Μια μικρή πόλη στις ατλαντικές ακτές της Ισπανίας είναι ίσως η πιο “έξυπνη” πόλη της Ευρώπης -ένα πρότυπο για το πώς μπορεί να λειτουργούν οι πόλεις του μέλλοντος. Η περίπτωση του Σανταντέρ έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον εταιρειών όπως η Google, η ΙΒΜ, η NEC και η Microsoft, καθώς έχει μετατραπεί απ’ άκρου εις άκρον σε εργαστήριο συλλογής και αξιοποίησης ψηφιακών δεδομένων, προς όφελος της καθημερινής λειτουργίας της πόλης. Τέσσερις ερευνητικές ομάδες απ’ όλη την Ευρώπη επιλέχθηκαν, ώστε να πραγματοποιήσουν πειράματα σ’ αυτό το αστικό εργαστήριο -μεταξύ αυτών και η ομάδα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.«Επιλογές» 22/12/2013

Γράφει η Σοφία Χριστοφορίδου ~ Φωτογραφίζει ο Σάκης Γιούμπασης.

ΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ από 12.000 ηλεκτρονικούς αισθητήρες, το Σανταντέρ μετρά ό,τι μπορεί να μετρηθεί στην πόλη: από τη θερμοκρασία και την ατμοσφαιρική ρύπανση μέχρι το μεταβαλλόμενο βάρος των κάδων απορριμμάτων, την κατανάλωση ενέργειας στους λαμπτήρες και τις ελεύτερες θέσεις στάθμευσης. Η πόλη έχει πληθυσμό 180.000 κατοίκων -κι αν το “πείραμα” πετύχει τον στόχο του, που είναι η βελτίωση των καθημερινών αστικών λειτουργιών και η εξοικονόμηση πόρων, θα μπορεί να εφαρμοστεί και σε πόλεις μεγαλύτερου μεγέθους. Στην Ισπανία, ο τοπικός δήμος υπολογίζει ότι θα μειώσει κατά 25% την ενέργεια που δαπανά για φωτισμό και κατά 20% το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων: αυτά ό,ως δεν είναι τα μόνα οφέλη από το πείραμα του Σανταντέρ…

ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ ΠΑΝΤΟΥ!

Πριν από τρία χρόνια, η ΕΕ χρηματοδότησε με 8 εκατ. ευρώ το έργo “SmartSantander”, προκειμένου να εγκατασταθούν χιλιάδες σταθεροί και κινητοί αισθητήρες σε όλη την πόλη: κάτω από πεζοδρόμια, πάνω σε πινακίδες σήμανσης, μέσα σε κάδους, πάνω σε αστικά λεωφορεία, ταξί και περιπολικά… Κάποιοι αισθητήρες μετρούν κάθε πότε αυξάνεται το βάρος των κάδων και ειδοποιούν την υπηρεσία καθαριότητας για το πότε πρέπει να περάσουν τα απορριμματοφόρα. Άλλοι εντοπίζουν πότε ένας λαμπτήρας φωτισμού έχει καεί και πρέπει να αντικατασταθεί ή πότε μπορεί να κλείσει ο διακόπτης, για να εξοικονομηθεί ενέργεια (αν δεν υπάρχει ψυχή στον δρόμο…). Το σύστημα αισθητήρων μπορεί, ακόμη, να εντοπίσει πότε τα πάρκα χρειάζονται πότισμα, πότε η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι αυξημένη, σε ποιους δρόμους υπάρχει κυκλοφοριακή συμφόρηση, σε πόση ώρα θα φτάσει το λεωφορείο, πού υπάρχουν ελεύθερες θέσεις στάθμευσης και κάθε λογής δεδομένα που μπορούν, με την κατάλληλη επεξεργασία, να “μεταφραστούν” σε χρηστικές πληροφορίες.

