Ενα νέο κύμα φυγής επιχειρήσεων προς τη Βουλγαρία, αντίστοιχο με αυτό που καταγράφηκε στα τέλη του ’90 είναι πολύ πιθανό να εκδηλωθεί το επόμενο διάστημα εξαιτίας της δυσπραγίας που δημιουργεί ο περιορισμός στην κίνηση κεφαλαίων και η αύξηση του συντελεστή φορολογίας κερδών, που πλέον είναι τριπλάσιος συγκριτικά με τη γείτονα χώρα.

Της Σοφίας Χριστοφορίδου

Οι εταιρείες με ελληνική συμμετοχή το 2014 αυξήθηκαν στις 11.500, από 9.000 το 2013, σύμφωνα με τα στοιχεία της βουλγαρικής υπηρεσίας εμπορικού μητρώου. Πρόκειται κυρίως για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ οι μεγάλες εταιρείες δεν ξεπερνούν τις 200. Επιπλέον, τον τελευταίο χρόνο, που τα περιθώρια ρευστότητας έγιναν ασφυκτικά στην Ελλάδα, ελληνικές εταιρείες κινούνταν με ρευστό που έπαιρναν από τις θυγατρικές τους στη Βουλγαρία.

Χιλιάδες τραπεζικοί λογαριασμοί
Τα capital controls του τελευταίου μήνα πρόσθεσαν ακόμη έναν λόγο για να στραφούν οι Έλληνες στη γείτονα. Πολλές εξαγωγικές εταιρείες ζήτησαν από τους πελάτες τους να εμβάσουν χρήματα από παραγγελίες που παρέδωσαν, σε εταιρικούς λογαριασμούς που διατηρούσαν σε τράπεζες στη Βουλγαρία και μέσω αυτών κινήθηκαν για να πληρώσουν τους προμηθευτές τους και να αγοράσουν πρώτη ύλη. Πολλοί από όσους μέχρι πρότινος δεν είχαν σκεφτεί να ανοίξουν τραπεζικό λογαριασμό στη Βουλγαρία, οδηγήθηκαν εκεί από τις εξελίξεις, προκειμένου να διαχειριστούν τις επιπτώσεις από την τραπεζική αργία. Με βάση τις εκτιμήσεις λογιστών μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη Βόρεια Ελλάδα, με τους οποίους επικοινώνησε η “Θ”, οι τραπεζικοί λογαριασμοί που άνοιξαν στη γειτονική χώρα τον τελευταίο μήνα μετριούνται σε χιλιάδες.
Ήδη, τα τελευταία έξι χρόνια περίπου 50.000 – 60.000 Έλληνες έχουν ανοίξει λογαριασμούς σε τράπεζες της χώρας, σύμφωνα με στοιχεία από Ινστιτούτο Οικονομίας της Αγοράς στη Σόφια που δημοσιεύει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP). Εάν οι περιορισμοί στις κινήσεις κεφαλαίων συνεχιστούν για αρκετό καιρό ακόμη, δυσχεραίνοντας βασικές τις συναλλαγές, είναι βέβαιο ότι πολλοί επιχειρηματίες θα δοκιμάσουν σε πρώτη φάση να κάνουν ένα “μπαϊπάς” παρακάμπτοντας το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μέσω Βουλγαρίας.

Κινήσεις επιβίωσης
Το άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών στο εξωτερικό είναι η πιο απλή επιλογή για την απρόσκοπτη συνέχιση διεθνών συναλλαγών, όπως εξηγούν στελέχη της εταιρείας συμβούλων Eurofast. Απαιτεί δύο ώρες, ελάχιστη γραφειοκρατία και δεν χρειάζεται μεταφορά έδρας της επιχείρησης στη Βουλγαρία. Σε σεμινάριο που συνδιοργάνωσε προ ημερών στη Θεσσαλονίκη η εν λόγω εταιρεία σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, με τον εύγλωττο τίτλο “Κινήσεις Επιβίωσης ελληνικών επιχειρήσεων στο πλαίσιο των capital controls”, συμμετείχαν περισσότεροι από 200 επιχειρηματίες -στοιχείο ενδεικτικό της ανάγκης να αναζητήσουν διεξόδους για να αντιμετωπίσουν τους περιορισμούς κεφαλαίων. Το άνοιγμα απλώς και μόνο τραπεζικού λογαριασμού στη γειτονική χώρα για την προσωρινή εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων είναι και η πιο “ανώδυνη” λύση για την ελληνική οικονομία. Οι άλλες δύο -σύσταση θυγατρικών ή υποκαταστημάτων ή μεταφορά της έδρας της εταιρείας- συνεπάγονται “αιμορραγία” σε φορολογικά έσοδα και θέσεις εργασίας.

