Πριν από ακριβώς δέκα χρόνια, από το βήμα της 69ης ΔΕΘ ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής ανακοίνωσε τη δημιουργία «Ζώνης Καινοτομίας» στη Θεσσαλονίκη. Πέρασαν δέκα χρόνια, άλλαξαν τρεις διοικήσεις, δαπανήθηκαν εκατομμύρια ευρώ για συνεδριάσεις διοικητικών συμβουλίων. Σήμερα η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας έχει δύο έδρες (!) αλλά ούτε μία επιχείρηση εγκατεστημένη εντός της.
Και πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού μέχρι στιγμής η Ζώνη Καινοτομίας υφίσταται μόνο επί χάρτου.

Μόλις το 2012 οριοθετήθηκε η ευρύτερη περιοχή που ορίζεται ως «Ζώνη Καινοτομίας», η οποία περιλαμβάνει τον δημόσιο φορέα «Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας» (ΑΖΚ) και τις ιδιωτικές εταιρείες που ιδρύθηκαν με σκοπό να φιλοξενούν καινοτόμες επιχειρήσεις. Όμως η ίδια η ΑΖΚ δεν είχε στην ιδιοκτησία της οικόπεδο, εντός του οποίου θα μπορούσα να αναπτυχθούν υποδομές που ενδεχομένως θα προσέλκυαν καινοτόμες επιχειρήσεις- αν υποθέσουμε ότι αυτό από μόνο του αποτελεί κίνητρο, σε μια αγορά με χιλιάδες αδιάθετα ακίνητα. Εξάλλου, και οι περισσότερες ιδιωτικές θερμοκοιτίδες που λειτουργούν στην ευρύτερη περιοχή της ζώνης λειτούργησαν περισσότερο ως επενδύσεις real estate, παρά ως «θερμοκοιτίδες» καινοτόμων επιχειρήσεων.

ΑΠΟΚΤΑ ΥΛΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ
Από το 2009 οι αλλεπάλληλες διοικήσεις της ΑΖΚ ΑΕ αναλώθηκαν στην προσπάθεια παραχώρησης δημόσιας γης για να δημιουργηθεί εκεί ο πρώτος θύλακας καινοτομίας. Η έκταση που είχε ζητηθεί ήταν 200 στρέμματα, ενώ τα 65 στρέμματα εντός του αγροκτήματος του ΕΛΓΟ – Δήμητρα ( πρώην ΕΘΙΑΓΕ) κρίθηκαν από τη σημερινή διοίκηση της ΑΖΚ ανεπαρκή για τη δημιουργία Θύλακα Υποδοχής Καινοτόμων Δραστηριοτήτων. Τελικώς, την περασμένη Δευτέρα υπογράφηκε η σχετική απόφαση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και κατά τα εγκαίνια της 79ης ΔΕΘ ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έκανε σχετική αναφορά. Έτσι, αν υπάρχουν καινοτόμες επιχειρήσεις που έσπευσαν να δηλώσουν το ενδιαφέρον τους να εγκατασταθούν στη Θεσσαλονίκη, θα πρέπει να… στριμωχτούν στα 65 στρέμματα.
Σε κάθε περίπτωση, η παραχώρηση γης είναι το πρώτο ουσιαστικό βήμα που γίνεται για να αποκτήσει υπόσταση και ρόλο η ΑΖΚ. Γιατί, για να εγκατασταθούν επιχειρήσεις στη ζώνη καινοτομίας θα πρέπει να υπάρχουν ισχυρότερα κίνητρα. Το 2010, το αίτημα της τότε κυβέρνησης προς την Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ε.Ε. ώστε να ισχύουν ειδικά κίνητρα στη Ζώνη απορρίφθηκε. Επικαιροποιημένη πρόταση, βάσει των παρατηρήσεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού της Ε.Ε. δεν εστάλη, καθώς μεσολάβησαν αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις. Έκτοτε, έγινε προσπάθεια να ενταχθεί το εγχείρημα της ΑΖΚ στην πρωτοβουλία JASPERS (Joint Assistance to Support Projects in European Regions) ώστε οι επιχειρήσεις που μελλοντικά θα ενταχθούν στη Ζώνη να ενισχύονται με ειδικά κίνητρα βάσει του Κανονισμού ΕΚ 800.Τα νεότερα αναμένονται…

Η Α.Ζ.Κ. Α.Ε., εποπτεύεται από το Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης, όπου και εδρεύει. Εδώ και μερικούς μήνες απέκτησε δεύτερη έδρα στο NOΗΣΙΣ. Εκεί έχει δημιουργηθεί το Thessaloniki Smart up Innovation Hub, μια δομή για την παροχή συμβουλευτικής σε 28 νεοφυείς επιχειρήσεις (start ups). Ton Οκτώβριο όσες εξ αυτών έχουν ώριμα επιχειρηματικά σχέδια θα τα παρουσιάσουν σε δυντικούς επενδυτές από την Ελλάδα και το εξωτερικό (business angels, venture capitals κα) με την ελπίδα να προσελκύσουν το ενδιαφέρον τους και τελικά χρηματοδότηση.

