Για την έξοδο από το λαβύρινθο του Μίνωα ο Θησέας χρειάστηκε ένα κουβάρι κλωστή και φυσικά ένα «μέσον», την Αριάδνη. Στην περίπτωση της ελληνικής γραφειοκρατίας τα πράγματα είναι πολύ πιο περίπλοκα, αφού η πολυνομία, οι ειδικές ρυθμίσεις, οι φωτογραφικές διατάξεις βολεύουν και τους δύο «εταίρους» της διαπλοκής, δημόσιο και ιδιώτες. Η πολυνομία έχει και μια άλλη διάσταση, πέρα από τη γραφειοκρατία. Η πλειοψηφία των νομοθετικών ρυθμίσεων προέρχεται είτε από την ενσωμάτωση του κοινοτικού δικαίου στο ελληνικό, είτε από υπουργικές αποφάσεις και πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Μόνο το 1,5% του δικαίου που αφορά τους πολίτες παράγεται από το ελληνικό κοινοβούλιο- και επί της ουσίας ελέγχεται από αυτό.
«Στην Ελλάδα το οικονομικό σύστημα και η επιχειρηματικότητα παράγουν χρήμα, κυρίως, μέσω κρατικών χρηματοδοτήσεων. Οι δημόσιες πολιτικές ενώ δεν υποστηρίζουν την επιχειρηματικότητα, συντηρούν πλέγματα αδιαφάνειας. Το πολιτικό σύστημα διαπλέκεται, εκβιάζεται και συντηρεί τη διαφθορά. Η υπερπαραγωγή ρυθμίσεων λειτουργεί ως μηχανισμός ελέγχου της οικονομίας» υποστήριξε η προϊστάμενη του τμήματος καλής νομοθέτησης της γραμματείας της Κυβέρνησης Έφη Στεφοπούλου στην εκδήλωση του Dukakis Center for Public&Humanitarian Service και του Anatolia Business School του American College of Thessaloniki.
Απίσχναση του κοινοβουλίου
Ενώ οι νόμοι θα έπρεπε να είναι γενικοί, στην Ελλάδα βρίθουν ειδικών (ή και φωτογραφικών) ρυθμίσεων, που εξυπηρετούν συμφέροντα. Το αποτέλεσμα; Πολλές και λεπτομερείς νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις, δαιδαλώδεις διοικητικές διαδικασίες, απουσία ανταγωνισμού, κλειστά επαγγέλματα και πεδία οικονομικής δραστηριότητας. Στα πρώτα 30 χρόνια της μεταπολίτευσης, από το 1975 μέχρι το 2005 η «εσοδεία» σε νόμους και ρυθμιστικές διατάξεις ήταν πολύ πλούσια: 171.500 νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις, 3.430 Νόμοι, 20.580 Προεδρικά Διατάγματα, 114.905 Υπουργικές Αποφάσεις, 24.010 αποφάσεις γενικών γραμματέων Περιφερειών, 8.575 αποφάσεις νομαρχών. Από το σύνολο των ρυθμίσεων που παράγει η δημόσια διοίκηση σε κεντρικό και αυτοδιοικητικό επίπεδο, μόλις το 3% είναι οι νόμοι. Το 70% είναι Υπουργικές Αποφάσεις- «που δεν έχουν κανένα τεκμήριο διαφάνειας». Από το 3% των νόμων οι μισοί (δηλαδή μόλις το 1.5% του συνόλου της ρυθμιστικής παραγωγής) αφορούν σε κυρώσεις διεθνών συμφωνιών και ενσωμάτωση του κοινοτικού στο ελληνικό δίκαιο, που «περνούν από τη βουλή σε ένα άρθρο, χωρίς καν να συζητηθούν». Τελικά μόνο το 1,5% του δικαίου που αφορά τους πολίτες παράγεται από το ελληνικό κοινοβούλιο, τόνισε η κ. Στεφοπούλου, κάνοντας λόγο για «απίσχναση του κοινοβουλίου». Αυτά μέχρι το 2005, γιατί σήμερα η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη, καθώς η πλειοψηφία του νομοθετικού έργου παράγεται με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, δηλαδή ρυθμίσεις που εγκρίνει το υπουργικό συμβούλιο.
