ΜΙΧΑΛΗΣ ΙΑΚΩΒΙΔΗΣ
«Ας μην μπερδεύουμε τον ναρκισσισμό του μπροστάρη με την ικανότητα της αλλαγής»

Αν θα μπορούσε κανείς να περιγράψει με μια λέξη τα ακαδημαϊκά ενδιαφέροντα του καθηγητή Μιχάλη Ιακωβίδη, αυτή θα ήταν η «αλλαγή». Η έρευνά του εστιάζει στο πώς οι αλλαγές στην τεχνολογία, τον ανταγωνισμό και την απελευθέρωση της αγοράς αλλάζουν τον κόσμο των επιχειρήσεων.
Για την περίπτωση της Ελλάδας η «χιονόμπαλα» μπορεί να εξελιχθεί σε «χιονοστιβάδα αλλαγής» μόνο όταν «μπορέσουμε να προτείνουμε εμείς λύσεις», όταν «ο καθένας βελτιώνει και να προσαυξάνει την λύση του αλλού» αντί «να κατηγορεί και να χτυπά τη γροθιά του στο τραπέζι».
Μπορεί μια μικρή αλλαγή να φέρει μια μεγάλη; Στη ζωή μας, σε μια επιχείρηση, στην οικονομία…
Εξαρτάται από το τι εννοείτε «μικρή». Αυτό που θα έλεγα ειναι ότι, ειδικά στην Ελλάδα, τείνουμε να βλέπουμε τα πάντα με δραματικούς όρους, και να πιστεύουμε ότι αλλαγές απαιτούν κάτι εντυπωσιακό. Και αυτό δεν βοηθά. Η ουσιαστική αλλαγή έρχεται όταν, με συνέπεια, αντιμετωπίσουμε το περιβάλλον γύρω μας με κάποιες διαφορετικές αρχές. Οι αρχές αυτές πρέπει να διαπερνούν τόσο τα μικρά, όσο και τα μεγάλα.
Η αλλαγή είναι μοναχική διαδικασία; Αρκεί ένας οραματιστής, ένας «τρελός και πεινασμένος για το νέο» (κατά το «stay hungry, stay foolish» του Στηβ Τζομπς) για να τραβήξει και τους άλλους μπροστά;
Νομίζω ότι απαντήσατε μόνη σας. Η αλλαγή, πρέπει να τραβήξει και άλλους για να έχει αντίκτυπο. Άρα, δεν μπορεί να είναι μια μοναχική διαδικασία. Ο καινοτόμος ηγέτης είναι ένας τρελός που έχει καταφέρει να πείσει τους άλλους να τον ακολουθήσουν. Η διάφορα δεν είναι τόσο στις ιδέες όσο στην ικανότητα να χτίσει κανείς κάτι ευρύτερο. Επιτρέψτε μου όμως να πω ότι φοβάμαι ότι στην Ελλάδα εξιδανικεύουμε τους «τρελούς», και πιστεύουμε ότι η έμπνευση είναι το παν. Στην πραγματικότητα καινοτόμος είναι αυτός που με συνέπεια χτίζει κάτι διαφορετικό με το περιβάλλον του. Ας μην μπερδεύουμε το ναρκισσισμό του παρανοημένου μπροστάρη με την ικανότητα να επιφέρει κανείς αλλαγή.
Η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία είναι εκ… φύσεως συνδεδεμένες με την αλλαγή. Ποιες αλλαγές είναι απαραίτητες για να αναπτυχθεί σε στέρεες βάσεις η καινοτόμος επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα;
Θα πρέπει καταρχήν να πάψουμε να είμαστε υποκριτές ως προς την έννοια του κέρδους, και καχύποπτοι ως προς τα κίνητρα κάθε τι καινούργιου. Στην Ελλάδα, η επίτευξη του κέρδους και η ανάπτυξη από την ιδιωτική πρωτοβουλία θεωρείται ύποπτη, και η αλλαγή υποκινούμενη από μύχια και σκοτεινά συμφέροντα. Και αυτό, παρότι η οικονομία μας, δεμένη χειροπόδαρα με γραφειοκρατικούς μηχανισμούς και το ανίκανο, συχνά διεφθαρμένο κράτος, παραπαίει. Και ο φθόνος του γείτονα μετατρέπεται στην καχυποψία του νέου, ενώ η διαφθορά δεν μας ξενίζει. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να δεχτούμε ότι οι παραγωγικές δυνάμεις θα απελευθερωθούν μόνο αν αντιμετωπίσουμε με μεγαλύτερη ειλικρίνεια τις νέες προσπάθειες. Θα πρέπει δε να ενισχύσουμε την καινοτομία στον δημόσιο τομέα. Πρέπει να δούμε πως θα ξανασχεδιάσουμε αυτό το παραπαίον οικοδόμημα!
Τα τελευταία χρόνια η ελληνική κοινωνία βιώνει αλλεπάλληλες αλλαγές, αλλά επί τα χείρω. Μπορούμε να αλλάξουμε την κατάσταση;
Ναι, εάν δεχθούμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα μας αντί να τα αφήσουμε να λιμνάζουν! Δεν θα συμφωνήσω μαζί σας ως προς τις αλλαγές. Η δομή της Ελληνικής οικονομίας και το δημόσιο δεν έχουν αλλάξει. Απλώς δεν μπορούν πλέον να τρωνε τις σάρκες των μελλοντικών γενεών μέσω δανεισμού. Και είμαστε αντιμέτωποι με την πραγματικότητα, θέλουμε δεν θέλουμε. Οι μισές πολιτικές δυνάμεις ζητούν κάποιος άλλος να πληρώνει τον λογαριασμό έτσι ώστε να μην χρειαστεί να αλλάξουμε (δομές, δημόσιο, συνδικάτα, επιχειρηματικότητα, ανταγωνισμό), και οι άλλες μισές δεν το λενε αλλά το κάνουν. Έχετε δει τις πολεοδομίες και τις εφορίες να αλλάζουν; Απλώς δεν βγαίνει πια το μοντέλο. Αν δεν αλλάξουμε, κυρίως τη δομή του κράτους, δεν θα παμε πουθενά, και τα πράγματα θα χειροτερεύουν.
Στο σημείωμά σας για το TEDx Thessaloniki αναφέρεστε στα «ένοχα μυστικά» μας. Ποια είναι αυτά;
Ένοχα μυστικά είναι ο αναπάντεχος και βαθύς συντηρητισμος της κοινωνίας και οικονομίας με την ψευδεπιφαση της προόδου. Η αριστερά και η δεξιά προστατεύει τους έχοντες (δουλειά στο δημόσιο, άδεια να παράγουν, συντεχνιακη προστασία ). Και μεις στην καθημερινή μας ζωή δεν δεχόμαστε την αλλαγή. Ένοχο μυστικό είναι ότι δεν αντιμετωπίζουμε με ρεαλισμό την πραγματικότητα, και ότι φωνάζουμε για ό,τι μας ενοχλεί αντί να λύνουμε το πρόβλημα. Αντί να βρούμε τρόπο να δίνουμε λύσεις στα καθημερινά μας προβλήματα, αντί να επικεντρωνόμαστε στις προτάσεις, μας αρέσει να κατηγορούμε όσους και όσα πιστεύουμε ότι είναι στραβά.

