«Πολλές ιστορίες, μία καρδιά». Με το μότο αυτό και με έναν έξυπνο λογότυπο- μια καρδιά από πολύχρωμες ψηφίδες- η Θεσσαλονίκη φιλοδοξούσε να δημιουργήσει ένα ισχυρό brand name, να αυξήσει την αναγνωρισιμότητά της και εν τέλει να γίνει ένας ελκυστικός τουριστικός προορισμός. Οι βασικές ιδέες πίσω από τις λέξεις και την γραφιστική αποτύπωση ήταν: καλόκαρδη υποδοχή, διασκεδαστική εμπειρία, πολύχρωμη κουλτούρα, ταξίδια στον ιστορικό χρόνο μέσα από τις αφηγήσεις των ανθρώπων και των μνημείων της , βάση για εξορμήσεις σε στεριά και θάλασσα, στο παρελθόν και το παρόν της πόλης. Δυστυχώς η καμπάνια του Οργανισμού Τουριστικής Προβολής… πέτυχε!

Δυστυχώς, γιατί πέτυχε άλλους στόχους από αυτούς που τέθηκαν. Πέτυχε να αποτυπώσει με ακρίβεια την τουριστική πολιτική που ακολουθήθηκε. Πολλές ιστορίες προσωπικής προβολής, πολιτικών και μικροπολιτικών καυγάδων γύρω από τον τουρισμό. Πολλές ψηφίδες τουριστικής στρατηγικής από ειδικούς και μη- κυρίως αυτούς. Και μια καρδιά την οποία πολλοί δον Ζουάν διεκδικούν, αλλά το φλερτ τους δεν φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Το θαύμα της σύμπνοιας δεν κράτησε παραπάνω από τρεις μέρες, καθώς λίγο μετά την παρουσίαση της νέας στρατηγικής branding ο Οργανισμός διαλύθηκε επί της ουσίας. Ο καθένας (συνέχισε να) τραβάει το δρόμο του. Χωρίς ενιαία στρατηγική. Με αποσπασματικές κινήσεις, που έφερναν τα αντίστοιχα αποτελέσματα.

Η Ένωση Ξενοδόχων συνεχίζει όπως πάντα να πηγαίνει στις εκθέσεις και να διοργανώνει ταξίδια γνωριμίας σε ξένους τουριστικούς πράκτορες, προσέλαβε δε και μάρκετινγκ μάνατζερ! Το αυτονόητο δηλαδή. Εστίασε, ορθά κατά τη γνώμη μου, στο χτίσιμο συνεργασιών με την Τουρκία. Πέρσι η ΕΞΘ έβαλε στο «στόχαστρό» της και νέες αγορές όπως η Ινδία, το Ντουμπάι, το Μπαχρέιν, το Ομάν, το Ιράν, το Αζερμπαϊτζάν, χώρες από τις οποίες μέχρι στιγμής καταγράφονται μηδενικές διανυκτερεύσεις. Τύπωσε και χάρτες με τους διάφορους ιστορικούς περιπάτους. Όπως και ο δήμος Θεσσαλονίκης. Δικούς του.

Ο οποίος δήμος Θεσσαλονίκης, μέσω του χαρισματικού Γιάννη Μπουτάρη που «γράφει» στα ΜΜΕ, έκανε μια καλή προσπάθεια προβολής της πόλης σε ανθρώπους που μπορεί να μην είχαν καν διαβάσει ξανά τη λέξη Θεσσαλονίκη. Τα ανοίγματα που έκανε προς το Ισραήλ, την Τουρκία και τα Βαλκάνια βοήθησαν ακόμη περισσότερο. Κοινώς «έξω πήγαμε καλά». Όμως εντός της πόλης, ο δήμος δεν έλυσε τα στοιχειώδη, που είναι και της αρμοδιότητάς του – καθαριότητα, λιγότερο μπάχαλο στους δρόμους και τα πεζοδρόμια, σημεία τουριστικής πληροφόρησης, σήμανση των κυριότερων σε γλώσσες πλην της αγγλικής.

Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας οραματίστηκε έναν Οργανισμό Τουριστικής Προβολής και για τους έξι νομούς της επικράτειάς της. Που θα είχε νόημα και αποτέλεσμα, αν υπήρχε ενιαία αντίληψη, σχεδιασμός και στρατηγική. Τελικά η πολιτική της για τον τουρισμό στην Κεντρική Μακεδονία συμπυκνώθηκε στο σλόγκαν Very Macedonia, που προκάλεσε θυμηδία και στο ομώνυμο portal που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τα δελτία τύπου του περιφερειάρχη (ό,τι δηλαδή αφήνει παγερά αδιάφορους τους τουρίστες και δη τους ξένους).

Το ΥΜΑΘ θέλησε κι αυτό να έχει έναν ρόλο. Έτσι συμμετείχε σε εκθέσεις τουρισμού (ξέχωρα από άλλους φορείς), συγκάλεσε συσκέψεις και προανήγγειλε ότι σχεδιάζει portal που θα συγκεντρώνει όλα τα μνημεία ενδιαφέροντος για προσκυνηματικό τουρισμό στη Β. Ελλάδα. Portal τουριστικής προβολής σχεδιάζει και το Διεθνές Πανεπιστήμιο με την Αναπτυξιακή Νομού Θεσσαλονίκης. Κοινώς potal υπάρχουν. Τους τουρίστες αναζητούμε

Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης έβαλε το χέρι στην τσέπη για να λειτουργήσει το στοιχειώδες- ένα περίπτερο στην πλατεία Αριστοτέλους που να δίνει πληροφορίες στους τουρίστες για την πόλη. Πιλοτικά. Μετά το περίπτερο έκλεισε. Μετά πλήρωσε για δωρεάν ξεναγήσεις σε όσα γκρουπ τουριστών επισκεπτόταν την Θεσσαλονίκη από τη Χαλκιδική και την Πιερία, αλλά υπ αλλά και σε μαθητές που θα ερχόταν σχολική εκδρομή στη Θεσσαλονίκη. Πάνω από 6.000 μαθητές επισκέφτηκαν την πόλη πέρσι και άλλοι τόσοι αναμένονται φέτος. Καθόλου άσχημα, για έναν φορέα μάλιστα που δεν ασχολείται εξ αντικειμένου με τον τουρισμό. Αλλά από μόνο του δεν αρκεί.

Η διοίκηση του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης επιχαίρει για το γεγονός ότι έρχονται κρουαζιερόπλοια στην Θεσσαλονίκη- και προφανώς οτιδήποτε περισσότερο από το ολότελα είναι καλύτερο. Όμως από το 0,1% των εισπράξεων κρουαζιέρας που αντιστοιχούσαν το 2012 στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος μέχρι του να καταστεί η Θεσσαλονίκη Hub κρουαζιέρας το 2015, όπως προβάλλεται, μας χωρίζει απόσταση πολλών ναυτικών μιλίων.

Πρόσφατα ο νέος πρόεδρος, Γιώργος Τσαμασλής επανέλαβε τα περί επανεκκίνησης του Οργανισμού και μαζί ανακοίνωσε τη «νεκρανάσταση» του Γραφείου Συνεδρίων (Conventions Bureau) και προανήγγειλε συμφωνία συνεργασίας με ένα μεγάλο γερμανικό οργανισμό που εξειδικεύεται στα city breaks και ο οποίος το 2015 θα φέρει στη Θεσσαλονίκη μέχρι και 3000 city breakers. Η πόλη, προέβλεψε ο κ. Τσαμασλής, θα έχει καλύτερες …τουριστικές μέρες, αν το αεροδρόμιο «Μακεδονία» λειτουργήσει σαν hub εταιρειών low cost και αν πυκνώσουν, τα δρομολόγια των εταιρειών που εκτελούν τακτικές πτήσεις.

Προσπάθειες γίνονται και θα ήταν άδικο να τις ακυρώσουμε δια μιας. Σίγουρα έχουν γίνει σημαντικά ανοίγματα στο εξωτερικό, για να καλυφθεί η κατάρρευση της εγχώριας τουριστικής αγοράς. Όμως με αποσπασματικές κινήσεις δεν μπορούμε παρά να περιμένουμε ευκαιριακά αποτελέσματα. Μένουν ακόμη πολλές ερωτήσεις να απαντηθούν. Ποια είναι η «αφήγηση» της πόλης; Ποιο είναι το τουριστικό προϊόν που πουλάει αυτή τη στιγμή η Θεσσαλονίκη; Ποιος το πουλάει; Πως το πουλάει; Και σε ποιους; Ποιους συγκινεί αυτή η «αφήγηση»; Τι προσφέρει η πόλη ως συνολική εμπειρία; Παρόλο που πιστεύω ότι οι ειδικοί είναι αυτοί που πρέπει να έχουν τον πρώτο (και τον τελευταίο) λόγο, θα τολμήσω να καταθέσω την άποψη μου, μέσα από τις σελίδες του «Πολιτικού Ημερολογίου». Εκτιμώ ότι η πόλη θα πρέπει να στοχεύσει κυρίως προς δύο κατευθύνσεις, κάθε άλλο παρά αμοιβαία αποκλειόμενες.

