Ένα νέο μοντέλο κατανάλωσης κερδίζει σταδιακά έδαφος, μετά από έξι χρόνια κρίσης. Μικρά σουπερμάρκετ που αντί για “επώνυμα” προϊόντα που επιβαρύνονται με το κόστος του μάρκετινγκ, στηρίζουν μικρούς προμηθευτές αποκλειστικά από την Ελλάδα και προσφέρουν στους καταναλωτές χαμηλές τιμές αλλά και ένα κοινωνικό “αφήγημα”.
Της Σοφίας Χριστοφορίδου
Εκεί δεν θα βρείτε γνωστές μάρκες καφέ ή αναψυκτικών τύπου κόλα, αλλά τα αντίστοιχα προϊόντα που παράγουν Έλληνες παραγωγοί, ελεγμένα για την ποιότητα και την ασφάλειά τους, με χαμηλό οικολογικό αποτύπωμα, και κατά κανόνα σε καλύτερες τιμές, αφού έχει εξαλειφθεί ο ρόλος των μεσαζόντων και τα υψηλά χρηματοοικονομικά κόστη.
Πρωτοπόρο εγχείρημα, σε πανελλαδικό επίπεδο ήταν το συνεταιριστικό σουπερμάρκετ “BIOS Coop” στη Θεσσαλονίκη, που έχει τον μεγαλύτερο αριθμό προϊόντων στα ράφια του, και πλέον δίνει τα φώτα του και σε ομάδες καταναλωτών που θέλουν να δημιουργήσουν κάτι αντίστοιχο σε άλλες πόλεις. Ένα ακόμη παράδειγμα επιχείρησης που ακολουθεί μια διαφορετική εμπορική πολιτική σε σχέση με τα μεγάλα σουπερμάρκετ είναι το “80 ποιοτικά”.
BIOS: Το κέρδος μεταφέρεται στην κοινωνία
Foto:Αλέξανδρος Αβραμίδης
Η ιδέα για το συνεταιριστικό σουπερμάρκετ BIOS “γεννήθηκε” μέσα από “Κίνημα χωρίς μεσάζοντες”, την Πρωτοβουλία Συνεργασίας για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία , την “Κίνηση 136” για τη μη ιδιωτικοποίηση του νερού.
“Η ιδέα της συνεταιριστικής διαχείρισης αντανακλά μιαν άλλη αντίληψη για ζωη μας. Το όραμα μας είναι ότι μπορούμε μόνοι μας να πάρουμε την τροφή στα χέρια μας. Δεν έχουμε σκοπό μας το κέρδος, δεν κυνηγάμε το φθηνό αλλά την υψηλη ποιότητα, δεν έχουμε προϊόντα με μεταλλαγμένα ή χημικά πρόσθετα επιβλαβή για την υγεία και το περιβάλλον” εξηγεί ο Κώστας Νικολάου, που είναι από τα ιδρυτικά μέλη του συνεταιρισμού.
ΕΞΟΝΥΧΙΣΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Το 90% των προϊόντων στα ράφια του καταστήματος προέρχεται από Έλληνες παραγωγούς ή συνεταιρισμούς -ει δυνατόν από κοντινή απόσταση ώστε το οικολογικό αποτύπωμα να είναι μικρό- και ένα 10% προέρχεται από συνεταιρισμούς από όλο τον κόσμο, που υποστηρίζουν την αλληλέγγυα οικονομία. Από κάθε είδος υπάρχουν υπάρχουν προϊόντα 3-4 παραγωγών το μέγιστο και συνολικά υπάρχουν 3.000 κωδικοί. Τα προϊόντα πρέπει να είναι πιστοποιημένα και περνούν από εξονυχιστικό έλεγχο πριν μπουν στο ράφι. Ο έλεγχος γίνται από 20 επιτροπές ποιότητας στις οποίες συμμετέχουν οι ίδιοι οι συνεταιριστές (πολλοί εκ των οποίων είναι ειδικοί, ενώ οι υπόλοιποι αυτοεκπαιδεύονται) ενώ πρόσφατα το ΒΙΟΣ εγκαινίασε μια συνεργασία με το εργαστήριο χημικών αναλύσεων του πανεπιστημίου Ιωαννίνων για τον ποιοτικό έλεγχο των φρούτων και των λαχανικών για την ύπαρξη υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων.
