Σε πολλά προϊόντα οι τιμές καθορίζονται διεθνώς, σε κάποια άλλα η μείωση της προσφοράς πιέζει ανοδικά τις τιμές, ενώ το σύνολο των παραγωγικών επιχειρήσεων επηρεάζεται από την αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, του πετρελαίου και των πρώτων υλών, αλλά και από την επιβολή φόρων στα ακίνητα. Όμως η τιμολόγηση δεν ακολουθεί πάντα αυτούς τους ορθολογικούς κανόνες. Ενδο-ομιλικές συναλλαγές, εμπόδια στις παράλληλες εισαγωγές και ολιγοπωλιακές πρακτικές συνθέτουν το παζλ των ακριβών τιμών στα τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης.

01. ΤΑ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ

“Όταν όλες οι τιμές στην αγορά ανεβαίνουν, εμείς προσπαθούμε να απορροφήσουμε τις αυξήσεις, όπως κάναμε και με τον ΦΠΑ” υποστηρίζει, μιλώντας στη “ΜτΚ”, στέλεχος της εταιρείας Lidl Hellas. “Επιπλέον, μόνο για το 2013 προχωράμε σε επενδύσεις 100 εκατ. ευρώ -χρήματα που επιστρέφουν στην ελληνική οικονομία. Η εταιρεία δεν μείωσε τους μισθούς του προσωπικού και παραμένει η περισσότερο ανταγωνιστική όσον αφορά τη σχέση ποιότητας-τιμής”.

02. ΟΙ ΜΙΚΡΟΕΜΠΟΡΟΙ
Τι συμβαίνει, αλήθεια, με τους μικρομεσαίους εμπόρους του κλάδου των τροφίμων; Σε έρευνα του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ, οι ίδιοι οι μικροέμποροι απέδωσαν την τάση αύξησης των τιμών στα μικρά καταστήματα σε μια σειρά από αιτίες, όπως το ότι τα σούπερ μάρκετ αγοράζουν πολύ φθηνότερα από το χονδρεμπόριο (ενώ οι μικρές επιχειρήσεις δεν έχουν περιθώρια διαπραγμάτευσης της χονδρικής τιμής), ότι οι προσφορές και οι εκπτώσεις των εταιρειών παραγωγής των αγαθών δεν καταλήγουν ποτέ στον μικροέμπορο (ή, αν φτάνουν, αφορούν πολύ μικρότερο ποσοστό) και στο ότι οι επί πιστώσει αγορές με επιταγές αποτελούν πια παρελθόν. Με αυτά τα δεδομένα, η ΕΣΕΕ κάνει λόγο για φαινόμενα “ακαμψίας” στην αγορά, που οφείλονται αφενός στην απροθυμία των μεγάλων και αφετέρου στην αδυναμία των μικρών εμπόρων. Κάποιοι, που μπορούν να μειώσουν τις τιμές, δεν θέλουν, ενώ ορισμένοι άλλοι, που δεν μπορούν, αναγκάζονται να το κάνουν, καταλήγοντας όμως στο ίδιο λάθος και σε στρέβλωση των τιμών στην αγορά” παραδέχεται η συνομοσπονδία.

03. Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
“Η αγορά λειτουργεί με βάση τη ζήτηση και την προσφορά. Ειδικά σε ό,τι αφορά τα αγροτικά προϊόντα, σημαντικός παράγοντας είναι και ο καιρός, που μπορεί να καταστρέψει μια σοδειά και να επηρεάσει την προαναφερθείσα σχέση”, επισημαίνει, μιλώντας στη “ΜτΚ”, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Κεντρικής Αγοράς Θεσσαλονίκης, κ. Παναγιώτης Κακαφίκας. “Για παράδειγμα, πέρσι οι πατάτες είχαν μείνει απούλητες και μόλις ένα μέρος διατέθηκε χάρη στο λεγόμενο ‘κίνημα της πατάτας’. Έτσι, οι παραγωγοί φύτεψαν μικρότερη ποσότητα, μειώθηκε η προσφορά και αυξήθηκε η τιμή. Το ίδιο συνέβη φέτος με την τιμή του ροδάκινου (επειδή, όμως, η παραγωγή καταστράφηκε από το χαλάζι) και πέρσι με τις ντομάτες, που σάπισαν λόγω καύσωνα”.
Όχι ότι η αγορά δεν έχει στρεβλώσεις: ο χονδρέμπορος θα αγοράσει 20-35 λεπτά τη ντομάτα και στην αγορά θα πουληθεί προς 1 ευρώ. Όσο για τις λαϊκές αγορές, “οι παραγωγοί και οι έμποροι είναι τόσο πολλοί, που δεν μπορούν να πουλήσουν ποσότητα. Για να βγάλουν ένα μεροκάματο, κρατούν τις τιμές ψηλά: έτσι όμως δεν λειτουργεί ο ανταγωνισμός και αυτό συμπαρασύρει και τα σούπερ μάρκετ σε αυτήν τη στρεβλή κατάσταση” προσθέτει ο κ. Κακαφίκας.

04. ΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ
“Επειδή τα τρόφιμα είναι ανελαστικές δαπάνες -και, συνεπώς, οι καταναλωτές είναι ευάλωτοι-, επικρατούν εκβιαστικές λογικές στην αγορά. Στις μικρές επιχειρήσεις, η τιμή δεν διαμορφώνεται με βάση το κόστος παραγωγής συν ένα λογικό κέρδος, αλλά με βάση το επιθυμητό κέρδος που θα ήθελε να βγάλει κάθε έμπορος. Στις μεγάλες επιχειρήσεις υπάρχει μεν κοστολόγηση, εκεί οι στρεβλώσεις ωστόσο είναι διαφορετικού είδους…” υποστηρίζει, μιλώντας στη “ΜτΚ”, η κυρία Ευαγγελία Κεκελέκη, γενική γραμματέας του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτή.
“Στα τρόφιμα και στα είδη πρώτης ανάγκης, το 90% της αγοράς ελέγχεται από τρεις μεγάλες πολυεθνικές, που χρησιμοποιούν τη μέθοδο των ενδοομιλικών συναλλαγών, για να αποφεύγουν τη φορολογία και, παράλληλα, για να προχωρούν σε υπερτιμολογήσεις. Επιπλέον, ο μηχανισμός των παράλληλων εισαγωγών στην πράξη δεν λειτουργεί: αν, δηλαδή, ένας έμπορος εισάγει από τη Βουλγαρία προϊόντα μιας πολυεθνικής, έχει σαφώς δικαίωμα να το κάνει, αλλά στην πορεία οι προμηθευτές θα τον ‘αναγκάσουν’ να αγοράσει από το παράρτημα της πολυεθνικής στην Ελλάδα, που τιμολογεί ακριβότερα. Ακόμη και τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, που πωλούνται σε σαφώς χαμηλότερες τιμές σε σχέση με τα επώνυμα, πωλούνται αρκετά ακριβότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα ιδιωτικής ετικέτας στο εξωτερικό. Η αγορά λειτουργεί πια με προσφορές, που όμως οδηγούν τον καταναλωτή στο να αγοράζει μεγαλύτερη ποσότητα απ’ ό,τι χρειάζεται, αντί να αγοράζει την ποσότητα που έχει ανάγκη σε χαμηλότερη τιμή” εκτιμά η κυρία Κεκελέκη.
Η ορθότερη στάση των καταναλωτών απέναντι στο πρόβλημα της ακρίβειας είναι ίσως αυτή που προτείνει ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, κ. Βασίλης Κορκίδης: “Από αποδέκτες τιμών, πρέπει να επιδιώξουμε να γίνουμε διαμορφωτές τιμών και να επιτύχουμε φθηνές τιμές, που τις έχουμε όλοι ανάγκη”

βλ. επίσης

Έως και +20% οι τιμές στα τρόφιμα, στο -30% οι μισθοί…

Πικρό ψωμί (και ζάχαρη)

Πως ο Συνεταιρισμός Χαλάστρας «χτύπησε» τα σούπερ μάρκετ

Από το «κίνημα της πατάτας» στην αυτοοργάνωση των καταναλωτών

«Από τα super market είμαι καμένος, σώθηκα γιατί πουλάω μόνο σε κινήματα”

Σοφία Χριστοφορίδου sofiachristoforidou@yahoo.gr

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» 15/9/2013 http://www.makthes.gr/news/economy/109733/