Στο ένα τρίτο ο φόρος
Ωστόσο, τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν οι παραπάνω επιλογές κάθε άλλο παρά αμελητέα είναι, ειδικά τώρα που επιχειρήσεις δίνουν μάχη επιβίωσης. Ενώ με τα τελευταία μέτρα που ψηφίστηκαν από τη Βουλή ο φόρος επί των κερδών αυξάνεται από το 26% στο 29% και η προκαταβολή φόρου αυξάνεται στο 100%, στη γειτονική Βουλγαρία ο φόρος παραμένει στο 10% εδώ και χρόνια, τόσο για φυσικά πρόσωπα όσο και για εταιρείες.
Πρακτικά δηλαδή μια επιχείρηση που παραμένει στην Ελλάδα θα πληρώνει τριπλάσιο φόρο σε σχέση με αυτήν που λειτουργεί σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα- ίσως ακόμη ένας λόγος για τις επιχειρήσεις να σκεφτούν ξανά την παραμονή τους στη χώρα, και σίγουρα όχι ο μοναδικός.

Ειδικά κίνητρα
Η διαδικασία για την ίδρυση εταιρείας είναι απλή, διαρκεί από τρεις έως πέντε μέρες και στην περίπτωση Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης το ελάχιστο απαιτούμενο κεφάλαιο είναι 2 ευρώ! Επίσης προβλέπεται μεταξύ άλλων:
α) Απαλλαγή για πέντε χρόνια μέχρι και 100% του εταιρικού φόρου (10%) προκειμένου για βιομηχανικές μονάδες εγκατεστημένες σε περιοχές με ανεργία μεγαλύτερη κατά 35% τουλάχιστον του μέσου όρου (ανεξάρτητα από
τη εξέλιξη της ανεργίας), β) Ειδική έκπτωση (αφαίρεση από τα κέρδη των αμοιβών και εργοδοτικών εισφορών μέχρι και 12 μηνών) για τις επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν εγγεγραμμένους ανέργους, γ) Μείωση του εταιρικού φόρου μέχρι το 10% επί της αξίας των πάγιων επενδύσεων, (με την εξαίρεση των επιβατικών αυτοκινήτων), με την προϋπόθεση ότι η επένδυση πραγματοποιείται σε περιοχή με ανεργία μεγαλύτερη κατά 50% του εθνικού μέσου όρου.

Κατώτατος μισθός 174 ευρώ
Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες ρυθμίσεις, οι μέσες ασφαλιστικές εισφορές ανέρχονται σε περίπου 31% του μεικτού μισθού και καταβάλλονται κατά 18% από τον εργοδότη και κατά 13% από τον εργαζόμενο.
Κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2014, ο μέσος μισθός διαμορφώθηκε σε περίπου 418 ευρώ (από 407 ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο), ενώ ο κατώτατος μηνιαίος μισθός, μετά την τελευταία αύξηση του από 01.01.2014, διαμορφώνεται στα 174 ευρώ για κανονικό ωράριο εργασίας (8 ώρες / ημέρα και 40 ώρες / εβδομάδα) και σε 1,03 ευρώ ανά ώρα εργασίας.