Πρώτον στους επισκέπτες του Σαββατοκύριακου, που έρχονται στη Θεσσαλονίκη από γειτονικές πόλεις και χώρες για ψώνια και διασκέδαση, συνέδρια και μεγάλες διοργανώσεις. Υπάρχουν χίλιοι δυο λόγοι να επισκεφτεί κανείς τη Θεσσαλονίκη, κάθε Σαββατοκύριακο. Δημήτρια, Φεστιβάλ Κινηματογράφου, Open House, Food Festival, ΒορΟινά, Urban Pic Nic, Γιορτή Χριστουγέννων, Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, Διεθνής Έκθεση Βιβλίου, Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Νεολαίας. Κι ακόμα Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης και κλαδικές εκθέσεις, τέσσερις εκπτωτικές περίοδοι και τόσα άλλα. Που είναι μαζεμένα όλα αυτά σε ένα διαδικτυακό καλεντάρι; Πως προωθούνται; Υπάρχει ένας ενιαίος σχεδιασμός που να ταυτίζει την πόλη με το Σαββατοκύριακο; Να βρίσκει ο επισκέπτης από την Κοζάνη και την Ξάνθη, τα Σκόπια και τη Σόφια, έναν διαφορετικό λόγο για να έρχεται στη Θεσσαλονίκη κάθε Σαββατοκύριακο;

Δεύτερον, στους επισκέπτες που θα επιλέξουν την πόλη (και) για το πολυπολιτισμικό της παρελθόν. Ξεκινώντας σχεδόν από το μηδέν, καταγράφηκαν 100.000 διανυκτερεύσεις από το Ισραήλ τη διετία 2011-2012, άλλες 39.000 μέχρι τον Αύγουστο του 2013 και στο νούμερο αυτό δεν υπολογίζονται εβραίοι που έρχονται από άλλες χώρες. Όμως η πόλη φαίνεται να αρνείται πεισματικά να αναδείξει όσα την συνδέουν με το εβραίκό της παρελθόν – η πλατεία Ελευθερίας, η πλατεία του Ολοκαυτώματος των εβραίων σαλονικιών παραμένει ένα πάρκιγκ για αυτοκίνητα. Επίσης το 2012 είχαμε περίπου 47.000 διανυκτερεύσεις Τούρκων και φέτος έχουμε 42.500 διανυκτερεύσεις μέχρι τον Αύγουστο του 2013- αύξηση 56% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρσι! Όμως αν σκεφτούμε ότι μόνο η Κωνσταντινούπολη, που είναι σε πολύ κοντινή απόσταση από τη Θεσσαλονίκη, έχει πληθυσμό που ξεπερνά τα 15 εκατομμύρια κατοίκoυς, οι 50.000 διανυκτερεύσεις θα μπορούσαν να αντιστοιχούν σε έναν μήνα, αντί σε έναν χρόνο.

Το ότι η Θεσσαλονίκη έχει τεράστιες δυνατότητες να αναπτυχθεί τουριστικά το θεωρώ κοινό τόπο. Εδώ και χρόνια, βέβαια, μένουμε στη διαπίστωση ότι «θα μπορούσε να…» και ο κάθε φορέας αρκείται στις ατομικές και αποσπασματικές πρωτοβουλίες του.
Μπορεί το ψηφιδωτό να αποτελείται από πολλές ψηφίδες αλλά στο τέλος θα πρέπει να σχηματίζει μια και μόνη «καρδιά».

 Σοφία Χριστοφορίδου

(Το κείμενο γράφτηκε για το «Πολιτικό Ημερολόγιο 2014» του δημοσιογράφου Βαγγέλη Πλάκα)