Από αύριο αρχίζουν τα δύσκολα, τόσο για την κυβέρνηση που θα προκύψει από την εκλογική διαδικασία όσο και για τους φορολογούμενους, πολίτες και επιχειρήσεις.

Της Σοφίας Χριστοφορίδου

Αμέσως μετά το σχηματισμό της, η νέα κυβέρνηση έχει να διαχειριστεί μια σειρά από ακανθώδη ζητήματα, τα οποία ελάχιστα συζητήθηκαν κατά την προεκλογική περίοδο: ασφαλιστικό, φορολογικό, αγρότες, διαχείριση των κόκκινων δανείων και ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Η συζήτηση για το χρέος, που προβάλλεται ως το μεγάλο διακύβευμα, δεν πρόκειται να ανοίξει εύκολα -και σε κάθε περίπτωση όχι πριν από την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης. Εάν όμως το ελληνικό χρέος δεν καταστεί βιώσιμο, το ΔΝΤ αρνείται να συμμετάσχει στο 3ο μνημόνιο από την ερχόμενη άνοιξη, με συνέπεια να δημιουργείται μια “μαύρη τρύπα” 6,7 δισ. ευρώ στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα.

Οι πολίτες από την άλλη έχουν να αντιμετωπίσουν ένα βαρύ φορολογικό φορτίο ως φορολογούμενοι, αυξημένες δαπάνες λόγω της αύξησης του ΦΠΑ ως καταναλωτές, μειώσεις συντάξεων ως συνταξιούχοι, ανατροπές στο εργασιακό τους περιβάλλον και στον προγραμματισμό τους για συνταξιοδότηση ως εργαζόμενοι. Οι επιχειρήσεις θα συνεχίσουν τον αγώνα επιβίωσης σε καθεστώς capital controls, έχοντας να αντιμετωπίσουν τη συνεχιζόμενη ύφεση και τη βαρύτερη από φέτος φορολογία, με ορατό τον κίνδυνο χιλιάδες εξ αυτών να οδηγηθούν στο κλείσιμο.

ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ

Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να καταθέσει συμπληρωματικό προϋπολογισμό για το 2015 (καθώς ο υπάρχων έχει εκτροχιαστεί πλήρως, με υστέρηση εσόδων 4,1 δισ. ευρώ), μαζί ενδεχομένως με το προσχέδιο προϋπολογισμού για το 2016 και το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα της επόμενης τριετίας, το οποίο θα έπρεπε να έχει ψηφιστεί από την περασμένη άνοιξη.

Επίσης εντός του Οκτωβρίου θα πρέπει να υλοποιήσει μια σειρά από προαπαιτούμενα για να κλείσει με επιτυχία την πρώτη αξιολόγηση του τρίτου μνημονίου από τον ESM, ώστε να εκταμιεύσει άμεσα την επόμενη δόση των 3 δισ. ευρώ. Σε αυτά περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων:

– Μέτρα για τους αγρότες (αύξηση φορολογίας στο 20% για το 2016 και στο 26% για το 2017, κατάργηση της επιστροφής του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο κίνησης), για τα οποία και τα δύο κόμματα που διεκδικούν την πρώτη θέση έχουν υποσχεθεί ότι θα αναζητήσουν ισοδύναμα.

– Νέο φορολογικό, με αλλαγές στην κλίμακα και το αφορολόγητο, ενσωμάτωση της εισφοράς αλληλεγγύης επί του εισοδήματος κτλ., αύξηση φορολογικού συντελεστή επί του ετήσιου εισοδήματος από ενοίκια (για εισοδήματα κάτω των 12.000 ευρώ στο 15% από 11% και για εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ στο 35% από 33%).

