Βρέθηκα τις προάλλες σε κοινή παρέα με έναν οικονομολόγο και πρώην μεγαλοστέχος τράπεζας και του ζήτησα να μου εξηγήσει σε απλά ελληνικά τα της Κύπρου και τα επιχειρήματα του Σόιμπλε στη συνέντευξη του στα ΝΕΑ. Μου έλεγε λοιπόν ότι το κούρεμα των καταθέσεων ήταν η λιγότερο οδυνηρή επιλογή. Το σκεπτικό σε αδρές γραμμές ήταν το εξής: οι τράπεζες προσέλκυσαν κεφάλαια από το εξωτερικό δίνοντας προνομιακά επιτόκια. Οι καταθέτες λοιπόν «τζογάρισαν» αντί να επιλέξουν μια χώρα και μια τράπεζα πιο… σίγουρη, που έδινε μικρότερο επιτόκιο. Αυτά τα κεφάλαια που άρχισαν να συρρέουν στη μεγαλόνησο οι τραπεζίτες τα «τζογάρισαν» επίσης, αγοράζοντας ελληνικά ομόλογα κοψοχρονιά στη δευτερογενή αγορά με την προοπτική να κερδίσουν πολλαπλάσια και δάνεισαν (δηλ επένδυσαν σε) επιχειρήσεις από τις οποίες δεν πρόκειται να πάρουν ποτέ τα χρήματά τους. «Ποιος τιμωρείται σε αυτές τις περιπτώσεις;» τον ρώτησα.
«Οι ομολογιούχοι και οι πιστωτές της τράπεζας» μου απάντησε- όπου εν προκειμένω πιστωτές θεωρούνται οι καταθέτες που με τα κεφάλαιά τους (αποταμιεύσεις ή ‘’βρώμικα λεφτά’’) «δάνεισαν» τις τράπεζες. «Μισό λεπτό. Και οι μέτοχοι των τραπεζών; Τα μέλη των διοικητικών τους συμβουλίων που πήραν τις λάθος αποφάσεις;». «Ναι αυτοί πρωτίστως» μου απάντησε, προβλέποντας ότι ο ελλαδίτης μεγαλοεπιχειρηματίας που βούλιαξε το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου «σύντομα θα κάνει παρέα στον Άκη…». Βέβαια προς το παρόν δεν ακούω να γίνεται αυτή η συζήτηση, για την τιμωρία όσων πήραν τις λάθος αποφάσεις.

Ας γυρίσουμε λίγο στο κούρεμα των καταθέσεων. «Αν δεν γίνει το κούρεμα, οι τράπεζες θα καταρρεύσουν και τότε το κυπριακό δημόσιο θα πρέπει να καλύψει έως και τις 100.000 ευρώ» μου είπε (σωστά, αφού οι καταθέσεις είναι εγγυημένες, όπως όλοι θυμόμαστε) «και το δημόσιο χρέος θα εκτοξευτεί. Επομένως, ή θα πληρώσουν όλοι οι φορολογούμενοι ή μόνο όσοι έβαλαν τα λεφτά τους στις τράπεζες, ποντάροντας στο υψηλό επιτόκιο. Έπαιξαν, πήραν το ρίσκο και κέρδισαν αρκετά μέχρι σήμερα από το υψηλό επιτόκιο, τώρα δυστυχώς ήρθε η ώρα να χάσουν».

Αν δεχτώ το επιχείρημα το προτεσταντικής ηθικής ερμηνευτικό σχήμα για την περίπτωση της Κύπρου είναι το εξής: Σε δανείζω–> κάνεις λάθος επιλογές –> πέφτεις έξω  -> αναλαμβάνω μέρος της χασούρας για το ρίσκο που πήρα να σε δανείσω.

Σκέφτομαι λοιπόν πως εφαρμόζεται αυτό το σχήμα στην περίπτωση της Ελλάδας. «Ας ξεκινήσουμε με την παρατήρηση ότι ανεύθυνοι δανειζόμενοι δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς ανεύθυνους δανειστές», για να δανειστώ και εγώ την παραδοχή ενός εξαιρετικού άρθρου του Bloomberg που δημοσιεύτηκε το 2012 (και που θυμήθηκε εσχάτως και το Βήμα). Ξένοι πιστωτές δάνεισαν την Ελλάδα, ξέροντας ότι αναλαμβάνουν ρίσκο. Την υπερδάνεισαν. Όπως και όλες τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου.

«Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS), έως τον Δεκέμβριο του 2009, οι γερμανικές τράπεζες είχαν σωρεύσει μελλοντικές απαιτήσεις πληρωμών σε Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία, ύψους 704 δισ. δολαρίων (545 δισ. ευρώ)- ποσό το οποίο υπερέβαινε το συνολικό τους κεφάλαιο».

Με άλλα λόγια δάνεισαν πολύ περισσότερα απ’ όσα μπορούσαν να διαθέσουν και με ένα «φου» θα έπρεπε να καταρρεύσουν. Και τότε τη χασούρα θα επωμιζόταν οι πιστωτές των τραπεζών. Δηλαδή οι καταθέτες, οι φορολογούμενοι πολίτες των χωρών του βορρά…Φυσικά δεν συνέβη αυτό. Μήπως όμως εφαρμόστηκε το παραπάνω σχήμα; Αν ήταν έτσι οι δανειστές μας θα έπρεπε να αναλάβουν μέρος της χασούρας (και να τη μεταφέρουν στους δικούς τους δανειστές, δηλαδή τους καταθέτες). Οι τράπεζες (όχι μόνο οι γερμανικές, αλλά και οι γαλλικές) έβγαλαν προς πώληση τα ελληνικά ομόλογα, ξεφορτώθηκαν τα «χαρτιά» που τους βάραιναν, απέσυραν κεφάλαια από την Ελλάδα… Μόνο οι γερμανικές,

«σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, από το Δεκέμβριο του 2009, έως τα τέλη του 2011, οι τράπεζες της Γερμανίας απέσυραν μαζικά κεφάλαια ύψους 353 δισ. δολαρίων (273 δισ. ευρώ)…»

«Οι κεντρικές τράπεζες των χωρών της ευρωζώνης αντιστάθμισαν συλλογικά τις εκροές με δάνεια που παραχώρησαν προς την Τράπεζα της Ελλάδος».

«αν η Ελλάδα, για παράδειγμα, κήρυσσε  χρεοκοπία, οι ζημίες θα μοιράζονταν από κοινού σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης, αναλόγως με το μερίδιο που κατείχαν στην ΕΚΤ. (…)

«Εν ολίγοις, τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκε ουσιαστικά μία μεταφορά του κινδύνου που είχε καταγραφεί στους ισολογισμούς των γερμανικών τραπεζών στους φορολογουμένους όλης της ευρωζώνης».

Δύο χρόνια μετά ήρθε το «κούρεμα», αλλά στο μεταξύ είχε γίνει το μεγάλο ξεφόρτωμα από τις τράπεζες, και το ψαλίδι αποδείχθηκε ξυράφι για τα αφαλιστικά ταμεία και για τους μικροομολογιούχους- πιστωτές, επενδυτές και τζογαδόροι, σύμφωνα με την κυρίαρχη λογική (εντός ή εκτός εισαγωγικών) που επικρατεί μεταξύ αυτών που λαμβάνουν τις αποφάσεις. Χθες για την Ελλάδα, απόψε για την Κύπρο…