Τον Μάρτιο του 2011 βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη συνοδευόμενοι από τον καθηγητή του ΜΙΤ Dennis Frenchman, μίλησαν με αρχιτέκτονες, εξερεύνησαν μόνοι τους την πόλη και ανέπτυξαν τις δικές, καινοτόμες προτάσεις, στο πλαίσιο του εργαστηρίου του εργαστηρίου SENSEable City Lab. Σημειωτέον ότι με το εν λόγω εργαστήριο του ΜΙΤ συνεργάζονται πόλεις όπως η Κοπεγχάγη, η Ρώμη, η Βοστώνη η Νέα Υόρκη, η Σιγκαπούρη κ.α. Τις προτάσεις των φοιτητών παρουσίασε στο κοινό της Θεσσαλονίκης ο διευθυντής του Senseable City Lab, καθηγητής Carlo Ratti, μετά από πρόσκληση του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης. Όλοι οι φοιτητές εντυπωσιάστηκαν από το γεγονός ότι η ιστορία της Θεσσαλονίκης είναι “εγγεγραμένη” σε επικαλυπτόμενα στρώματα ανάλογα με την περίοδο- αρχαιοελληνική, ρωμαϊκή, βυζαντινή, οθωμανική. Όλοι τους διαπίστωσαν ότι η πόλη δεν αναδεικνύει, δεν κεφαλαιοποιεί όσο θα μπορούσε αυτό το στοιχέιο της που την κάνει μοναδική. Όπως ανέφερε ο καθηγητής τους, Carlo Ratti, οι ιδέες τους είναι προσαρμοσμένες στα δεδομένα της οικονομικής κρίσης και χωρίς να χρειάζονται επένδυση τεράστιων κεφαλαίων για να υλοποιηθούν προσδίδουν στην πόλη ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, συνδυάζοντας το αρχαίο της παρελθόν με το ψηφιακό παρόν. Κατά τον ίδιο ένα σύγχρονο “σήμα κατατεθέν” για τη Θεσσαλονίκη δεν θα ήταν ένα επιβλητικό κτίριο αλλά πρότζεκτ που “επικοινωνεί” με το κοινό και αναδεικνύει τις “στρώσεις της ιστορίας που κρύβει η πόλη”.1. Διαδραστική Οδός Εγνατία
Η Allison Albericci οραματίστηκε την Εγνατία Οδό ως ένα διαδραστικό δρόμο με πολλά επίπεδα, στο χώρο και στο χρόνο, που θα λειτουργεί ως χρηστικός και πολιτιστικός οδηγός για πολίτες και επισκέπτες. Πως; Αξιοποιώντας ένα δίκτυο αισθητήρων που θα “επικοινωνεί” με τα «έξυπνα» τηλέφωνα των χρηστών του δρόμου και του μετρό.Οι αισθητήρες θα συλλέγουν πληροφορίες για την κίνηση των ΙΧ, των λεωφορείων και των συρμών του μετρό, θα “χαρτογραφούν” τις μετακινήσεις των πεζών (πόσοι, πότε, προ τα που), παρέχοντας χρήσιμα δεδομένα για τη βελτίωση του κυκλοφοριακού συστήματος της πόλης, ενώ διαδραστικές οθόνες αφής θα βοηθούν τους επιβάτες να βρουν τη βέλτιστη διαδρομή για έναν προορισμό. Τα δεδομένα για την πυκνότητα της κίνησης θα μπορούν να αξιοποιηθούν και για λόγους μάρκετινκγ (της ίδιας της πόλης, εμπορικών προϊόντων κλπ) ενώ φωτεινές επιγραφές και ψηφιακές πλάκες πεζοδρομίου θα “εκπέμπουν” ενημερώσεις για πολιτιστικές εκδηλώσεις στα “έξυπνα” τηλέφωνα όσων περνούν από το σημείο. Κάτω από τη γη, κατά μήκος του μετρό, σε τοίχους και δάπεδα, σε εισόδους και σταθμούςόλες οι στρώσεις ιστορία της πόλης θα “ζωντανεύουν” με διαδραστικά ψηφιακά εκθέματα, έτσι ώστε περιμένοντας στη στάση ή βλέποντας από το παράθυρο του τραίνου ο επιβάτης να βλέπει ξαφνικά τον Γναίο Εγνάτιο να τρέχει πάνω στο άλογό του!
