεντρώου κόμματος, της Ένωσης Κέντρου, με την οποία εκλέγεται και βουλευτής το 1961, ενώ το 1964 αναλαμβάνει το υπουργείο Γεωργίας. Στις εκλογές του 1974 εκλέγεται βουλευτής Ξάνθης με τη συνεργασία του συνδυασμού ΕΔΗΚ, το 1977 όμως μετά την κρίση της ΕΔΗΚ επανιδρύει το Κόμμα των Αγροτών και Εργαζομένων. Το 1985 συνεργάζεται με τη Νέα Δημοκρατία και εκλέγεται βουλευτής Ξάνθης. Άφησε την τελευταία του πνοή στις 29 Ιουλίου 1987.

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία» 3/1/2010 http://www.makthes.gr/news/reportage/49231/