Ο ΠΑΛΜΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Οι πληροφορίες αυτές είναι διαθέσιμες όχι μόνο στις υπηρεσίες και στους διοικούντες τον δήμο, αλλά και στους πολίτες, μέσω μιας εφαρμογής για “έξυπνο” κινητό τηλέφωνο (app), που έχει την ονομασία “Ο παλμός της Πόλης” (“Pulse of the City”). Μάλιστα, οι χρήστες της εφαρμογής αυτής δεν είναι απλώς δέκτες πληροφοριών, αλλά μπορούν να λειτουργούν και ως “ζωντανοί αισθητήρες”, στέλνοντας και οι ίδιοι πληροφορίες (π.χ., μια φωτογραφία από μια κακοτεχνία στον δρόμο ή μια πιθανή διαρροή νερού), ελέγχοντας παράλληλα πόσο γρήγορα κινητοποιήθηκε ο δήμος και αν έλυσε το πρόβλημα. Επιπλέον, κάθε κάτοικος ή επισκέπτης τού Σανταντέρ που διαθέτει “έξυπνο” κινητό μπορεί να στρέφει την οθόνη του τηλεφώνου του προς τη μία ή προς την άλλη κατεύθυνση και να εντοπίζει στον χάρτη ετικέτες (tags) με χρήσιμες πληροφορίες: ποια αξιοθέατα βρίσκονται τριγύρω του και ποια είναι η ιστορία τους, τι επιλογές έχει, αν ψάχνει για εστιατόρια ή μπαρ, ποιες παραστάσεις παίζουν τα θέατρα της περιοχής, ποιες γραμμές συγκοινωνίας περνούν από το σημείο όπου βρίσκεται, σε πόση ώρα φτάνει το επόμενο λεωφορείο, τι είδους προσφορές θα βρει στα γύρω καταστήματα κοκ. Αυτή η συγκέντρωση και διαχείριση τεράστιου όγκου δεδομένων από το δίκτυο αισθητήρων της πόλης προκάλεσε το ενδιαφέρον εταιρειών όπως η Google και η Microsoft, που έστειλαν στελέχη τους να περπατήσουν στην πόλη και να δουν πώς λειτουργεί το “πείραμα του Σανταντέρ”. Η πολυεθνική Ferrovial (που, μεταξύ άλλων, έχει στο χαρτοφυλάκιό της και το αεροδρόμιο Χίθροου του Λονδίνου) αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ερευνητικό κέντρο στην πόλη και η IBM να αναπτύξει εφαρμογές αστικού σχεδιασμού, που να αξιοποιούν τα εισερχόμενα δεδομένα στο σύστημα του “Έξυπνου Σανταντέρ”. Και κάπως έτσι, το Σανταντέρ έχει βάσιμες ελπίδες να εξελιχθεί σε κέντρο καινοτόμου έρευνας και επιχειρηματικότητας…

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΟΥ ΑΠΘ

Την ομάδα του ΑΠΘ αποτελούν οι Αθηνά Βακάλη (επιστημονική υπεύθυνη), Λευτέρης Αγγελής (συντονιστής), Χρήστος Σαμαράς (project manager), Μαρία Γιατσόγλου, Δέσποινα Χατζάκου, Στέφανος Καπίρης, Μαρία Παπουτσόγλου, Ευάγγελος Χατζηχαραλάμπους, Χρήστος Μπάρος, Κωνσταντίνος Παχατουρίδης και Χαράλαμπος Τσιπιζίδης.
Φωτο Σακης Γιουμπασης