2.Πανοραμικό αστικό παιχνίδι
Η Allison Hu φαντάστηκε τους κατοίκους της πόλης να συμμετέχουν σε ένα διαρκές “πανοραμικό αστικό παιχνίδι” για την απογραφή των αρχιτεκτονικών θησαυρών της Θεσσαλονίκης και σωτηρία τους. Με μια εφαρμογής στο κινητό που θυμίζει το 4square η “σήμανση” των κτιρίων και η προσθήκη πληροφοριών για αυτά θα μπορεί να γίνεται από τον καθένα και όταν κάποιος πλησιάζει ένα σημαντικό κτίριο θα λαμβάνει αυτόματα ενημέρωση στο κινητό του. Οι χρήστες της πλατφόρμας θα μπορούν να προτείνουν δημιουργικούς τρόπους αξιοποίησης των εγκαταλελειμμένων κτιρίων, πχ με την φιλοξενία καινοτόμων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων ή την αναπαλαίωση και χρήση τους από το δήμο. Αν η ιδέα είναι ενδιαφέρουσα, μπορεί να τραβήξει την προσοχή, να προκαλέσει συλλογική κινητοποίηση και μέσω μικροχρηματοδότησης (μέθοδος γνωστή ως crowdsourcing) να συγκεντρωθεί ένα ποσό για την ενοικίαση του κτιρίου από τον ιδιοκτήτη, τη διατήρηση και ανακαίνιση του.
3. “Επιζήσαντες” του 1917 σε νέους ρόλους
Ο Andres Martinez προτείνει έναν τρόπο να ανακαλύψουν οι κάτοικοι της πόλης την ιστορία των κτιρίων που “επέζησαν” της μεγάλης πυρκαγιάς του 1917 και να τα δουν με νέα ματιά. Σε πρώτη φάση θα δημιουργηθεί μια ψηφιακή πλατφόρμα για την χαρτογράφηση της ιστορίας δέκα τέτοιων κτιρίων στην περιοχή γύρω από τα Λαδάδικα και τον Λευκό Πύργο. Στη συνέχεια στόχος είναι να υπάρξει διαδραστική συμμετοχή των μελών της κοινότητας. Πως θα επιτευχθεί αυτό; Ο μεταπτυχιακός φοιτητής του ΜΙΤ έχει κάποιες προτάσεις, όπως να γίνονται διαγωνισμοί όπου τα μέλη της κοινότητας θα μπορούν να ψηφίζουν για τη χρήση των κτιρίων, ή να επιλέγουν τις πέντε πιο αγαπημένες ταινίες της πόλης οι οποίες θα προβάλλονται στους τοίχους, ή καλλιτέχνες να προβάλλουν τα εικαστικά τους έργα στις προσόψεις των κτιρίων. Όλες αυτές οι δράσεις μπορεί να χρηματοδοτούνται από διαφημιστικά σποτ που θα προβάλλονται κατά την έναρξη των εκδηλώσεων και έτσι οι ιδιοκτήτες να αποκομίζουν έσοδα για τη συντήρηση των παλαιών κτιρίων.
4. Το θαλάσσιο μέτωπο μια θεατρική σκηνή
O Stephen James Kennedy “είδε” το θαλάσσιο μέτωπο της Θεσσαλονίκης ως μια τεράστια θεατρική σκηνή, ένα θαλάσσιο αστικό θέατρο όπου θα γίνονται εκδηλώσεις και εικαστικές προβολές τις οποίες θα μπορούν να βλέπουν τόσο οι πεζοί όσο και οι επιβάτες των πλοίων. Η “σκηνή” θα διαμορφώνεται κάθε φορά διαφορετικά, ανάλογα με τις διαφορετικές τεχνικές φωτισμού και μπορεί να είναι είτε η παλιά παραλία, η προκυμαία είτε η ίδια η θάλασσα, ενώ οι θεατές θα γίνονται ταυτόχρονα και πρωταγωνιστές ενός έργου. Σε περιόδους σημαντικών εκδηλώσεων (όπως σε επετείους, στη ΔΕΘ, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου ή Βιβλίου) το “θαλάσσιο αστικό θέατρο” θα μπορεί να γίνεται το επίκεντρο του ενδιαφέροντoς, ενώ αυτό το τόσο ιδιαίτερο θέατρο θα αποτελέσει “σήμα κατατεθέν” της πόλης για την φιλοξενεία σημαντικών πολιτιστικών εκδηλώσεων, ψηφιακών προβολών μεγάλης κλίμακας, ή εγκαταστάσεων που θα δημιουργούν εικαστικά έργα μέσω του φωτός.
