Για να υπάρξει απάτη, εκτός από το κίνητρο που είναι το κέρδος, χρειάζεται και μια σειρά από προϋποθέσεις: η έλλειψη ή η αδυναμία ελέγχου, η αποσιώπηση της απάτης ή ακόμα και η αντιμετώπισή της ως αποδεκτή συμπεριφορά.

Της Σοφίας Χριστοφορίδου

Επειδή το κίνητρο πάντα θα υπάρχει, η καταπολέμηση της απάτης θα πρέπει να εστιάσει στην ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών και την αλλαγή νοοτροπίας. Σε αυτό συμφώνησαν όλοι οι ομιλητές στο συνέδριο που πραγματοποίησε στη Θεσσαλονίκη το Ελληνικό Ινστιτούτο κατά της Απάτης (Hellenic ACFE), που πραγματοποιήθηκε με την αρωγή της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης και την υποστήριξη του Δημοσιογραφικού Συγκροτήματος «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ». Το θέμα του συνεδρίου «Αντιμετώπιση κρουσμάτων απάτης – Πρόληψη – Έγκαιρη ανίχνευση – Καταστολή» προσέγγισαν ειδικοί από διαφορετικούς χώρους, όπως το πρώην στέλεχος του FBI και της Microsoft Εντ Γκίμπσον, ο επί 23 χρόνια εισαγγελέας και νυν επικεφαλής της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων Βασίλης Φλωρίδης, η γενική γραμματέας της Παρευξείνιας Τράπεζας Ορσαλία Καλαντζοπούλου, ο ταξίαρχος, αναπληρωτής διευθυντής Οικονομικής Αστυνομίας και Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Μανώλης Σφακιανάκης, διευθυντικά στελέχη τμημάτων εσωτερικού ελέγχου τραπεζών και εταιρειών.
Όπως αναφέρθηκε στο συνέδριο, η απάτη είναι ένα φαινόμενο που συναντάται σχεδόν παντού. Στις ΗΠΑ οι εταιρείες υπολογίζεται ότι χάνουν το 5% του τζίρου τους λόγω διάφορων μορφών απάτης, στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό δεν έχει μετρηθεί, αλλά εκτιμάται ότι είναι μικρότερο. Στην Ευρώπη ο κλάδος των ασφαλειών μετρά απώλειες της τάξης του 10% επί του τζίρου ετησίως. Ακόμα και στην Ε.Ε., όπου θεωρητικά υπάρχει ένα αυστηρό πλαίσιο ελέγχου, καταγράφονται περιστατικά απάτης που ζημιώνουν τον κοινοτικό προϋπολογισμό, τόνισε η νομικός Άννα Δαμάσκου. Από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα που ανέφερε ήταν αυτό της ζάχαρης που «εισήχθη» τις χρονιές 2001 – 2002 με προνομιακό δασμολογικό καθεστώς από βαλκανικές χώρες, που όμως δεν παράγουν ζάχαρη (κόστισε 700.000 ευρώ), το πρόγραμμα υποστήριξης της αφρικανικής χώρας Lesotho με πάνω από 180 εκατ. ευρώ (τρεις εταιρείες καταδικάστηκαν για δωροδοκία κρατικών αξιωματούχων), απάτες με τα επιδόματα που λαμβάνουν υπάλληλοι της Ε.Ε. ή ακόμα και ευρωβουλευτές (60 εκ των οποίων εισέπρατταν για μια πενταετία αποζημίωση για τις συνεδριάσεις τις Παρασκευές, μόνο που αυτή την ημέρα δεν συνεδριάζει ποτέ το κοινοβούλιο!).

Το πιο δύσκολο έγκλημα στο ποινικό δίκαιο
«Η απάτη είναι το πιο δύσκολο έγκλημα στο ποινικό δίκαιο», τόνισε ο Βασίλης Φλωρίδης. Σχολίασε μάλιστα ότι οι απατεώνες είναι κατά κανόνα ιδιαίτερα ευφυείς, γι’ αυτό και καταφέρνουν να ξεφεύγουν από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς και να πείθουν τα θύματά τους, φέρνοντας ένα παράδειγμα. Κάποτε είχε συλληφθεί ένας άνθρωπος που είχε «πουλήσει» τη Θεσσαλονίκη πέντε φορές στα υποψήφια θύματά του και όσο περίμενε έξω από το γραφείο του εισαγγελέα έπεισε γραμματείες και αστυνομικούς ότι έχει ακίνητα-ευκαιρίες!
Απάτη είναι όμως και η φοροδιαφυγή, η μη έκδοση απόδειξης, η μη απόδοση ΦΠΑ, τόνισε ο Ιωάννης Τύρης, πρόεδρος της Ένωσης Φοροτεχνικών Βορείου Ελλάδος (ΕΦΟΒΕ).
Η γ.γ. της Παρευξείνιας Τράπεζας και επί πολλά χρόνια στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας Ορσαλία Καλαντζοπούλου αναφέρθηκε και σε μια άλλη μορφή απάτης, τη διαφθορά, για την οποία αναγκαία συνθήκη είναι η έλλειψη διαφάνειας. Μιλώντας για τη διαδικασία των αποκρατικοποιήσεων που είναι αυτή την περίοδο σε εξέλιξη, σχολίασε ότι πλουτοπαραγωγικές πηγές μη ανανεώσιμων πόρων (όπως τα ορυκτά μεταλλεύματα) δεν θα πρέπει να δίνονται εν μια νυκτί και να μην αντικαθιστούμε το κρατικό μονοπώλιο με ένα ιδιωτικό μονοπώλιο.
Κλείνοντας τις εργασίες του συνεδρίου, ο πρόεδρος του HACFE Παναγιώτης Γεωργίου τόνισε ότι πρέπει οι ελεγκτές που διενεργούν εσωτερικούς ελέγχους και αποκαλύπτουν κρούσματα απάτης να προστατεύονται και πάνω από όλα να αλλάξει συνολικά η νοοτροπία της κοινωνίας απέναντι στην απάτη, γιατί σε αντίθετη περίπτωση όσο αυστηρές και να είναι οι εποπτικές αρχές, ο κίνδυνος της απάτης θα εξακολουθεί να είναι απειλητικός.

Δημοσιεύτηκε στη «Θεσσαλονίκη»  http://www.makthes.gr/news/reportage/102346/