Μέχρι το τέλος του έτους η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να συγκεντρώσει έσοδα 25 δισ. ευρώ για να κλείσει τον προϋπολογισμό, ειδάλλως θα βρεθεί αντιμέτωπη με χρηματοδοτικό κενό μεγαλύτερο του 1,8 δισ. ευρώ, που ήταν το καλό σενάριο, το οποίο προϋπέθετε συνεχή ροή χρηματοδότησης από την εκταμίευση δόσεων του νέου δανείου. Πρόκειται για τα 3 δισ. ευρώ των εκκρεμών υποδόσεων του Αυγούστου και τα 6,9 Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου, που όμως απαιτούν εφαρμογή των εκκρεμών προαπαιτούμενων και ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης.

Η αξιολόγηση ήταν προγραμματισμένη για το τέλος Οκτωβρίου, κάτι που πλέον το ΔΝΤ δεν θεωρεί πιθανό, λόγω των εκλογών και του χρόνου που θα απαιτήσει ο σχηματισμός νέας κυβέρνησης. Ενδεχόμενη καθυστέρηση στο κλείσιμο της αξιολόγησης θα “πήγαινε” πίσω και τη συζήτηση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.

ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ

Το Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων έχει θέσει ως στόχο την ολοκλήρωση των διαγωνισμών για την πώληση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων και την πώληση μετοχών του ΟΛΠ μέχρι το τέλος της χρονιάς, ενώ ακολουθεί μέχρι το Φεβρουάριο το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα δεσμεύτηκε να προχωρήσει με το υπό εξέλιξη πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, με βάση το σχέδιο αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων που υπάγονται στο ΤΑΙΠΕΔ από τις 31-12-2014. Παράλληλα πρέπει να δημιουργηθεί το νέο ταμείο αξιοποίησης δημοσίου πλούτου, όπως αυτό συμφωνήθηκε στο 3ο μνημόνιο, ώστε τα έσοδα από τις υπόλοιπες αποκρατικοποιήσεις (πλην αυτών που είναι σε φάση ολοκλήρωσης) να κατευθυνθούν όχι μόνο προς την εξυπηρέτηση του χρέους αλλά και στην ανάπτυξη της χώρας ή / και στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Τα στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού για το οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου επιβεβαίωσαν αυτό για το οποίο διαμαρτύρεται όλη η αγορά: Τη στάση πληρωμών του δημοσίου. Οι καθυστερούμενες οφειλές του δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα ξεπερνούν τα 4,7 δισ. ευρώ, το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων υπολείπεται σε χρηματοδότηση κατά 1,5 δισ. ευρώ. Αυτά τα χρήματα λείπουν από μια καθημαγμένη οικονομία. Τα capital controls δεν ήταν απλώς το κερασάκι στην τούρτα, αλλά ίσως αποδειχθεί ότι πρόκειται για μια δεύτερη, ακόμα πιο μεγάλη τούρτα, καθώς δεν προβλέπεται να χαλαρώσουν νωρίτερα από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, δηλαδή όχι πριν από το τέλος του έτους. Όμως με την αβεβαιότητα που δημιούργησε το α’ εξάμηνο, όταν συνεχιζόταν η διαπραγμάτευση, και τους κεφαλαιακούς περιορισμούς του β’ εξαμήνου χάνεται ουσιαστικά όλο το 2015.

Όση ρευστότητα απέμεινε στις επιχειρήσεις θα την απορροφήσει η εφορία, καθώς αυξάνεται από φέτος η προκαταβολή φόρου για τα εισοδήματα του 2016. Η προκαταβολή φόρου για τους ελεύθερους επαγγελματίες από 55% αυξάνεται για τα εισοδήματα του 2015 στο 75% και για τα εισοδήματα του 2016 στο 100%.

Επιπλέον, για τον φορολογικό συντελεστή των επιχειρήσεων, που αυξήθηκε ήδη από το 26% στο 28%, υπάρχει ήδη πρόβλεψη για αύξηση ακόμη μιας μονάδας στο 29%.