- Foto:Αλέξανδρος Αβραμίδης
ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΤΑΓΕΣ
ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ ΚΕΡΔΩΝ
Μετά από δύο χρόνια προετοιμασίας το κατάστημα άνοιξε τον Δεκέμβριο του 2013. Από τους 100 συνεταιριστές που συμμετείχαν αρχικά έφτασαν σήμερα τα 425 μέλη και η διαδικασία εγγραφών είναι μονίμως ανοικτή. Το κάθε μέλος πληρώνει συμμετοχή 150 ευρώ εφάπαξ. “Το όφελος προκύπτει από το ίδιο το εγχείρημα” υποστηρίζει ο κ. Νικόλαου. Σε οικονομικό επίπεδο, οι ίδιοι τους ψωνίζουν σε χαμηλότερες τιμές, επειδή τα προϊόντα προέρχονται απευθείας από τους παραγωγούς, χωρίς το κόστος του μεσάζοντα. Ο συνεταιρισμός δεν δουλεύει με επιταγές, δεν έχει δάνεια, πληρώνει τους προμηθευτές ανάλογα με την κατανάλωση και έτσι δεν έχει ανοίγματα, κατά συνέπεια ούτε χρηματοπιστωτικό κόστος που μεταφέρεται στην τελική τιμή.
ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΩ
Σε κοινωνικό επίπεδο, δημιουργεί θέσεις εργασίας και επιστρέφει μέρος των κερδών του στην κοινωνία. Σήμερα εργάζονται στο κατάστημα ω και πολύ περισσότερα στους 450 προμηθευτές με τους οποίους υπάρχει συνεργασία. Εφόσον στο τέλος της χρονιάς υπάρξει πλεόνασμα, το 30% μοιράζεται σε κάθε συνεταιριστή με βάση το ποσό των αγορών που έκανε όλη τη χρονιά και το 70% αφενός αποτυπώνεται σε μείωση τιμών στο ράφι, αφετέρου επιστρέφεται στην κοινωνία, μέσω κοινωνικών δράσεων (πχ στήριξη αστέγων και μεταναστών, κοινωνικές κουζίνες, καλάθια αλληλεγγύης κλπ)
Οι καταναλωτές δεν είναι απαραίτητα μέλη του συνεταιρισμού. Το 70% του τζίρου προέρχεται από μη μέλη, καταναλωτές που έρχονται από μακρινά σημεία της Θεσσαλονίκης αλλά και από γειτονικούς δήμους για να στηρίξουν το εγχείρημα. Μάλιστα, ενώ ο τζίρος του λιανεμπόριου θα κλείσει μειωμένος κατά 2% για το 2015 το BIOS κατέγραψε αύξηση πωλήσεων 25% προσεγγίζοντας το 1 εκατ. ευρώ μεικτά.
Ο συνεταιρισμός διοικείται από διοικητικό συμβούλιο διετούς θητείας, αλλά στον πρώτο χρόνο ο πρόεδρος αλλάζει και κανείς δεν μπορεί να εκλεγεί για πάνω από δύο θητείες.
“Δεν μας ενδιαφέρει να κάνουμε αλυσίδα ή franchise το ΒΙΟΣ. Ο στόχος είναι να λειτουργούμε αποτελεσματικά, να δουν οι πολίτες ότι είναι οικονομικά και κοινωνικά επιτυχημένο το μοντέλο και να ανοίξουν κι άλλα καταστήματα, “από τα κάτω”, με νέα μέλη”.
info: Λεωφόρος Κων. Καραμανλή 42, Θεσσαλονίκη
—————————————————————————
“80 ποιοτικά”
Αποκλειστικά ελληνικά
Το “80 ποιοτικά” εισάγει μια άλλη εμπορική πρακτική, που στηρίζεται στη σχέση εμπιστοσύνης με πελάτες και προμηθευτές. Έχει 80 κατηγορίες ειδών (εξ ου και το όνομα), όλα τα προϊόντα παράγονται στην Ελλάδα, κατά προτίμηση από ντόπιους παραγωγούς και σε κανένα ράφι δεν υπάρχουν δύο ανταγωνιστικές εταιρείες.
“Βλέπαμε την αγορά τροφίμων και διαπιστώναμε ότι βρίσκεται στα πρόθυρα μετασχηματισμού. Οι αλυσίδες σουπερμάρκετ είναι πολυάνθρωπες δομές με υψηλό λειτουργικό κόστος. Η υπερπληθώρα προϊόντων δημιουργεί μεγάλο χρηματοπιστωτικό κόστος το οποίο μετακυλύεται στις τιμές. Οι δε προμηθευτές πολλές φορές έμπαιναν “μέσα” αφού αναγκάζονταν να “αγοράζουν ράφι” για να είναι σε καλύτερη θέση από τον ανταγωνιστή τους και να πληρώνονται με δεκάμηνες επιταγές” σημειώνει ο Νίκος Σαμαλής, υπεύθυνος λειτουργίας του καταστήματος. “Αντί να αντιγράψουμε αυτό το ασύμφορο μοντέλο λειτουργίας, το 2013 δημιουργήσαμε μια δικιά μας εμπορική ταυτότητα” προσθέτει.