(source: http://mamikikeyu.wordpress.com/)
Δαιδαλώδεις διαδρομές
«Υπάρχει τέτοια πληθώρα λεπτομερών ρυθμίσεων για τη μικρή επιχειρηματικότητα που είναι αδύνατον να βρει κανείς τον δρόμο του μέσα στον λαβύρινθο του δημοσίου. Δεν υπάρχει ένας νόμος που να περιγράφει τη διαδικασία ίδρυσης και εγκατάστασης μιας επιχείρησης. Για μια μικρή μεταποιητική επιχείρηση (πχ για έναν φούρνο) υπάρχουν περίπου 216 κανονιστικά κείμενα, 13 κομβικά σημεία που οδηγούν σε 120 διαφορετικές διαδρομές», εξήγησε η κ. Στεφοπούλου, σχολιάζοντας ότι ακόμα και για το ίδιο είδος επιχείρησης, με τα ίδια χαρακτηριστικά οι διαδρομές μπορεί να είναι τελείως διαφορετικές, αναλόγως του πως θα ερμηνεύσει ο υπάλληλος μιας υπηρεσίας μια διάταξη, ή του αν ο επιχειρηματίας χρησιμοποιήσει «μέσον» για να παρακάμψει μια διαδικασία. Προσπαθώντας να ανακαλύχουν όλες τις διαδικασίες (και τις κατά περίπτωση ειδικές ρυθμίσεις, εξαιρέσεις κλπ) που σχετίζονται με την αδειοδότηση μιας επιχείρησης τα στελέχη της υπηρεσίας καλής νομοθέτησης έφτιαξαν ένα σχεδιάγραμμα με διακλαδώσεις που δεν χωρούσε σε κανένα γραφείο, καθώς είχε το μέγεθος χαλιού!
Αν προκύψει μια εμπορική διαφορά κατά την εκτέλεση μιας σύμβασης μεταξύ των ιδιωτών, για την επίλυσή της θα απαιτηθούν 39 διαδικασίες και θα περάσουν 819 ημέρες, ενώ το κόστος της όλης διαδικασίας φθάνει το 14,4% της αξίας της σύμβασης, όπως υπολόγισε το γραφείο καλής νομοθέτησης. Έχει, δε, μετρηθεί από τον ΟΟΣΑ ότι το κόστος της γραφειοκρατίας στη Ελλάδα φθάνει το 6,8% του ΑΕΠ, ήτοι στα 14 δισ.ευρώ.
Mέχρι το 2011 στο νομικό μας οπλοστάσιο υπήρχαν με οι γενικές ρυθμίσεις περί ανταγωνισμού, οι οποίες συνοδευόταν από πάμπολλες ειδικές διατάξεις, που επικρατούσαν των γενικών. Κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα ανέφερε η κ. Στεφοπουλου:
- Υπήρχε πρόβλεψη ότι με κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Ανάπτυξης, μπορούσαν να εξαιρεθούν από τον νόμο περί ανταγωνισμού επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας οι οποίες είχαν μεγάλη σημασία για την Εθνική οικονομία.
- Το Δεκέμβριο 1997 υπεγράφησαν συμφωνίες κρατικών προμηθειών που ανέρχονταν στο 3,5% του ΑΕΠ. Λεπτομέρεια: από το 1996 ίσχυε ευρωπαϊκή οδηγία που απαγόρευε κάτι τέτοιο, αλλά τότε η Ελλάδα είχε ζητήσει ένα χρόνο παράταση για την ενσωμάτωση της οδηγίας…
- Χαρακτηριστικό παράδειγμα για τα κλειστά επαγγέλματα είναι οι τηλεπικοινωνίες. Η απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών έγινε υποχρεωτική για τα κράτη μέλη με κοινοτική οδηγία το 1998. Η χώρα μας ζήτησε πέντε χρόνια και έλαβε τρία χρόνια παράταση. Σε αυτό το διάστημα είχαμε το μονοπώλιο του ΟΤΕ…
Με το Ν. 3959/11 η Αρχή Ανταγωνισμού «μπορεί να γίνει πρωταγωνιστής από απλός θεατής να γίνει πρωταγωνιστής» εκτίμησε η κ. Στεφοπούλου.
——————————–
Καλή νομοθέτηση, μόνο στα χαρτιά
Το τμήμα καλής νομοθέτησης της γραμματείας της Κυβέρνησης δημιουργήθηκε πολύ πρόσφατα. Υπήρχε βέβαια, αλλά μόνο στα χαρτιά, ώστε η χώρα μας να είναι τυπικά συνεπής με τις υποδείξεις διεθνών οργανισμών όπως ο ΟΟΣΑ. Μέχρι που… η τρόικα θέλησε να συναντήσει τους υπεύθυνους του γραφείου καλής νομοθέτησης και διαπίστωσε ότι ούτε γραφείο υπήρχε, ούτε υπεύθυνοι.
