«Σεπτεμβριανά» ονομάστηκαν τα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955, όπου Τούρκοι παρακρατικοί, οργανωμένοι από το βαθύ κράτος και την τουρκική κυβέρνηση, προκάλεσαν βίαια επεισόδια κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης λεηλατώντας και πυρπολώντας ελληνικά καταστήματα, σπίτια, σχολεία και εκκλησίες. Την αφορμή για την εκκίνηση του πογκρόμ έδωσε μια βομβιστική επίθεση στο πατρικό σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, που αποδείχτηκε στη συνέχεια ότι ήταν σκηνοθετημένη από την τουρκική κυβέρνηση. Το ιστορικό πλαίσιο καθοριζόταν εκείνη την εποχή από την κυπριακή κρίση, τον αντιαποικιοκρατικό αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου ενάντια στη Βρετανική Αυτοκρατορία.

Η «Μακεδονία» είναι ίσως η μόνη εφημερίδα που παρακολούθησε τα «Σεπτεμβριανά» από τόσο κοντά, με ανταποκρίσεις που έστειλε από την Κωνσταντινούπολη ο διευθυντής της Γ. Ιωαννίδης.

Ενόσω στο Λονδίνο οι συζητήσεις για το κυπριακό είναι σε εξέλιξη, στη Θεσσαλονίκη εκδηλώνεται η προβοκάτσια πάνω στην οποία θα στηθεί η τουρκική εκδοχή της Νύχτας των Κρυστάλλων. Στις 6 Σεπτεμβρίου η «Μ» δημοσιεύει σε οκτάστηλο τίτλο δύο σειρών ότι «Βόμβα ερρίφθη περί το μεσονύκτιον εις το ενταύθα Τούρκικον προξενείον».
«Πρόκειται περί ενέργειας των εχθρών της Ελλάδος;» διερωτάται η εφημερίδα, ενώ σε β΄ θέμα διαβάζουμε «Λόγω αγγλικής και τουρκικής αδιαλλαξίας Εις ναυάγιον οδηγείται η τριμερής συνδιάσκεψης» «Προκήρυξις του αρχηγού της ΕΟΚΑ εις τους απανταχού Έλληνας».

Τις επόμενες ημέρες τα πρωτοσέλιδα περιγράφουν με κάθε λεπτομέρεια το συμβάν:

«Ο όχλος εις Κωνσταντινούπολις λεηλατεί ελληνικά καταστήματα»,«Πλήθη κραδαίνοντα ρόπαλα και σιδηράς ράβδους περιήρχοντο αλλαλάζοντα τας κεντρικωτέρας οδούς, θραύοντα προθήκας, καταστρέφοντα εμπορεύματα», «Εξυλοκοπήθησαν τινές των ομογενών και επεχειρήθη πυρπόλισις εκκλησίας», «Η κατάστασις διέφυγε του ελέγχου της κυβερνήσεως. Φόβοι επιθέσεως και εναντίον του Πατριαρχείου», «Αποδοκιμάζεται υπό όλων η δυναμιτιστική ενέργεια εναντίον του προξενείου», «Οργανώθη προφανώς υπό ξένων πρακτόρων δια να προκληθή όξυνσις των σχέσεων», «Πρωτοφανείς εις αγριότητα δηλώσεις εις Κωνσταντινούπολιν και Σμύρνην», «Μαινόμενος και αχαλίνωτος ο τουρκικός όχλος επυρπόλει και ελεηλάτει κάθε τι το ελληνικόν», «Όψιν βομβαρδισθείσης περιοχής παρουσιάζει η συνοικία του Πέραν. Εις 600 ανέρχονται οι τραυματίαι», «Αι πρώται αφηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων».
Στις 9 Σεπτεμβρίου 1955 η εφημερίδα καλύπτει το πρωτοσέλιδο με τις φωτογραφίες από τις καταστροφές και οκτάστηλο τίτλο: «Ρηματική διακοίνωσις εις Άγκυραν. Εις απόγνωσιν οι ομογενείς μας», «Περί τα 2.500 ελληνικά καταστήματα κατεστράφησαν υπό του αφηνιασμένου όχλου εις Κωνσταντινούπολιν» και λεπτομερές ρεπορτάζ στις εσωτερικές σελίδες. Την επομένη το πρωτοσέλιδο καλύπτεται από νέες συγκλονιστικές φωτογραφίες από το πογκρόμ, με αποκαλυπτικό ρεπορτάζ στις εσωτερικές σελίδες. Ακολουθούν εκτενή ρεπορτάζ για το θέμα, που πλέον λαμβάνει διεθνείς αλλά και εσωτερικές πολιτικές διαστάσεις:

«Προκλητική ενέργεια τουρκικού πολεμικού. Επιδεικτικοί ελιγμοί προ του πλοίου ‘’Έλση’’»¸ «Ο κ. Μεντερές λαμβάνει σπασμωδικά μέτρα δια να διασκεδάση την φοβεράν απήχησιν εκ των πρωτοφανών τουρκικών αγριοτήτων. Οι αμερικανοί ασκούν πίεσιν επί της ελληνικής κυβερνήσεως όπως μη επιμείνη εις την αποχήν εκ των γυμνασίων του ΝΑΤΟ»,«Παραίτησιν της κυβερνήσεως αξιοί όλη η αντιπολίτευσις», «Κατεδείχθη ανίκανος να υπερασπίση την εθνικήν υπερηφάνειαν των Ελλήνων και να αποκαταστήση την τιμήν της χώρας»

Το θέμα απασχολεί εντονότατα την εφημερίδα και τις επόμενες μέρες και δημοσιεύει πρωτοσέλιδα οκτάστηλα άρθρα μισής σελίδας του Γ. Ιωαννίδη, εν είδη ανοικτών επιστολών: «Προς τον ελληνικόν λαόν η αλήθεια», «Προς τον κ. Μεντερές», «Προς τον Πατριάρχην», «Προς την κυβέρνησιν και τους Αμερικάνους. Ν’ αποχωρίση η Ελλάς από το ΝΑΤΟ και τα Η.Ε.».

Aφιερώματα που έκανε η «Μ» το 2011 με αφορμή την μαύρη επέτειο

Septembriana 2011 LOW 2

SEPTEMBRIANA

– ένα κείμενο που δημοσιευτηκε στην Ελευθεροτυπία

-στην Καθημερινή

-μαρτυρίες των γεγονότων σε βίντεο της ΕΡΤ 

-μια διπλωματικη εργασια για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις 1955-1964