Το νομοσχέδιο που προέβλεπε τη λειτουργία της αγοράς όλες τις Κυριακές του έτους τέθηκε σε διαβούλευση στις αρχές Δεκεμβρίου του 2012… Μετά από 618 σχόλια στο open.gov και ακόμη περισσότερες αντιπαραθέσεις επιχειρημάτων μεταξύ του εμπορικού κόσμου και του υπουργείου Ανάπτυξης, επετεύχθη συμβιβαστική λύση που προβλέπει το άνοιγμα της αγοράς επτά Κυριακές τον χρόνο. Όμως, τίποτα δεν τελείωσε ακόμη, αφού τις τελικές αποφάσεις για το πόσες (και ποιες επιπλέον) Κυριακές τον χρόνο θα λειτουργεί η αγορά θα τις λάβουν οι κατά τόπους αντιπεριφερειάρχες.

ΤΙ ΑΛΛΑΞΕ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ
Κυριολεκτικά στο «παρά 5’», την ημέρα ψήφισης του νέου αγορανομικού κώδικα, ο υπουργός Ανάπτυξης, κ. Κωστής Χατζηδάκης, κατέθεσε νομοτεχνικές βελτιώσεις που εν μέρει ικανοποίησαν τον εμπορικό κόσμο. Σύμφωνα με αυτές:
> Όλα τα καταστήματα, ανεξαρτήτως μεγέθους, θα παραμένουν ανοιχτά επτά Κυριακές τον χρόνο: τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και την πρώτη Κυριακή των τεσσάρων, πλέον, εκπτωτικών περιόδων. Οι τακτικές εκπτώσεις θα διαρκούν από τη δεύτερη Δευτέρα του Ιανουαρίου μέχρι και το τέλος Φεβρουαρίου και από τη δεύτερη Δευτέρα του Ιουλίου μέχρι και το τέλος του Αυγούστου, με ενδιάμεσες εκπτωτικές περιόδους το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου και το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου.
> Από τις υπόλοιπες 45 Κυριακές του έτους, οι κατά τόπους αντιπεριφερειάρχες θα ορίζουν πόσες και ποιες Κυριακές θα μπορεί να λειτουργεί η αγορά. Από αυτές τις επιπλέον Κυριακές -πέραν των επτά κοινών- αποκλείονται οι εμπορικές επιχειρήσεις άνω των 250 τετρ. μ. και εκείνες που ανήκουν σε εμπορικά κέντρα, αλυσίδες και εκπτωτικά χωριά. Ειδικά για τους συμβεβλημένους με σύμβαση franchise προβλέπεται ότι θα έχουν τις ίδιες δυνατότητες με τους υπόλοιπους μικροκαταστηματάρχες (θα μπορούν, δηλαδή, να ανοίγουν τα μαγαζιά τους τις Κυριακές που ορίζει ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης).
> Το ωράριο λειτουργίας τις Κυριακές θα είναι από τις 11 το πρωί έως τις 8 το βράδυ.
> Δεν αλλάζει το καθεστώς στις τουριστικές περιοχές, όπου, ήδη με την υφιστάμενη νομοθεσία, επιτρέπεται διευρυμένο ωράριο.
> Με την απόφαση του αντιπεριφερειάρχη δεν θα αποφασίζεται το καθολικό άνοιγμα ή κλείσιμο όλων των καταστημάτων της περιοχής ευθύνης του (στα όρια του νομού), αλλά θα υπάρχει η ευχέρεια καθορισμού ζωνών (τουριστικών και άλλων), όπου τα καταστήματα κάτω των 250 τετρ. μ. θα μπορούν να είναι ανοιχτά.
> Ο αντιπεριφερειάρχης επιβάλλεται να αιτιολογήσει πλήρως την απόφασή του, η οποία πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν τις τοπικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Παράλληλα, προβλέπεται η δυνατότητα αναθεώρησης της απόφασης αυτής κάθε χρόνο, αρχής γενομένης από το 2015.

