Το δικό μου έξιτ πολ δεν διεκδικεί δάφνες εγκυρότητας και αξιοπιστίας. Το δείγμα δεν είναι απαραίτητα αντιπροσωπευτικό. Είναι φίλοι και γνωστοί, φίλοι φίλων και πάει λέγοντας. Οι περισσότεροι εκεί γύρω στα 30 με 40 τους χρόνια. Ψηφοφόροι του «μεσαίου χώρου» οι περισσότεροι, με μικρές αποκλίσεις εκατέρωθεν, χωρίς συμμετοχή σε κόμματα, χωρίς συνδικαλιστική δράση. Στις προηγούμενες εκλογές οι φίλοι μου ψήφιζαν κυρίως ΠαΣοΚ και ΝΔ, κάποιοι ΣυΡιζΑ. Κανείς τους δεν άνοιγε πολιτική συζήτηση για το τι θα ψηφίσει. Όχι από κρυψίνοια, αλλά από αδιαφορία. Κανείς δεν διανοούταν να ανοίξει πολιτική συζήτηση στις παρέες, κανείς δεν ενδιαφερόταν να υποστηρίξει την πολιτική του επιλογή. Εξάλλου τι σημασία έχει- σ’ άλλον αρέσει το παστό, σε άλλον το παστίτσιο, όλα αποδεκτά και περί κομματικής ορέξεως κολοκυθόπιτα. Ακόμα κι αν τύχαινε κάποιος στην παρέα να είναι μέλος πολιτικής νεολαίας, θα προσπαθούσε να κερδίσει συμπάθεια με πιο φαντεζί τρόπους. Γιατί η πολιτική είχε καταντήσει ένα θέμα «ντεμοντέ» – για να δανειστώ έναν χαρακτηρισμό του Ευάγγελου Βενιζέλου- και όσοι μιλούσαν την κομματική γλώσσα ήταν πιο geeks και από τους geeks.
Όμως σε αυτές τις εκλογές όλα είναι αλλιώς. Υποστήκαμε σχεδόν βουβά το σοκ του πρώτου Μνημονίου και του Μεσοπροθέσμου. Βογκήξαμε αλλά κατάπιαμε τα μέτρα που ανέτρεψαν τη ζωή όλων και κατέστρεψαν αρκετών. Στο μεταξύ, μετά από ένα παρολίγον δημοψήφισμα και μια κυβέρνηση συνεργασίας που ήρθε από τα κεντροδεξιά (κι ας είναι και τα δύο στην κουλτούρα της αριστεράς), έναν μη εκλεγμένο πρωθυπουργό, πολλαπλές διασπάσεις των κομμάτων και άπειρες φαιδρότητες και παλαιοκομματικές πρακτικές, ήρθε η ώρα της κάλπης. Και αίφνης όλοι γύρω μου άρχισαν να μιλούν για πολιτική. Υπερασπίζονται με πάθος τις επιλογές τους, ισοπεδώνουν, βλέπουν απέναντί τους εχθρούς της πατρίδας και προδότες. Πας μη (αντι-)μνημονιακός βάρβαρος.
– Η Ρένα, 50 ετών, αρχιτέκτων, είναι η μόνη μέχρι στιγμής στο δείγμα που θα ψηφίσει Νέα Δημοκρατία. Κι αυτή θα το κάνει για τελείως ανορθολογικούς λόγους – για τη μνήμη ενός εκλιπόντος. Αν δεν ήταν δεσμευμένη συναισθηματικά, θα ψήφιζε ΣΥΡΙΖΑ.
– Ένα ζευγάρι γιατρών, γύρω στα 45, παραδοσιακοί ψηφοφόροι της ΝΔ, σε αυτές τις εκλογές τραβάν αντίθετα (αν και παραλίγο να βρεθούν στην ίδια… κυβέρνηση). Η Άννα θα ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ και ο Δαμιανός Ανεξάρτητους Έλληνες! Και οι δυο πιστεύουν ότι το Μνημόνιο μας βυθίζει όλο και πιο κάτω, και οι δυο βλέπουν λύση στην παύση πληρωμών και τον λογιστικό έλεγχο στο χρέος.
– Ο Φάνης, 34 ετών, πολιτικός μηχανικός επίσης δεξιός, πίστευε στον Αντώνη Σαμαρά μέχρι τη συγκυβέρνηση και το 2ο μνημόνιο. Στις εκλογές θα ψηφίσει τον αντιμνημονιακό Πάνο Καμμένο. Η γυναίκα του, Βίκη, προέρχεται από οικογένεια που στήριξε με πάθος τον Αντρέα. Σήμερα είναι άνεργη και μου λέει πως δεν την νοιάζει να δει τον Άκη στη φυλακή αλλά τα λεφτά από τις μίζες στα δημόσια ταμεία.
