«Ρύθμιση που προστατεύει λίγους και εκθέτει σε κίνδυνο απώλειας της πρώτης κατοικίας περισσότερους» χαρακτηρίζουν τη νομοθετική ρύθμιση για την αναστολή του πλειστηριασμού της πρώτης κατοικίας καταναλωτικές οργανώσεις και νομικοί κύκλοι.

Σύμφωνα με τη ρύθμιση, αναστέλλονται έως τις 31 Δεκεμβρίου 2014 οι πλειστηριασμοί για την πρώτη κατοικία οφειλετών, εφόσον η αντικειμενική αξία της κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ, το καθαρό οικογενειακό εισόδημα είναι μέχρι 35.000 ευρώ και η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας είναι μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ.
Από το ποσό αυτό, το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ. Προβλέπεται επίσης ότι, κατά τη διάρκεια ισχύος της αναστολής πλειστηριασμού, οι δανειολήπτες θα πρέπει να καταβάλλουν δόσεις ίσες με το 10% του μηνιαίου εισοδήματός για εισόδημα μέχρι 15.000 ευρώ και 20% στο υπερβάλλον. Για τους ελεύθερους επαγγελματίες και έμπορους, το ποσό αυτό θα πρέπει να είναι ίσο ή μεγαλύτερο τού 30% της τελευταίας ενήμερης δόσης. Αν ο οφειλέτης δεν καταβάλει τρεις μηνιαίες δόσεις συνολικά, τότε αίρεται η απαγόρευση πλειστηριασμού.

ΠΟΤΕ ΥΠΑΡΧΕΙ Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗΣ
Αν κάποιος δανειολήπτης έχει και άλλα περιουσιακά στοιχεία, ακόμη κι αν η συνολική αξία τους δεν υπερβαίνει το ποσό των 200.000 ευρώ, κινδυνεύει να τα δει να βγαίνουν «στο σφυρί» σε εξευτελιστικές τιμές, ενώ ορισμένα από αυτά θα μπορούσαν να του αποφέρουν κάποιο έσοδο (π.χ., από ενοίκια).
Το σημαντικότερο πρόβλημα της νομοθετικής ρύθμισης, εξαιτίας του οποίου θα αποκλειστούν πολλοί δανειολήπτες, είναι ότι οι προϋποθέσεις θα πρέπει να ισχύουν σωρευτικά: αν, δηλαδή, η αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ (όπως για παράδειγμα συμβαίνει σε πολλές περιοχές της ανατολικής Θεσσαλονίκης), ο δανειολήπτης δεν μπορεί να την προστατεύσει από την κατάσχεση, ακόμη κι αν πληροί τα εισοδηματικά κριτήρια. Αν πάλι έχει οικογενειακό εισόδημα λίγο μεγαλύτερο από 35.000 ευρώ, αποκλείεται, ακόμη κι αν η αντικειμενική αξία τού σπιτιού είναι κάτω των 200.000 ευρώ.
Ακόμη κι αν ισχύουν οι δύο παραπάνω προϋποθέσεις, είναι πολύ πιθανόν η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας να υπερβαίνει τις 270.000 ευρώ (αν, δηλαδή, στο σπίτι αντικειμενικής αξίας 200.000 ευρώ προστεθεί και οποιοδήποτε άλλο ακίνητο ή μικροκατάθεση). Τέλος, ακόμη κι αν πληροί όλους τους παραπάνω όρους, αλλά έχει καταθέσεις 15.000 ευρώ, ο οφειλέτης θα κινδυνεύει να χάσει το σπίτι του σε πλειστηριασμό.