Οι αρχές καλής νομοθέτησης, είναι: η διαφάνεια και η δημοκρατική νομιμοποίηση, η ανοιχτή διαδικασία στην κατάρτιση ενός νόμου, η αναγκαιότητά του, η αναλογικότητα (καταλληλότητα, εύλογη σχέση μέσου και σκοπού με υιοθέτηση του λιγότερο επαχθούς μέτρου), η απλότητα και η σαφήνεια του περιεχομένου των ρυθμίσεων, η αποφυγή αποκλινουσών από την γενική πολιτική ή αντιφατικών ρυθμίσεων, η αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα της ρύθμισης κλπ. Ο σχετικός νόμος που ορίζει τη διαδικασία παραγωγής νόμων σύμφωνα με τις αρχές της καλής νομοθέτησης ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο του 2012 (ν. 4048/2012). Μέχρι σήμερα τίποτε δεν άλλαξε στη διαδικασία παραγωγής νόμων, που συνεχίζουν να συντάσσονται με τις συνήθεις πρακτικές…
—————————————–
TO ΛΑΘΟΣ ΤΟΥ ΔΝΤ
«Η κρίση οφείλεται στην έλλειψη δομων»
Η έλλειψη δομών βρίσκεται στον πυρήνα της κρίσης που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, εκτίμησε η οικονομολόγος και πρώην βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ, Έλενα Παναρίτη. Κατά την άποψή της το ΔΝΤ αντιμετώπισε την κρίση ως χρηματοοικονομική, θεωρώντας ότι οι δομές υπάρχουν και άρα τα προβλήματα θα λυνόταν αυτόματα, μόνο με την εφαρμογή μέτρων λιτότητας. Η έλλειψη δομών ήταν το χαρακτηριστικό των οικονομιών της Λατινικής Αμερικής, που αντιμετώπισαν κρίση τη δεκαετία του ’90 και τις οποίες μελέτησε η κ. Παναρίτη ως οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας. «Η Αργεντινή δεν έκανε ποτέ δομικές αλλαγές για αυτό συνεχίζει να βρίσκεται σε κρίση. Ακόμη και σε χώρες όπως η Ινδία και η Τουρκία με ισχυρή άτυπη οικονομία η ανάπτυξη είναι περιοδική και κρατάει πέντε-εφτά χρόνια. Μετά πρέπει να επέμβει εκ νέου για να τις βοηθήσει το ΔΝΤ. Η Ελλάδα του 2012 είναι η Λατινική Αμερική του ’90. Οι κρίσεις σε χώρες με υψηλά ποσοστά άτυπης οικονομίας είναι δομικές» είπε. Σύμφωνα με την ίδια στην άτυπη οικονομία ανήκει το 45% της αγοράς εργασίας και σχεδόν… το 100% του real estate. «Για την αγοραπωλησία ενός ακινήτου χρειάζονται από 17 έως 27 διαδικασίες (αναλόγως τον υπάλληλο) που διαρκούν 1-6 μήνες. Εμπλέκονται 15 οργανισμοί και υπηρεσίες, δικηγόροι και συμβολαιογράφοι σε κάθε ένα από τα 15 βήματα…Στο Περού την εποχή της κρίσης τα βήματα ήταν 13, σήμερα μόλις 2. Εμείς ακόμα δεν έχουμε περιουσιολόγιο και θέλουμε να αποκρατικοποιήσουμε γη, η οποία δεν ξέρουμε σε ποιον ανήκει» σχολίασε.
Κατά την έναρξη της εκδήλωσης ο εκτελεστικός πρόεδρος Κολλεγίου Ανατόλια Πάνος Βλάχος ανάφερε πως «το Κολλέγιο Ανατόλια έχει ως κύρια αποστολή όχι μόνο να προσφέρει καινοτόμα και ποιοτικά προγράμματα σε όλες τις βαθμίδες αλλά και να συμμετέχει ενεργά στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η κρίση που η κοινωνία βιώνει είναι βαθιά και πολυεπίπεδη. Το ACT το τριτοβάθμιο τμήμα του Ανατόλια συμβάλλει ενεργά στο διάλογο για την έξοδο από την κρίση διοργανώνοντας μία σειρά εκδηλώσεων και άλλων παράλληλων δραστηριοτήτων».
Σοφία Χριστοφορίδου
Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» 9.12.2
Sophie's Stories 