Τι χρειάζεται για να φτάσουμε «από την χιονόμπαλα στην χιονοστιβάδα»;
Πρέπει να χτίσουμε μια κοινωνία που να στηρίζει δημιουργικά λύσεις. Και στον δημόσιο τομέα ειδικά, αντί να περιμένουμε την Τρόικα ή να αντιστεκόμαστε σε αυτήν, πρέπει να δούμε πως θα μπορέσουμε να προτείνουμε εμείς λύσεις. Ο καθένας πρέπει να βελτιώνει και να προσαυξάνει την λύση του αλλού, όχι να κατηγορεί και να χτυπά τη γροθιά του στο τραπέζι. Αυτό θα μας δώσει τη χιονοστιβάδα μας.
—————–
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ:
Ο Μιχάλης Ιακωβίδης έχει την έδρα επιχειρηματικότητας και καινοτoμίας «Sir Donald Gordon» στο London Business School. Επίσης είναι επισκέπτης καθηγητής στο New York University – Stern ενώ έχει διδάξει μεταξύ άλλων και στο Harvard Business School στο Wharton School (U. of Penn) και στο Columbia Business School / LBS Global Executive MBA. Διδάσκει, επίσης, στο World Economic Forum, και είναι συντονιστής της πρωτοβουλίας Redesigning Greece. Έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με τις εταιρείες Credit Suisse, Lufthansa, Vodafone, Nokia, McKinsey, KPMG και το εθνικό σύστημα υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου, σε ζητήματα αλλαγής στρατηγικής ανάπτυξης. Μεταξύ άλλων είναι σύμβουλος του Χέρμαν φαν Ρομπέι σε θέματα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας.

Σοφία Χριστοφορίδου

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Επιλογές» Απριλίου 2013