«Η επιχειρηματικότητα είναι στάση ζωής και συνδέεται άμεσα με την ποιότητα ζωής μας, όχι μόνον με οικονομικά μεγέθη και επαγγελματική αποκατάσταση» τονίζει η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κατερίνα Σαρρή.
Για την ίδια η επιχειρηματικότητα βρίσκεται στο DNA των Ελλήνων ως έναν βαθμό, γιατί συνδέεται άμεσα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου.

Στο TEDxThessaloniki θα προσπαθήσει να ανατρέψει την αρνητική εικόνα που συχνά κυριαρχεί για την επιχειρηματικότητα,. Μερικές μέρες πριν μίλησε στις «Επιλογές» για την επιχειρηματικότητα ως πράξη και ως στάση ζωής.

– Η ακαδημαϊκή σας έρευνα επικεντρώνεται στη μελέτη της της γυναικείας επιχειρηματικότητας Σε τι διαφέρουν άνδρες και γυναίκες επιχειρηματίες;
Η επιχειρηματικότητα είναι μία. Τα χαρακτηριστικά αυτών που την ασκούν και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ασκείται, κάνουν τη διαφορά. Οι γυναίκες, λόγω της φύσης μας, των ρόλων μας και των κοινωνικών αντιλήψεων διαφέρουμε από τους άνδρες. Τεκμηριώνεται επιστημονικά ότι οι γυναίκες υπερέχουν στις διαπροσωπικές σχέσεις και είναι συναισθηματικά πιο έξυπνες. Ακόμη, φαίνεται να διαφοροποιούνται από τους άνδρες ως προς τα κίνητρα έναρξης και τους τομείς που δραστηριοποιούνται. Δηλαδή ξεκινούν το «επιχειρείν» κυρίως για να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα, γιατί τους προσδίδει ανεξαρτησία και ευέλικτο ωράριο εργασίας. Επίσης οι γυναίκες δραστηριοποιούνται έντονα στον τριτογενή τομέα και ενδιαφέρονται για την κοινωνική επιχειρηματικότητα. Η εξισορρόπηση της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα. Η γυναίκα παραμένει το κύριο μέλος της οικογένειας που επιφορτίζεται με το νοικοκυριό και τη φροντίδα των παιδιών. Η αναγνώριση, λοιπόν, της διαφορετικότητας του φύλου στην επιχειρηματικότητα δεν αποτελεί επ’ ουδενί επινόημα του φεμινιστικού κινήματος.

Συχνά αναφερόμαστε στο «επιχειρηματικό δαιμόνιο» των Ελλήνων. Τελικά η επιχειρηματικότητα ως στάση ζωής είναι κάτι έμφυτο ή διδάσκεται και μαθαίνεται;
Το «επιχειρηματικό δαιμόνιο» των Ελλήνων είναι δεδομένο. Δείτε πόσα παραδείγματα Ελλήνων επιχειρηματιών που έχουν διαπρέψει εντός και εκτός Ελλάδος αναδεικνύονται καθημερινά. Αν το δει κάποιος επιστημονικά, η επιχειρηματικότητα βρίσκεται στο DNA μας ως έναν βαθμό, γιατί συνδέεται άμεσα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου. Οι βασικές αρχές και οι κανόνες που τη διέπουν σίγουρα μπορούν να καλλιεργηθούν. Αρκεί να προσέξουμε η διδασκαλία να μην δημιουργεί στερεότυπα και καλούπια μέσα στα οποία να προσπαθούμε να τους εντάξουμε όλους, πνίγοντας τη διαφορετικότητα, τη δημιουργικότητα και την καινοτομία.
Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι η επιχειρηματικότητα είναι στάση ζωής και συνδέεται άμεσα με την ποιότητα ζωής μας, όχι μόνον με οικονομικά μεγέθη και επαγγελματική αποκατάσταση.

Η οικονομική κρίση θα μπορούσε να λειτουργήσει ως συν-για το επιχειρείν;
Αυτό που σοφά ο λαός μας λέει «πενία τέχνας κατεργάζεται» ισχύει. Επιστημονικά αναφέρεται ως «επιχειρηματικότητα ανάγκης» και αφορά στους λόγους για τους οποίους ωθούνται οι άνθρωποι στην ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας. Σαφώς παράγοντες όπως η ανεργία, το ανεπαρκές εισόδημα, οι μη ικανοποιητικές αμοιβές από την εξαρτημένη εργασία αποτελούν κίνητρα επιχειρηματικότητας. Τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας για τη χώρα μας αναφέρουν ότι το διάστημα 2010-2011 η επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων των Ελλήνων ηλικίας 18-64 παρουσίασε αύξηση της τάξης του 2,7% κατατάσσοντας τη χώρα μας στην 4η θέση ανάμεσα στις «πλούσιες χώρες» του πλανήτη. Αυτό κάτι λέει.