– Ο Ηρακλής, 36, οδοντίατρος, δεν ασχολούταν ποτέ με τα κόμματα και την πολιτική, ψήφιζε όπως και όλη η οικογένεια ΠΑΣΟΚ. Ο πιο κοντινός σε αυτόν είναι ο Φώτης Κουβέλης: ψήφος κεντραρισμένη, αλλά (σχεδόν) αντιμνημονιακή.
–Ο Αλέξης, 35, διαφημιστής, μου λέει ξεκάθαρα «αυτή τη φορά θα ψηφίσω με βάση το συμφέρον μου, θα ψηφίσω Βενιζέλο». Οι πελάτες του έχουν αρχίσει να παγώνουν τα συμβόλαια για μετά τις εκλογές, υπό το φόβο της ακυβερνησίας ή ακόμα χειρότερα (;) μιας κυβέρνησης της αριστεράς. «Εύχομαι να βγει ο Τσίπρας και ο Καμμένος, να δω τι θα κάνετε όλοι μετά» μου λέει με επιθετικό ύφος. Έχει δεχτεί μπόλικη αριστερή ρητορεία στο άτυπο ειδικό δικαστήριο της παρέας γιατί είναι ο μόνος πασόκος που το παραδέχεται.
– Η Δήμητρα, 42, επιχειρηματίας, θα ψηφίσει Αλέκα «γιατί είναι η μόνη που λέει τα πράγματα όπως είναι». Βέβαια παραδέχεται με κάθε ειλικρίνεια ότι δεν θα ψήφιζε ΚΚΕ… αν ήταν να κυβερνήσει.
– Ο Βαγγέλης, 30, ατυχήσας επιχειρηματίας και νυν υπάλληλος καταστήματος, με προλαβαίνει: «Τι να ψηφίσω; ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, τα λαμόγια που μας φέραν σε αυτό το χάλι; Τον Τσίπρα που θέλει να γεμίσει το κράτος με δημοσίους υπαλλήλους;». Δύο επιλογές έχει, «Δράση» ή «Δημιουργία ξανά!»
«Ο Μάνος ήταν ο μόνος που έλεγε την αλήθεια και αν εφαρμόζαμε από τότε όσα έλεγε δεν θα ήμασταν σε αυτό το χάλι» μου λέει η Μερόπη, 56 ετών, άνεργη σήμερα. Βέβαια, το ’90, όταν «τα έλεγε ο Μάνος» η Μερόπη ήταν «στα κάγκελα» για τους νεοφιλελεύθερους της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
– Ο Γεράσιμος, 35 ετών, άνεργος, είχε πάντα σαφή φιλελεύθερο προσανατολισμό. Σήμερα απορρίπτει και τη Δράση, που είναι υπέρ του Μνημονίου και άρα της υπερφορολόγησης και της ύφεσης. Από τη δύσκολη θέση τον έβγαλε ο αδερφικός του φίλος Γιάννης, επίσης άνεργος, και υποψήφιος με τον ΣΥΡΙΖΑ, στην ιδιαίτερή τους πατρίδα. Αυτόν θα ψηφίσει γιατί ξέρει ότι τουλάχιστον δίνει θετική ψήφο σε κάποιον που αξίζει.
– Ο Γιώργος και ο Κυριάκος, δυο αδέρφια 38 και 40 ετών, οδηγοί φορτηγών που έχουν πάνω από έξι μήνες να κάνουν μεταφορικό έργο, θα ψηφίσουν Καμένο. Ο πρώτος ψήφιζε ΛΑΟΣ, ο δεύτερος ΝΔ.
Η δική μου δημοσκόπηση δεν έβγαλε πρωθυπουργό και αυτοδύναμη κυβέρνηση. Προφανώς η μία ψήφος στη ΝΔ προς τέσσερις στους Ανεξάρτητους Έλληνες και η μία στο ΠΑΣΟΚ προς δύο στον ΣΥΡΙΖΑ δεν θα αντιστοιχούν στο τελικό αποτέλεσμα που θα βγάλει η κάλπη. Αποτυπώνει όμως το πόσο ο περίφημος μεσαίος χώρος έχει αποδομηθεί, πόσο έχει «εξοκείλει» προς τα αριστερά και τα δεξιά. (Όχι δεν συνάντησα γνωστό που θα ψηφίσει Χρυσή Αυγή, ή τουλάχιστον κάποιον που θα τολμούσε να το παραδεχτεί).