5. Ψηφιακές τέντες
Η Yihyun Lim ενυπωσιάστηκε από τό ότι όλες οι πολυκατοικίες έχουν μπαλκόνια και κάθε μπαλκόνι από μια τέντα. Με αφορμή αυτό σκέφτηκε πως θα μπορούσαν να αξιοποιθούν οι νέες τεχνολογίες που ενσωματώνουν ψηφιακά στοιχεία στις ίνες των υφασμάτων, ώστε οι τέντες… να εκπέμπουν εικόνες, ψηφιακά έργα τέχνης, χρηστικές πληροφορίες και διαφημιστικά μηνύματα. Αυτό θα μπορούσε να προσδώσει ένα πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σε συγκεκριμένες περιοχές της πόλης , συνδέοντας ιστορικές περιοχές με έναν σύγχρονο συνεκτικό ιστό. Ακόμη οι ψηφιακές τέντες θα μπορούσαν να είναι ψηφίδες που θα σχημάτιζαν μια συνολική εικόνα της πόλης, ορατή από ψηλά. Οι καταναλωτές θα θα μπορούν να αγοράζουν με δικά τους έξοδα μια τέτοια τέντα και να προβάλλουν από διαφημιστικά μηνύματα που θα τους αποφέρουν έσοδα μέχρι προσωπικά μηνύματα, όπως “Χρόνια Πολλά” σε ένα αγαπημένο τους πρόσωπο, χρησιμοποιώντας απλώς μια εφαρμογή κινητού τηλεφώνου*. Εφόσον υπάρχει επιδότηση πχ από το δήμο, τον περισσότερο χρόνο η τέντα θα χρησιμοποιείται ως δημόσιος χώρος για τη προβολή επιλεγμένων μηνυμάτων.Παράλληλα, η μεταπτυχιακή φοιτήτρια του ΜΙΤ εκτιμά ότι η πρότασή της θα μπορούσε να αναζωογωνήσει τον κλάδο της κλωστουφαντουργίας, που τα τελευταία χρόνια διανύει περίοδο παρακμής.
6. Ψηφιακός δημόσιος χώρος
Η Alix Beranger οραματίστηκε να μετατρέψει το ανάκτορο του Γαλέριου σε έναν “ζωντανό” δημόσιο χώρο, ένα “ανοιχτό μουσείο” όπου με ένα δίκτυο bluetooth οι πληροφορίες για τον ιστορικό χώρο θα φτάνουν αυτομάτως στο κινητό τηλέφωνο των περαστικών. Η εγκατάσταση που φαντάστηκε περιλαμβάνει γυάλινα δάπεδα πάνω στο ανάκτορο για να μπορούν να περπατούν οι επισκέπτες. Τα δάπεσα θα έχουν ενσωματωμένους αισθητήρες ώστε να υπάρχει διάδραση με τα “έξυπνα κινητά” των χρηστών. Με βάση τα χαρακτηριστικά που έχει στο προφίλ του στο Facebook (φύλο, ηλικία, επάγγελμα) και με τη βοήθεια μιας εφαρμογής για κινητό ο κάθε επισκέπτης θα μεταμορφώνεται σε έναν αντίστοιχο “ήρωα” μιας ιστορίας που “συνέβη” στον ίδιο χώρο αιώνες πριν, ενώ το ρόλο του “υποβολέα” θα παίζει το… δάπεδο που θα εκπέμπει οπτικοακουστικά μηνύματα. Αυτά κατά τη διάρκεια της ημέρας, γιατί το βράδυ ο αρχαιολογικός χώρος θα “γεμίζει” με ψηφιακές μορφές αρχαίων ρωμαίων. Η αίθουσα του θρόνου θα “ανοίγει” και σε σύγχρονους έλληνες, για να προβάλλουν ψηφιακά το καλλιτεχνικό τους έργο.
7. Τα Λαδάδικα με άλλο φωςΗ Yeon Wha Hong εντυπωσιάστηκε από τα Λαδάδικα και σκέφτηκε ότι η εικόνα μια από τις πιο ζωντανές περιοχές της πόλης θα μπορούσε να μεγεθυνθεί και να προβληθεί σε ένα παγκόσμιο κοινό. Η πρότασή της αφορά σε ένα σύστημα που αξιοποιεί φωτισμό LED με ενσωματωμένο ήχο και αισθητήρες κίνησης- αποτυπωμένη σε έναν ψηφιακό χάρτη η διαρκής ροή του κόσμου θα μπορούσε να αποτελεί από μόνη της ένα θέαμα, ενώ κάθε επιχείρηση θα μπορούσε σε συνεργασία με καλλιτέχνες να προβάλει στους εξωτερικούς τοίχους των μπαρ εγκαταστάσεις ή να προγραμματίσει την κίνηση του φωτός ανάλογα με το ρυθμό της μουσικής. Το όραμά της είναι να δημιουργηθεί ένα “οικοσύστημα φωτισμού αστικής κλίμακας” που θα δημιουργούσε τη δική του αισθητική αυταξία και θα αποτελούσε πόλο έλξης για τους επισκέπτες.
i Έκθεση μακετών με επιλεγμένες προτάσεις των μεταπτυχιακών φοιτητών του ΜΙΤ θα φιλοξενηθεί στο φουαγιέ του Δημαρχιακού Μεγάρου έως τις 31 Μαΐου. Ολόκληρη η εργασία τους βρίσκεται στη διεύθυνση http://senseable.mit.edu/papers/pdf/2011_Senseable_City_Guide_Thessaloniki.pdfhttp://senseable.mit.edu/papers/pdf/2011_Senseable_City_Guide_Thessaloniki.pdf