Στο πλαίσιο αυτό, κλήθηκαν ερευνητές απ’ όλη την Ευρώπη, προκειμένου να πειραματιστούν στη διαχείριση μεγάλου όγκου πληροφοριακών δεδομένων, αξιοποιώντας την υποδομή που δημιουργήθηκε -και δημιουργώντας, παράλληλα, χρήσιμες εφαρμογές για την πόλη. Μέσω μιας ιδιαίτερα αυστηρής αξιολόγησης, επιλέχθηκαν τέσσερις προτάσεις “πειραμάτων”, μεταξύ των οποίων οι δύο ήταν ελληνικές: της εταιρείας Mitos από την Αθήνα και της ομάδας Πληροφοριακών Συστημάτων Παγκόσμιου Ιστού του ΑΠΘ (http://oswinds.csd.auth.gr/). “Η ιδέα τού πειράματος SEN2SOC είναι να αξιοποιηθούν τα δεδομένα που παράγονται από τους αισθητήρες (sensors), σε συνδυασμό με δεδομένα που προέρχονται από τα κοινωνικά δίκτυα (social networks), ώστε να υπάρχει αφενός επικύρωση και αφετέρου αξιοποίηση αυτών των δύο ροών δεδομένων” εξηγεί, μιλώντας στις “Ε”, η κυρία Αθηνά Βακάλη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα Πληροφορικής του ΑΠΘ. Η ομάδα του ΑΠΘ αξιοποίησε τη “γεωπληροφορία” που περιέχει κάθε ανάρτηση του twitter, του flickr και του foursquare, για να “συνδέσει” τους χρήστες “έξυπνων” κινητών συσκευών με όλη την πληροφορία που παράγεται σε κάθε περιοχή από το δίκτυο αισθητήρων. Για παράδειγμα, αν οι αισθητήρες μετρήσουν σε μια περιοχή αυξημένες ποσότητες ενός αέριου ρύπου, οι χρήστες των τριών κοινωνικών δικτύων που βρίσκονται στη συγκεκριμένη περιοχή θα δουν στην οθόνη του κινητού τους ένα διάγραμμα με τον δείκτη ρύπανσης στο κόκκινο. Ακόμη κι αν δεν χρησιμοποιούν κοινωνικά δίκτυα, μπορούν να λαμβάνουν αυτόματα ενημερώσεις, μέσω της σχετικής mobile εφαρμογής που ανέπτυξε η ομάδα του ΑΠΘ. Επίσης, οι χρήστες καλούνται να επιβεβαιώσουν ότι η μέτρηση του αισθητήρα ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα που οι ίδιοι βιώνουν (π.χ., στο προαναφερθέν παράδειγμα, δηλώνοντας τον βαθμό δυσφορίας που τους προκαλεί η ατμοσφαιρική ρύπανση). Έτσι, οι χρήστες της εφαρμογής λειτουργούν ως “ανθρώπινοι αισθητήρες”, εμπλουτίζοντας το σύστημα με ποιοτικά δεδομένα.

ΤΟ APPS 4THESSALONIKI

ΜΠΟΡΕΙ η Θεσσαλονίκη να μη διαθέτει τα αναγκαία κονδύλια, για να προμηθευτεί αισθητήρες για ένα “πείραμα” ανάλογο με αυτό του Σανταντέρ, φιλοδοξεί όμως να δημιουργήσει ένα δίκτυο “ανθρώπινων αισθητήρων”, μέσω του διαγωνισμού “Εφαρμογές για τη Θεσσαλονίκη”/“Apps4Thessaloniki”, που πραγματοποιείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό, οι πολίτες καλούνται να καταθέσουν ιδέες για τη δημιουργία εφαρμογών web και κινητών τηλεφώνων, οι οποίες θα βελτιώσουν τη λειτουργία της πόλης και θα καταστήσουν κοινόχρηστα “πακέτα” δεδομένων που διαθέτουν -και μπορεί να φανούν χρήσιμα στο σύνολο. Στόχος είναι η δημιουργία μιας κοινότητας με τη συμμετοχή του δήμου, οργανισμών, φορέων, εταιρειών και πολιτών, η οποία θα βρίσκει νέες λύσεις σε υπάρχοντα προβλήματα, αξιοποιώντας τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών. Οι λύσεις αυτές θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε άλλες πόλεις, κάτι που θα ενισχύσει την εξωστρέφεια της Θεσσαλονίκης και θα προσφέρει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες στους προγραμματιστές που θα αναπτύξουν τις βραβευμένες εφαρμογές. Στο πλαίσιο αυτό, η πλατφόρμα του apps4thessaloniki θα δέχεται μέχρι και τις 31 Ιανουαρίου 2014 ιδέες για την ανάπτυξη νέων εφαρμογών, ενώ έως τις 20 Μαρτίου θα διαρκέσει η φάση της ανάπτυξης ή της παραμετροποίησης εφαρμογών και της συλλογής των δεδομένων. Σε κάθε μία από τις τρεις κατηγορίες του διαγωνισμού (ανάπτυξη νέων εφαρμογών, οι οποίες θα κάνουν χρήση ανοιχτών δεδομένων του δήμου Θεσσαλονίκης, αλλά και άλλων οργανισμών της πόλης, προσαρμογή ήδη υπαρχουσών εφαρμογών ανοιχτού κώδικα στις ανάγκες της Θεσσαλονίκης, δημιουργία ανοιχτών δεδομένων από τους πολίτες της Θεσσαλονίκης) θα βραβευτούν τρεις συμμετοχές, σε τελετή που θα πραγματοποιηθεί στις 2 Απριλίου 2014, στο δημαρχείο της Θεσσαλονίκης.