ΤΑ ΘΟΛΑ ΣΗΜΕΙΑ
Επίσης, δεν διευκρινίζεται αν οι οφειλές θα συνεχίσουν να εκτοκίζονται κατά τη διάρκεια του ενός χρόνου που θα ισχύει η αναστολή των πλειστηριασμών και από ποιον θα ελέγχεται το εάν ο δανειολήπτης πληροί τις προϋποθέσεις, για να πάρει την παράταση του ενός έτους.
Ακόμη ένα ζήτημα που δημιουργείται είναι ότι σήμερα οι δανειολήπτες έχουν στα χέρια τους την εκκαθάριση του οικονομικού έτους 2013, που αφορά τα εισοδήματα του 2012: έτσι, άνθρωποι που το 2013 έχουν εισοδήματα έως 15.000, αλλά το 2012 ήταν σε καλύτερη οικονομική κατάσταση, δεν θα μπορέσουν να πάρουν παράταση της αναστολής του πλειστηριασμού…
Σύμφωνα με τη σχετική διάταξη, η υπεύθυνη δήλωση προς την τράπεζα, με την οποία ο οφειλέτης θα πιστοποιεί ότι πληροί τις προϋποθέσεις για ένταξη στη ρύθμιση, θα πρέπει να υποβληθεί μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2014 «ή εντός δύο μηνών από την επίδοση επιταγής προς εκτέλεση». Την Παρασκευή, πηγές του υπουργείου Ανάπτυξης ανέφεραν ότι η υπεύθυνη δήλωση μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε στη διάρκεια του 2014 (δηλαδή, μπορούν να προστατευτούν και δάνεια που ενδεχομένως θα «κοκκινίσουν» μέσα στη νέα χρονιά). Ωστόσο, δεν διευκρινίζεται τι θα γίνει με τα δάνεια που είναι ήδη στο «κόκκινο» και για τα οποία η διαδικασία με τις τράπεζες δεν θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 31 Ιανουαρίου.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ; Τι προβλέπεται για τους εγγυητές
Προστασία για τους εγγυητές δανείων προβλέπει διάταξη του νομοσχεδίου για τους πλειστηριασμούς: ειδικότερα, για τους εγγυητές το σχέδιο νόμου προβλέπει ότι απολαύουν της ίδιας προστασίας με τους πρωτοφειλέτες και με τις ίδιες προϋποθέσεις (εισοδήματος, περιουσίας κτλ.) που ισχύουν για τους δεύτερους. Προβλέπεται επιπλέον ότι, εφόσον ο πρωτοφειλέτης ενταχθεί στη ρύθμιση του νόμου, τότε η τράπεζα δεν θα μπορεί να στραφεί κατά του εγγυητή, ανεξαρτήτως εάν αυτός πληροί ή όχι τις προϋποθέσεις ένταξης στη ρύθμιση.

ΕΚΠΟΙΖΩ «Θα σημάνει γενική απελευθέρωση πλειστηριασμών»
Αμέσως μόλις δημοσιεύτηκαν τα βασικά σημεία τής νομοθετικής ρύθμισης, η καταναλωτική οργάνωση ΕΚΠΟΙΖΩ έκανε λόγο για «γενική απελευθέρωση των πλειστηριασμών, με περιορισμένη μόνο προστασία της κύριας κατοικίας», καθώς η ευεργετική για την πλειοψηφία των δανειοληπτών απαγόρευση πλειστηριασμών όλων των ακινήτων για οφειλές μέχρι 200.000 ευρώ σε τράπεζες καταργείται.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ σχολιάζει αρνητικά το γεγονός ότι το κείμενο της νομοθετικής ρύθμισης διαμορφώθηκε χωρίς να ζητηθεί η γνώμη των ενώσεων καταναλωτών «και ενώ το σύνολο σχεδόν των κοινωνικών, επαγγελματικών και επιστημονικών φορέων είχε διατυπώσει το αίτημα για τριετή αναστολή πλειστηριασμών με το ισχύον καθεστώς».
Θεωρεί, δε, ότι «τα κριτήρια που ανακοινώθηκαν δεν είναι αντικειμενικά και δίκαια, αλλά βασίζονται σε απρόσωπους αριθμούς και μέσους όρους.