Τι θα έπρεπε να αλλάξει στη νοοτροπία των Ελλήνων και στη στρατηγική του κράτους για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας;
Στο μυαλό των περισσότερων Ελλήνων η επιχειρηματικότητα είναι δαιμονοποιημένη. Ταυτίζεται κυρίως με τη δημιουργία οικονομικού πλούτου, κέρδους και είναι συνυφασμένη με εκμετάλλευση των ανθρώπων, απάτες, φοροδιαφυγή, ρεμούλα, λαμογιά, αρπαχτές, αδικαιολόγητο ρίσκο κλπ. Αυτά πρέπει καταρχήν να αλλάξουν στη νοοτροπία του Έλληνα. Να απελευθερώσει την έννοια της επιχειρηματικότητας από τις στρεβλότητες αυτές.
Το ίδιο θα πρέπει να κάνει και το κράτος. Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας παρ’ όλα όσα λέγονται για την επιχειρηματικότητα και τη συμβολή της στην ανάπτυξη της χώρας, το περιβάλλον είναι εχθρικό. Οι επιχειρηματίες αντιμετωπίζονται ως εκμεταλλευτές ανθρώπων, απατεώνες, φοροφυγάδες κλπ και εν μέρει είναι σωστό. Γιατί με το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει σήμερα στην χώρα μας κυρίως έτσι, μπορεί να επιβιώσει μια επιχείρηση. Αυτό λοιπόν που χρειάζεται είναι αλλαγή νοοτροπίας κράτους και πολίτη και ένα θεσμικό πλαίσιο φιλικό προς την επιχειρηματικότητα σε επίπεδο, γραφειοκρατίας, φορολογίας, εξαγωγικών κινήτρων, κρατικών πολιτικών κλπ.

Τι θέση έχει το συν- σε ένα πεδίο ιδιωτικής δράσης όπως είναι το επιχειρείν;
Αδιαμφισβήτητα, η επιχειρηματικότητα μπορεί να είναι η απάντηση για υγιή σταδιακή οικονομική ανάπτυξη ειδικά σε περιόδους οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Με την προϋπόθεση ότι οι εδραιωμένες, αλλά και οι νεοφυείς επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται από δυναμισμό, δημιουργικότητα καινοτομία, εξωστρέφεια και μια νοοτροπία από συν: συνεργασία, συνεταιρισμό, συνασπισμό, συνοχή, συνέπεια, συνδιαλλαγή, συν-ανταγωνισμό, συνύπαρξη, συνεισφορά από γυναίκες και άνδρες μαζί. Η «υγιής» επιχειρηματικότητα άλλωστε ως φιλοσοφία ζωής μπορεί να συμβάλλει στην καθημερινότητά μας και να βελτιώσει την ποιότητα στη ζωή μας γιατί βασίζεται σε αξίες, ηθική, απαιτεί όραμα και δράση, κουλτούρα, αποδοχή και διαχείριση της αλλαγής. Τελικά η επιχειρηματικότητα σήμερα είναι υπόθεση που μας αφορά λίγο πολύ όλους.

——
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ:
Η Κατερίνα Σαρρή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Την τελευταία εικοσαετία η ακαδημαϊκή της έρευνα επικεντρώνεται στη μελέτη της επιχειρηματικότητας και ειδικότερα της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Επίσης είναι εθνική συντονίστρια του διεθνούς προγράμματος GUESSS (Global University Entrepreneurial Spirit Students’ Survey) για τη νεανική επιχειρηματικότητα στη χώρα μας, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΜΚΟ «ΕΡΓΑΝΗ» για την εργασιακή ένταξη των γυναικών, καθώς και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών προς όφελος των γυναικών και την καταπολέμηση της βίας. Περισσότερα για την Κατερίνα Σαρρή στο: http://www.tedxthessaloniki.com/index.php/%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CE%B1%CF%81%CF%81%CE%AE/

 Σοφια Χριστοφορίδου

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Επιλογές», τεύχος Απριλίου 2013