Θεσσαλονίκη: Διάσταση απόψεων

Σε τρεις μήνες από τη δημοσίευση του νόμου (δηλαδή, περί τα τέλη της χρονιάς που διανύουμε), οι ανά τη χώρα αντιπεριφερειάρχες θα πρέπει να έχουν αποφασίσει πόσες και ποιες Κυριακές θα λειτουργούν τα μικρά καταστήματα στην περιοχή ευθύνης τους, πέραν των επτά, που επιτρέπεται η λειτουργία όλης της αγοράς. Θα μεσολαβήσει διαβούλευση με τους κατά τόπους εμπορικούς συλλόγους, προκειμένου να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση. Αυτό δεν είναι, ωστόσο, εκ προοιμίου δεδομένο για την περίπτωση της Θεσσαλονίκης…
«Ήμουν πάντα υπέρ τής λειτουργίας της αγοράς και τις 52 Κυριακές του χρόνου», αναφέρει, μιλώντας στη «ΜτΚ», ο αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης, κ. Γιώργος Τσαμασλής, διευκρινίζοντας ότι, σε κάθε περίπτωση, οι επτά Κυριακές τον χρόνο που ορίζει ο νόμος «δεν είναι αρκετές» για τη Θεσσαλονίκη.
Μετά τη δημοσίευση του νόμου, θα ξεκινήσει τη διαβούλευση με τον εμπορικό σύλλογο, τους εμποροϋπαλλήλους και τα επιμελητήρια της πόλης. Κατά την άποψή του, πάντως, η αγορά θα έπρεπε να λειτουργεί τουλάχιστον τις Κυριακές που συμπίπτουν με εμπορικές εκθέσεις της ΔΕΘ-Helexpo (ενδεικτικά, για το σύνολο του 2013 είχαν προγραμματιστεί οκτώ μεγάλα εκθεσιακά γεγονότα στην πόλη).

«ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΕΠΙΠΛΕΟΝ»
Ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης (ΕΣΘ), από την άλλη, δεν συζητά ούτε μία επιπλέον Κυριακή από τις επτά που ορίζει ο νόμος. Αν και ο πρόεδρός του, κ. Κωστής Χαντζαρίδης, δεν απορρίπτει το ενδεχόμενο λειτουργίας τής αγοράς στη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης («είναι μια γιορτή της πόλης, στο πλαίσιο της οποίας συγκεντρώνεται πολύς κόσμος. Στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε, δεν μπορούμε να στερήσουμε από την αγορά την ευκαιρία να δουλέψει» είχε δηλώσει παλαιότερα στη «ΜτΚ»), η πλειοψηφία των μελών του συλλόγου θέτει βέτο.
Έτσι, σε ανοιχτή συγκέντρωση του εμπορικού συλλόγου την ημέρα ψήφισης του νομοσχεδίου αποφασίστηκε ότι η επίσημη θέση τού ΕΣΘ για το θέμα είναι ότι η αγορά της πόλης θα παραμείνει ανοιχτή μόνο τις επτά Κυριακές που ορίζει ο νόμος. Μάλιστα, σε σχετική ανακοίνωση ο σύλλογος ζητά από τον αντιπεριφερειάρχη «να εμπιστευτεί την αγορά και τον Εμπορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, που την εκπροσωπεί, αντιλαμβανόμενος ότι ουδείς είναι σε θέση να γνωρίζει καλύτερα από εμάς (σ.σ.: τον εμπορικό κόσμο της πόλης) τι χρειάζεται η αγορά για να λειτουργήσει αποδοτικά προς όφελος των επιχειρήσεων και των καταναλωτών».
Ακόμη πιο απόλυτη στάση κρατούν οι εκπρόσωποι των Ομοσπονδιών Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Κεντρικής Μακεδονίας, που δηλώνουν αποφασισμένοι να συντονίσουν τις ενέργειές τους, έτσι ώστε να αποτραπεί η πρακτική εφαρμογή του νόμου, εν συνόλω.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι, αν ο αντιπεριφερειάρχης δεν λάβει αποφάσεις επί του συγκεκριμένου θέματος εντός τριμήνου, προβλέπονται διοικητικές κυρώσεις…

Πολυκαταστήματα: Λειτουργία όλες τις Κυριακές φοβούνται οι μικροί

Ο κυριότερος προβληματισμός του εμπορικού κόσμου είναι ότι τα μεγάλα καταστήματα (άνω των 250 τετρ. μ.) θα αμφισβητήσουν τη συνταγματικότητα του νόμου και θα τον ακυρώσουν, πετυχαίνοντας να λειτουργούν όσες Κυριακές είναι ανοιχτά και τα μικρά καταστήματα.
Δεν είναι τυχαίο ότι την ίδια παρατήρηση επί του νομοσχεδίου έκανε και το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής, που επικαλέστηκε τα άρθρα 4 και 5 του Συντάγματος για τον ελεύθερο ανταγωνισμό υπό συνθήκες. Όπως επισημάνθηκε, «διαφορετική ρύθμιση του ωραρίου λειτουργίας για καταστήματα που εμπορεύονται όμοια ή παρεμφερή είδη δεν επιτρέπεται, εκτός αν δικαιολογείται από λόγους δημοσίου συμφέροντος».

ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΤΑΣ…
Το ότι υπάρχει αυτός ο κίνδυνος αναγνωρίζεται και από το ίδιο υπουργείο Ανάπτυξης: από την πλευρά του, ο αρμόδιος υπουργός, κ. Κ. Χατζηδάκης, υποστήριξε ότι το προτιμησιακό καθεστώς υπέρ των μικρών επιχειρήσεων ισχύει και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), χωρίς να έχει ακυρωθεί. «Εν πάση περιπτώσει, αν υπάρξει τέτοια απόφαση, θα επανανομοθετήσουμε, έχοντας πάντοτε ως πρώτη προτεραιότητα το συμφέρον των μικρών» σημείωσε, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου στη Βουλή.
Υπάρχει όμως και μια διαφορετική εκδοχή του ίδιου σεναρίου, που οι έμποροι θεωρούν εξίσου πιθανή… Σύμφωνα με αυτήν, τα μεγάλα καταστήματα δεν θα προσφύγουν εξ αρχής, αλλά θα λειτουργούν μαζί με τα μικρά καταστήματα, για όσες Κυριακές ορίσει ο αντιπεριφερειάρχης. Σύμφωνα με την άποψη πολλών εμπόρων, όπως εκφράστηκε και από μέλη του ΕΣΘ κατά την τελευταία τους συνέλευση, «αν υποθέσουμε ότι θα λειτουργήσουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, τότε και μόνο τότε η υπόθεση θα φτάσει στη δικαιοσύνη. Σε αυτήν την περίπτωση, τα πολυκαταστήματα θα επικαλεστούν τα άρθρα του Συντάγματος. Τα αυξημένα κόστη λειτουργίας τών επιπλέον ημερών θα μπορούν να αναληφθούν μόνον από τις πολυεθνικές, αφού τόσα χρήματα δεν υπάρχουν σήμερα ούτε στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ούτε στην κατανάλωση. Έτσι, η αγορά θα αφεθεί στο έλεος όλων όσοι επιθυμούν τη συγκέντρωση του εμπορίου…», υποστηρίζουν.

Ο λόγος του υπουργείου και ο αντίλογος των εμπόρων

01
Υπουργείο: Το άνοιγμα των καταστημάτων τις επιπλέον Κυριακές είναι προαιρετικό. Ουδείς αναγκάζει οποιονδήποτε να λειτουργήσει και τις Κυριακές (σ.σ.: πλέον των επτά υποχρεωτικών). Απλώς, δίνεται η δυνατότητα σε όλους όσοι θέλουν να δουλέψουν περισσότερο να το πράξουν ελεύθερα.
Έμποροι: Στην αγορά δεν λειτουργεί η προαιρετικότητα. Όταν ανοίγει ο διπλανός, «αναγκαστικά» θα ανοίξει και ο παραδιπλανός. Αυτοαπασχολούμενοι και μικροεργοδότες θα πιεστούν να δουλεύουν επιπλέον ημέρες, χωρίς κανένα αποτέλεσμα από τη λειτουργία και την 7η ημέρα της εβδομάδας.

02
Υπουργείο: Περισσότεροι άνθρωποι θα πωλούν περισσότερα αγαθά από περισσότερα σημεία και οι καταναλωτές θα έχουν στη διάθεσή τους περισσότερες ημέρες και περισσότερες ώρες, για να κάνουν τη βέλτιστη δυνατή επιλογή.
Έμποροι: Οι ώρες λειτουργίας δεν λείπουν. Αυτό που σίγουρα λείπει είναι η αγοραστική δύναμη από τους καταναλωτές και τα λεφτά από την τσέπη τους.

03
Υπουργείο: Η καλύτερη λειτουργία της αγοράς και του ανταγωνισμού θα λειτουργήσει προς όφελος των καταναλωτών.
Έμποροι: Το αυξημένο κόστος λειτουργίας, που συνεπάγεται το άνοιγμα της επιχείρησης κάθε Κυριακή, θα διογκώσει αντί να μειώσει τις τιμές. Ο κύκλος εργασιών των καταστημάτων στις έξι ημέρες θα κατανεμηθεί σε επτά. Οι μικρομεσαίοι δεν θα αντέξουν, αφήνοντας την αγορά στο έλεος όλων όσοι επιθυμούν την ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς.