3+1 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ Οι επιλογές των οφειλετών
1. Ο δανειολήπτης που δεν έχει υποβάλει αίτηση υπαγωγής στον «νόμο Κατσέλη» μπορεί να πετύχει αναστολή πλειστηριασμού της πρώτης κατοικίας, εφόσον πληροί όλους τους όρους που θέτει η σχετική νομοθετική ρύθμιση (επρόκειτο να ψηφιστεί αργά το βράδυ του Σαββάτου από τη Βουλή). Στην περίπτωση αυτή, ο οφειλέτης θα πρέπει να προσκομίσει έγγραφα που να αποδεικνύουν την αξία της περιουσίας του στην τράπεζα ή στις τράπεζες (αν είναι περισσότερες της μίας), στις οποίες υπάρχει οφειλή. Σ’ αυτήν την περίπτωση, η δόση τους μειώνεται έως και στο 10% του ετήσιου εισοδήματός τους καθ’ όλη τη διάρκεια του 2014. Στη ρύθμιση δεν μπορούν να ενταχθούν όσοι έχουν οφειλές προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης.
2. Οι οφειλέτες που βρίσκονται στα όρια της υπερχρέωσης, αλλά δεν έχουν «κοκκινίσει» το δάνειό τους, μπορούν μέχρι τις 14 Ιανουαρίου 2014 να αξιοποιήσουν τη διάταξη του ν. 4161/2013, που ορίζει περίοδο χάριτος για 48 μήνες και μέγιστη δόση του δανείου στο 30% του καθαρού μηνιαίου εισοδήματος για το ίδιο διάστημα. Το πρόβλημα με αυτήν τη ρύθμιση είναι ότι οι τόκοι κεφαλαιοποιούνται, αυξάνοντας το κεφάλαιο -άρα, και το τοκοχρεωλύσιο. Οι άνεργοι μπορούν να πετύχουν «πάγωμα» του δανείου για 6 μήνες, αλλά στη συνέχεια, ακόμη κι αν εξακολουθούν να είναι άνεργοι, υποχρεούνται να καταβάλουν την αρχική δόση. Η ρύθμιση δεν αποδείχθηκε ελκυστική: ενδεικτικό είναι ότι μόνο δύο μέλη της ΕΚΠΟΙΖΩ Θεσσαλονίκης πληρούσαν τα κριτήρια και εντάχθηκαν σε αυτήν…
3. Ο δανειολήπτης μπορεί να απευθυνθεί απευθείας στις τράπεζες, για να πετύχει είτε αύξηση της διάρκειας του δανείου είτε μείωση του επιτοκίου ή αποπληρωμή μόνο τόκων για κάποιο διάστημα, μειώνοντας έτσι τη δόση του ακόμη και στο ένα τρίτο. Όμως, σε αυτήν την περίπτωση ο δανειολήπτης δεν έχει περιθώρια διαπραγμάτευσης, καθώς οι περισσότερες τράπεζες έχουν καθορισμένους όρους ρύθμισης για κάθε κατηγορία οφειλής.
4. Εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις (μη ενήμερο δάνειο, αδυναμία πληρωμής κοκ.), ο οφειλέτης μπορεί να προσφύγει στον νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά («νόμος Κατσέλη»). Αρχικά, επιχειρείται εξωδικαστικός συμβιβασμός με την τράπεζα. Εν συνεχεία, με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων καθορίζεται το ποσό που θα πληρώνει κάθε μήνα ο οφειλέτης, μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεσή του από το Ειρηνοδικείο. Σημειωτέον ότι οι αιτήσεις που κατατίθενται σήμερα στο Ειρηνοδικείο θα δικαστούν τον Οκτώβριο του 2021… Οι δόσεις που θα πληρώσει ο δανειολήπτης στο μεσοδιάστημα (με βάση το ποσό που θα καθορίσει το δικαστήριο) θα συμψηφιστούν μετά την τελεσίδικη απόφαση του δικαστηρίου. Μέχρι να εκδικαστεί η αίτηση υπαγωγής στον νόμο για τα υπερχρεωμένα, ο δανειολήπτης εξασφαλίζει ότι δεν θα χάσει το σπίτι του σε πλειστηριασμό. Ορισμένοι δανειολήπτες καταφεύγουν σε αυτήν τη λύση ακόμη κι αν δεν μπορούν να αποδείξουν αδυναμία πληρωμής και κινδυνεύουν να χάσουν το δικαστήριο, προκειμένου να πάρουν μια ανάσα χρόνου, με την ελπίδα ότι, όταν εκδικαστεί η υπόθεσή τους, η οικονομική τους κατάσταση θα έχει βελτιωθεί.
ΣΟΦΙΑ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» 22/12/2013 http://www.makthes.gr/news/economy/114870/