ΛΙΓΑ ΚΑΙ ΚΑΛΑΤο κατάστημα δεν έχει στοκ, γιατί αυτό θα σήμαινε είτε ότι πληρώνει με επιταγές τους προμηθευτές είτε ότι δεσμεύει ένα μεγάλο μέρος του κεφαλαίου στην αποθήκη. “Τα προϊόντα πρέπει να ανακυκλώνονται όχι να στοκάρονται γιατί αν έχω χρηματοοικονομικό κόστος θα το βάλω στην τιμή” λέει ο ίδιος. Για τον ίδιο λόγο δεν έχει παρά μόνο 2.000 κωδικούς από 80 κατηγορίες προϊόντων. “Δεν θέλουμε να έχουμε τα πάντα γιατί θέλουμε να ελέγχουμε τα κόστη μας και την ποιότητα των προϊόντων” προσθέτει. Από την πλευρά του ο προμηθευτής δίνει καλύτερες τιμές γιατί δεν έχει ανταγωνιστικά προϊόντα στο κατάστημα και άρα δεν χρειάζεται να “αγοράσει ράφι» και να ενσωματώσει το κόστος στην τιμή.
ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Στα ράφια υπάρχουν προϊόντα που έχουν παραχθεί αποκλειστικά στην Ελλάδα- προτιμώνται παραγωγοί από τη Βόρεια Ελλάδα και ει δυνατόν από τη Θεσσαλονίκη γιατί η μεταφορά επιβαρύνει το τελικό κόστος αλλά και το περιβάλλον. Μεταξύ ενός επώνυμου και ενός λιγότερο γνωστού προϊόντος προτιμάται το δεύτερο “γιατί το επώνυμο έχει ενσωματώσει στην τιμή την υπεραξία που έχει αποκτήσει λόγω του μάρκετινγκ. Αν ο παραγωγός είναι πιστοποιημένος, έχει πολλά χρόνια στην αγορά και δεν βρούμε την παραμικρή τιμωρία από ΕΦΕΤ είναι για μας ο καλύτερος” εξηγεί ο κ. Σαμαλής. Μπορεί η επιχείρηση να βάζει αυστηρά ποιοτικά στάνταρ αλλά “το ισχυρότερο κίνητρο για τους πελάτες μας δεν ήταν η ποιότητα αλλά το γεγονός ότι τα προϊόντα είναι ελληνικά. Λόγω της κρίσης πολλοί άνθρωποι άρχισαν να σκέφτονται ότι αν τα λεφτά φεύγουν στο εξωτερικό πολύ σύντομα και τα παιδιά μας θα φύγουν στο εξωτερικό, γιατί δεν θα έχουν δουλειά. Όλοι μιλάμε για ανάπτυξη, αλλά πως θα έρθει αν οι μικρές επιχειρήσεις κλείνουν;”.
ΘΕΜΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ
Ούτε προσφορές υπάρχουν στο κατάστημα, ούτε μπόνους πόντοι, γιατί κατά τον κ. Σαμαλή “όλα αυτά είναι τεχνικές του μάρκετινγκ για να σε οδηγεί να αγοράσεις περισσότερα”. Η μόνη κάρτα που υπάρχει είναι η “κάρτα του γείτονα” που δίνει απευθείας έκπτωση 10% στον τελικό λογαριασμό εφόσον είναι μεγαλύτερος των 5 ευρώ. Την κάρτα την παίρνει όποιος δηλώσει γείτονας, αλλά “κανείς δεν λέει ψέματα”. Η πολιτική του καταστήματος ως προς τις κλοπές είναι αναρτημένη σε εμφανές σημείο: “Τα “80 ποιοτικά” δηλώνουν ότι ποτέ δεν θα ζητήσουν την ποινική δίωξη κανενός πελάτη που ενδεχομένως θα υπέπιπτε στον πειρασμό να αφαιρέσει προϊόντα από το κατάστημα” αναφέρεται στην πινακίδα που εξηγεί ότι το κόστος της κλοπής θα έπρεπε να ενσωματωθεί στην τελική τιμή και θα το πλήρωναν όλοι οι καταναλωτές. “Εμείς δεν υπολογίζουμε αυτό το ποσοστό στην τελική τιμή. Υπολογίζουμε ότι δεν θα κλέψει κανείς και όντως δεν κλέβει. Μέχρι τώρα τα κρούσματα ήταν απειροελάχιστα”.
Μελλοντικά, το “80 ποιοτικά” δεν θα γίνει “100 ποιοτικά”, με την έννοια ότι η επιχείρηση θα διατηρήσει τη φιλοσοφία της αλλά σχεδιάζει να δημιουργήσει και άλλα καταστήματα σε διαφορετικά σημεία στην πόλη.
info: Φιλίππου 70, Θεσσαλονίκη
Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» 7/2/2016
Sophie's Stories 