100.000 “ελληνικές” θέσεις εργασίας
Η διαφορά στο κόστος λειτουργίας σε σχέση με την Ελλάδα είναι τεράστια και εξηγεί τη μεταφορά επιχειρήσεων εντάσεως εργασίας στη γειτονική χώρα. Από το 1998 έως το 2012 οι ελληνικές επιχειρήσεις δημιούργησαν στη Βουλγαρία 100.000 περίπου θέσεις εργασίας, σύμφωνα με το Ελληνοβουλγαρικό Επιμελητήριο Β. Ελλάδος. Η αρχή έγινε με τις βιοτεχνίες φασόν που έφευγαν κυρίως από τη Βόρεια Ελλάδα, για να εκμεταλλευτούν τα χαμηλά εργατικά κόστη. “Εξαιτίας του πολύ χαμηλού κόστους στην Κίνα, οι πελάτες μάς έδιναν χαμηλές τιμές. Για να τους διατηρήσουμε, μεταφερθήκαμε στη Βουλγαρία και παράγουμε με το 1/4 του κόστους” αναφέρει στέλεχος εταιρείας που παράγει ρούχα φασόν. Ο σχεδιασμός και το εμπορικό κομμάτι έμειναν μεν στην Ελλάδα αλλά οι 500 θέσεις εργασίας χάθηκαν εδώ και δημιουργήθηκαν στη γειτονική χώρα.
“Εκεί πληρώνουμε 194 ευρώ μεικτά, εδώ 700 ευρώ, αν δεν είχαμε φύγει, θα είχαμε κλείσει” προσθέτει ο ίδιος. Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας ακολούθησε το μεγάλο “βαλκανικό άνοιγμα” των τραπεζών και των κατασκευαστικών εταιρειών, που διέβλεψαν ευκαιρίες ανάπτυξης σε μια μεγάλη αγορά.

Η μετανάστευση της κρίσης
Η μετανάστευση των επιχειρήσεων που παρατηρείται στα χρόνια της κρίσης έχει διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά. “Όταν το 2010 προέκυψε η οικονομική κρίση, πολλές ελληνικές επιχειρήσεις κατέφυγαν στη Βουλγαρία και στην Κύπρο, με σκοπό να διατηρήσουν την παραγωγική και οικονομική τους δραστηριότητα σε ανταγωνιστικά επίπεδα έναντι των εταίρων μας στις άλλες χώρες της Ε.Ε. και όχι μόνο σε αυτές” εξηγεί στη “Θ” ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου δρ. Χρήστος Καζαντζής. “Θα πρέπει να γίνει διάκριση στο ζήτημα των ελληνικών επιχειρήσεων στη γειτονική χώρα για να μη δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις” σημειώνει. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι περισσότερες επιχειρήσεις που επεκτάθηκαν στη Βουλγαρία από το 1999 μέχρι το 2008 διατήρησαν σε μεγάλο βαθμό την έδρα τους στην Ελλάδα. Οι επιχειρήσεις που ιδρύθηκαν από το 2007 και έπειτα, στη συντριπτική τους πλειονότητα μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, το έκαναν προκειμένου να χρησιμοποιήσουν όλα τα ευεργετικά πλεονεκτήματα που δίνει η Βουλγαρία με χαμηλό φόρο, φτηνό εργατικό δυναμικό και χαμηλή ασφάλεια. Οι εταιρείες αυτές “αποτελούν την ατμομηχανή και τη ραχοκοκαλιά της βουλγαρικής οικονομίας, ταυτόχρονα όμως και της ελληνικής, καθότι οι περισσότερες από αυτές συνεχίζουν να έχουν έδρα στην Ελλάδα και οι πωλήσεις τους, επίσης στο μεγαλύτερο ποσοστό, απευθύνονται στην ελληνική αγορά”.

Επιχειρήσεις φαντάσματα
Το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Σόφιας επισημαίνει ότι πολλές εταιρείες ιδρύθηκαν στη Βουλγαρία με μοναδικό σκοπό την αγορά ακινήτου ή αυτοκινήτου και όχι οπωσδήποτε για τη μετεγκατάσταση παραγωγικών δραστηριοτήτων, ενώ και ο πρόεδρος του Ελληνοβουλγαρικού Επιμελητηρίου Β. Ελλάδος αναγνωρίζει ότι “υπάρχουν και οι επιχειρήσεις-μαϊμού ή φαντάσματα ή εταιρείες φακέλου, προκειμένου να γλιτώσουν φόρους, πινακίδες αυτοκινήτων – μεταφορά ή ξέπλυμα μαύρου χρήματος”.