04
Υπουργείο: Στην Ιταλία, στη Σουηδία, στην Κροατία, στην Τσεχία, στην Εσθονία, στη Λετονία, στη Λιθουανία, στην Πολωνία, στη Ρουμανία, στη Σλοβενία, στη Σλοβακία και στη Φιλανδία δεν υπάρχει κανένας περιορισμός τις Κυριακές. Στη Βρετανία και την Ουαλία τα μικρά μαγαζιά λειτουργούν ελεύθερα, με τα μεγαλύτερα των 280 τετρ. μ. να είναι ανοικτά επί έξι συνεχόμενες ώρες. Στην Πορτογαλία και στην Ισπανία ο δήμαρχος αποφασίζει. Στην Ολλανδία, τα καταστήματα μένουν ανοικτά 12 Κυριακές τον χρόνο, στη Δανία 30 Κυριακές και στο Λουξεμβούργο όλες τις Κυριακές μέχρι τις 13.00.
Έμποροι: Στην Ευρώπη, τα καταστήματα ανοίγουν τις καθημερινές στις 10 το πρωί και κλείνουν στις 6 το απόγευμα. Στην Ελλάδα, οι 72 έως 96 ώρες λειτουργίας των καταστημάτων εβδομαδιαίως είναι οι περισσότερες στην Ευρώπη των «27». Παράλληλα, πρόσφατη επιστημονική έρευνα και η βιβλιογραφία σε Γαλλία και Ισπανία σημειώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις από τη λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές, ενώ η Ιταλία εφάρμοσε πρόσφατα το μέτρο χωρίς επιτυχία.

05
Υπουργείο: Οι τουρίστες που επισκέπτονται τη χώρα μας παραμένουν τουρίστες και τις Κυριακές. Με το άνοιγμα των καταστημάτων, τους δίνουμε τη δυνατότητα να κυκλοφορήσουν και να ψωνίσουν περισσότερες ημέρες και ώρες.
Έμποροι: Σε όλους τους τουριστικούς προορισμούς, στις εποχιακές αγορές, στα λιμάνια κρουαζιέρας και στο τουριστικό κέντρο της Αθήνας τα εμπορικά καταστήματα είναι ήδη ανοιχτά τις Κυριακές, με απόφαση του περιφερειάρχη.

06
Υπουργείο: Η διεθνής και η εγχώρια εμπειρία αποδεικνύουν ότι η απελευθέρωση του ωραρίου έχει θετικές επιπτώσεις στο λιανικό εμπόριο και στην απασχόληση. Αρνητικά αποτελέσματα για το μερίδιο των μικρών καταστημάτων καταγράφονται μόνο στις μελέτες όπου εξετάζεται το σενάριο της απελευθέρωσης τόσο των μικρών όσο και των μεγάλων καταστημάτων.
Έμποροι: Ανοιχτά μαγαζιά δεν σημαίνουν και μαγαζιά γεμάτα πελάτες… Η λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές έχει ουσιαστικό νόημα μόνον όταν είναι έκτακτη, όπως πριν από τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, το Πάσχα και κατά την έναρξη των τακτικών εκπτώσεων.

07
Υπουργείο: Παρέχεται η δυνατότητα στις μικρές επιχειρήσεις να δουλέψουν μία ημέρα την εβδομάδα χωρίς τον ανταγωνισμό των πολυκαταστημάτων και των malls. Αν υπάρξει απόφαση που δικαιώνει τα πολυκαταστήματα, το υπουργείο Ανάπτυξης θα νομοθετήσει εκ νέου, έχοντας πάντοτε ως πρώτη προτεραιότητα το συμφέρον των μικρών.
Έμποροι: Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Συντάγματος περί ίσης μεταχείρισης, ο περιορισμός των 250 τετρ. μ. θα αμφισβητηθεί συνταγματικά. Με ασφαλιστικά μέτρα θα ανοίξουν και τα εμπορικά κέντρα, τα πολυκαταστήματα και οι πολυχώροι.

08
Υπουργείο: Δεν αλλάζει σε τίποτα το καθεστώς των εργαζομένων και τα ωράριά τους. Μια ενδεχόμενη αύξηση του τζίρου και του ωραρίου των καταστημάτων θα δημιουργήσει ανάγκες για νέες θέσεις εργασίας και θα οδηγήσει σταδιακά σε αύξηση την απασχόλησης.
Έμποροι: Με τέτοιας έντασης και έκτασης οικονομική κρίση θα καταστρατηγηθεί στην ουσία η προσαύξηση του μισθού και η παραχώρηση αναπληρωματικής ανάπαυσης (ρεπό) στους εμποροϋπαλλήλους.
Σοφία Χριστοφορίδου

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» 27/8/2013 http://www.makthes.gr/news/economy/107625/