“Η ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑ που ανέπτυξε το ΑΠΘ για το Σανταντέρ μπορεί να αξιοποιηθεί και για τη ζωή στη Θεσσαλονίκη, αλλά και για την οικονομία της, μέσα από την ανάπτυξη της εξαγώγιμης επιχειρηματικής καινοτομίας” εκτιμά, μιλώντας στις “Ε”, ο αντιδήμαρχος Επιχειρηματικότητας και απασχόλησης του δήμου Θεσσαλονίκης, Χασδάι Καπόν: “Ο δήμος συνεργάζεται ήδη με την ερευνητική ομάδα URENIO του ΑΠΘ για τη διεξαγωγή του διαγωνισμού ‘apps4thessaloniki’, ακολουθώντας διεθνή πρότυπα, με στόχο να δημιουργήσει τοπικές λύσεις και τοπική τεχνογνωσία, ανάλογη με αυτήν της πόλης του Σανταντέρ. Η διάκριση και η τεχνογνωσία της OSWINDS ενθαρρύνει ακόμη περισσότερο αυτόν τον προσανατολισμό μας, μια που καθιστά εμφανές το γεγονός ότι υπάρχει στην πανεπιστημιακή κοινότητα της πόλης μας κρίσιμη μάζα επιστημόνων και γνώσεων σχετικά με ό,τι άπτεται των ‘έξυπνων’ πόλεων. Η δικιά μας δέσμευση, ως δημοτικής αρχής, είναι να εντατικοποιήσουμε τη σχέση μας με αυτές τις ομάδες των ΑΕΙ της πόλης μας, μια που ‘το ένα χέρι νίβει τ’ άλλο και τα δυο το πρόσωπο’: όσο πιο προωθημένες είναι οι δικές μας πολιτικές σε θέματα ανοικτών δεδομένων και συσχέτισης ηλεκτρονικών εφαρμογών με τη διοικητική λειτουργία και τη διαμόρφωση και υλοποίηση των πολιτικών μας τόσο περισσότερα ερεθίσματα θα δώσουμε σ’ αυτές τις επιστημονικές ομάδες των ΑΕΙ μας. Όσο πιο καινοτόμες και πιο διεθνοποιημένες είναι αυτές οι επιστημονικές ομάδες τόσο περισσότερο ικανές θα είναι να βοηθήσουν τον δήμο να κάνει χρήση των νέων εργαλείων που συνθέτουν αυτό που ονομάζεται πια ‘έξυπνη’ πόλη. Και όσο περισσότερο δήμος και ερευνητικές ομάδες αλληλοενισχύονται τόσο περισσότερο θα ωφεληθεί η Θεσσαλονίκη -από την ποιότητα ζωής μέχρι την επιχειρηματικότητά της”.

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: http://smartsantander.eu/ ~ http://oswinds.csd.auth.gr/SEN2SOC ~ http://thessaloniki.appsforgreece.eu/