Μισθοί Βουλγαρίας, εργασία στην Ελλάδα
Υπάρχουν και άλλα κόλπα που εκμεταλλεύονται επιχειρηματίες, προκειμένου να μειώσουν τα κόστη τους. Για παράδειγμα, μεταφορική εταιρεία στη Β. Ελλάδα έχει δημιουργήσει θυγατρική στη Βουλγαρία, ώστε να έχει ανταγωνιστικές τιμές στις διεθνείς μεταφορές. Οι ασφαλιστικές εισφορές που πληρώνει η εταιρεία για έναν έλληνα οδηγό είναι επταπλάσιες σε σχέση με αυτές που αντιστοιχούν στον εργαζόμενο που ασφαλίζεται στη Βουλγαρία. Έτσι ο επιχειρηματίας μπορεί είτε να δώσει ανταγωνιστικές τιμές και να αναλάβει το μεταφορικό έργο είτε να μεγιστοποιήσει το κέρδος του. Υπάρχουν και περιπτώσεις επιχειρηματιών που πληρώνουν “μισθούς Βουλγαρίας” για εργαζόμενους που απασχολούν στην Ελλάδα. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα, έως εννέα μήνες, διάστημα που είναι επαρκές για επιχειρήσεις που έχουν εποχική δραστηριότητα. Πηγές με γνώση τέτοιων διαδικασιών αναφέρουν ως παραδείγματα τεχνικές εταιρείες που προσλαμβάνουν εργάτες μέσω των θυγατρικών τους στη Βουλγαρία και τους απασχολούν σε έργα, ή τουριστικές επιχειρήσεις που ασφαλίζουν και αμείβουν το προσωπικό τους με τους όρους που ισχύουν στη γείτονα και τους απασχολούν για την καλοκαιρινή περίοδο στην Ελλάδα!

Προληπτικός φόρος
Λόγω των χαμηλών φορολογικών συντελεστών στη Βουλγαρία οι συναλλαγές των εταιρειών με έδρα σε αυτήν τη χώρα με ελληνικές εταιρείες ενδέχεται να υπόκεινται σε αυστηρούς ελέγχους για την εξακρίβωση πραγματικής φύσης των συναλλαγών. Μάλιστα, επειδή η Βουλγαρία ανήκει στις χώρες με προνομιακό φορολογικό καθεστώς, έχει επιβληθεί “προληπτικός φόρος”- προκαταβολή 26% επί της αξίας των τιμολογίων. Το Ελληνοβουλγαρικό Επιμελητήριο δηλώνει αντίθετο στην εξομοίωση των φορολογικά συνεπών εταιρειών και επαγγελματιών με αυτούς που πραγματοποιούν εικονικές συναλλαγές. “Εκτιμούμε ως λανθασμένη την απόφαση της κυβέρνησης να θεωρεί όλους τους επιχειρηματίες ενόχους μέχρι να αποδείξουν ότι δεν πρόκειται περί τριγωνικής αλλά περί πραγματικής συναλλαγής”.

Άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών σε δυο ώρες
Απαιτούνται μόνο δύο ώρες και ελάχιστα έγγραφα για την ενεργοποίηση τραπεζικού λογαριασμού στη Βουλγαρία. Για τα φυσικά πρόσωπα χρειάζονται: α) έγγραφο ταυτοποίησης, β) δήλωση για το εάν το άτομο πολιτεύεται ή έχει συγγενικό δεσμό με πολιτικό πρόσωπο, γ) δήλωση του τόπου πληρωμής των φόρων, δ) συμφωνητικό ανοίγματος λογαριασμού με την Τράπεζα. Ένα φυσικό πρόσωπο μπορεί να έχει μαζί του 14.999 βουλγαρικά λεβ (BGN). Ποσό μεγαλύτερο πρέπει να δηλωθεί στο τελωνείο και να αιτιολογηθεί η προέλευσή του. Σε περίπτωση νομικού προσώπου, δηλαδή εταιρείας, απαιτούνται: α) έγγραφο καταχώρησης της εταιρείας και της άδειας / αδειοδότησης της εταιρείας για άσκηση δραστηριότητας, β) απόσπασμα από το επιμελητήριο για την εταιρεία για τα στοιχεία (επωνυμία, αρ. καταχώρησης, έδρα, εκπροσώπηση κτλ.), που έχουν εγγραφεί σε αυτό, γ) πληρεξούσιο του νομίμου εκπροσώπου εταιρείας προς τρίτο φυσικό πρόσωπο, δ) δείγμα υπογραφής του προσώπου που ενεργεί τραπεζικές συναλλαγές για λογαριασμό της εταιρείας, ε) ακριβές αντίγραφο καταστατικού ή του εγγράφου σύστασης της εταιρείας και επίσημη μετάφραση στη βουλγάρικη γλώσσα, στ) δήλωση FATCA, δήλωση του πραγματικού δικαιούχου, ζ) ΚYC (Know Your Customer )- Ερωτηματολόγιο.

Δημοσιευτηκε στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» 27/7/2015