ΜΙΣΟ ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ
Η προσέλκυση μεγάλων επιχειρήσεων που παράγουν καινοτομικά προϊόντα και υπηρεσίες είναι το μεγάλο στοίχημα για την ΑΖΚ, που μέχρι σήμερα έχει αναλωθεί σε γραφειοκρατικές διαδικασίες, χωρίς να έχει να επιδείξει ουσιαστικό έργο.
Δύο χρόνια μετά την εξαγγελία δημιουργίας της Ζώνης από τον Κ. Καραμανλή, ο τότε υπουργός Ανάπτυξης Δ. Σιούφας καράρτισε τον ιδρυτικό νόμο και «προικοδότησε» τη ζώνη με ποσό 30 εκατ. ευρώ. Η ετήσια τακτική επιχορήγηση από τον κρατικό προϋπολογισμό ήταν της τάξης των 700.000 ευρώ. Στην ιστοσελίδα της ΑΖΚ δεν υπάρχούν αναρτημένοι ούτε οι ισολογισμοί της εταιρείας ούτε κάποια δημόσια λογοδοσία ως προς τη διαχείριση των οικονομικών. Σύμφωνα πάντως με τους ισολογισμούς που δημοσιεύονται στα σχετικά ΦΕΚ, από τον Αύγουστο του 2007 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2011 δαπανήθηκαν για τις διοικητικές δαπάνες του φορέα 2 εκατ. ευρώ. Για το 2015 ο προϋπολογισμός της ΑΖΚ είναι 505.000 ευρώ, εκ των οποίων οι 168.000 καλύπτουν τη μισθοδοσία του προσωπικού, και οι 313.000 τα λειτουργικά έξοδα

ΜΝΗΜΟΝΙΑ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ
Αν σε κάποιο τομέα έχει να επιδείξει παραγωγή έργο η ΑΖΚ αυτός είναι τα μνημόνια. Το 2010 υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με τους κυριότερους εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς φορείς της Θεσσαλονίκης (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Αλεξάνδρειο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, ΕΚΕΤΑ, Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικών Ερευνών) και τις επιχειρήσεις που δημιουργήθηκαν με στόχο να φιλοξενούν καινοτόμες εταιρείες (Τεχνόπολις, Θερμοκοιτίδα i4G Α.Ε, Θερμοκοιτίδα ΘΕΡΜΗ Α.Ε., Εταιρεία Διαχείρισης και Ανάπτυξης Τεχνολογικού Πάρκου Θεσσαλονίκης). Το 2011 σε αυτούς προστέθηκε με το Ελληνικό Ινστιτούτο Μετρολογίας. Μετά την ανάληψη της νέας διοίκησης, το 2013, υπογράφηκε Μνημόνιο με τον Σύνδεσμο Πληροφορικής Βορείου Ελλάδος, ενώ η φετινή «εσοδεία» περιλαμβάνει Μνημόνιο Συνεργασίας με τον Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, το υπουργείο Μακεδονίας- Θράκης και την Εγνατία Οδός ΑΕ.

Ενδιαφέρον πάντως έχει το γεγονός ότι η «μνήμη» της ΑΖΚ είναι ασθενής, αφού περιέργως από την ιστοσελίδα της, http://www.thessinnozone.gr έχει «κατέβει» ο μοναδικός απολογισμός έργου που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2012 με τίτλο «Ζώνη Καινοτομίας: σημερινή πραγματικότητα- μελλοντικές προοπτικές». Στην ιστοσελίδα της ΑΖΚ, εμφανίζονται τα δελτία τύπου μόνο της παρούσας διοίκησης, λες και άρχισε να υφίσταται από το 2013.

*Όπως λέει και ο Γιώργος Γάτος «Δεν χρειαζόμαστε ζώνη. Τιράντες χρειαζόμαστε και μάλιστα τεντωμένες, έτσι ώστε να τραβούν προς τα επάνω την επιχειρηματικότητα. Ακούει όμως κανείς; «

Σοφία Χριστοφορίδου

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» 6/9/2014