Τράπεζες Αρχές Οκτωβρίου τα stress test

Μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου θα πρέπει να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση της ποιότητας χαρτοφυλακίων των ελληνικών τραπεζών και στις αρχές Οκτωβρίου να γίνουν τα stress test, με βάση τα οποία θα προσδιοριστεί το ύψος των κεφαλαίων που θα χρειαστεί η κάθε τράπεζα. Έως τα μέσα Οκτωβρίου θα πρέπει να έχει ψηφιστεί από τη Βουλή το νέο νομοθετικό πλαίσιο για την ανακεφαλαιοποίηση και στις έξι εβδομάδες που απομένουν μέχρι το τέλος του έτους οι τράπεζες πρέπει να οργανώσουν και να προχωρήσουν στις αυξήσεις κεφαλαίου, με στόχο την προσέλκυση ιδιωτών επενδυτών.

Άγνωστος Χ παραμένει η διαχείριση των “κόκκινων δανείων” που αφορά χιλιάδες δανειολήπτες -φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις- και αντιστοιχεί σε οφειλές άνω των 40 δισ. ευρώ ή στο 35% του συνολικού χαρτοφυλακίου των τραπεζών. Η επικρατέστερη λύση για τα κόκκινα δάνεια στον τομέα της στεγαστικής πίστης και στο κομμάτι των χορηγήσεων προς τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις φαίνεται να είναι το σπάσιμο (split) του δανείου, ώστε να εξυπηρετείται το 50% και το υπόλοιπο 50% να παγώσει για 5 χρόνια. Η λύση αυτή θα “εξυγιάνει” εν μέρει τους ισολογισμούς των τραπεζών, κάτι που θα επηρεάσει τη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης. Συνακόλουθα, από το ποσό των ιδιωτικών κεφαλαίων που θα προσελκύσουν οι τράπεζες θα εξαρτηθεί και το υπόλοιπο που θα χρειαστεί να καλύψει το δημόσιο, από κεφάλαια του 3ου προγράμματος. Η JP Morgan εκτιμά τις συνολικές κεφαλαιακές ανάγκες σε 15 δισ. ευρώ, ενώ η συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών υπολογίζεται σε 4 δισ. ευρώ.

Χρέος Η συζήτηση δεν θα ανοίξει εύκολα

Μια συζήτηση που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ανοίξει άμεσα, όπως ακριβώς δεν άνοιξε και το 2012. O τέως υπουργός Οικονομικών Ευ. Τσακαλώτος εξέφρασε μάλιστα την ανησυχία του ότι κάποιοι από τους πιστωτές θα ασκήσουν τόσο μεγάλες πιέσεις και θα δυσκολέψουν τόσο την πρώτη αξιολόγηση, ώστε να μη γίνει ποτέ η συζήτηση για το χρέος. Όμως ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (από όπου θα προέλθει το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων) Κλάους Ρέγκλινγκ έχει ξεκαθαρίσει ότι διαφωνεί με την εκτίμηση ότι το ελληνικό χρέος είναι μη βιώσιμο, επιβεβαιώνοντας ότι οι εταίροι προτίθενται να τηρήσουν σκληρή γραμμή στη διαπραγμάτευση για τη ρύθμιση του χρέους. Από την άλλη, το ΔΝΤ επισήμως συνεχίζει να υποστηρίζει ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο -και ως εκ τούτου δεν προτίθεται να εισφέρει το ποσό που του αναλογεί, 6,7 δισ. ευρώ στο τρίτο πρόγραμμα. Σε πρόσφατη ενημέρωση προς τους δημοσιογράφους, ο εκπρόσωπος τύπου του Ταμείου υιοθέτησε τη ρητορική της Ευρώπης, θέτοντας ως απαρέγκλιτο όρο την υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων, πριν από την υλοποίηση της δέσμευσης για ελάφρυνση του χρέους. “Η απροθυμία των πιστωτών για να παράσχουν ελάφρυνση του χρέους θα μπορούσε να ενταθεί εάν υπάρξουν δημοσιονομικά ελλείμματα”, επισημαίνει σε έκθεσή της η Goldman Sachs.

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία» 19/9/2015