Δέκα σημεία κλειδιά που θα συμβάλουν καθοριστικά στην αλλαγή κλίματος και κατ΄ επέκταση στη μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας, που είναι και το ζητούμενο προτείνουν ο καθηγητής και πρώην υπουργός οικονομικών της Karl-Heinz Paqué και ο οικονομολόγος Άριστος Δοξιάδης.

Επιμέλεια: Σοφία Χριστοφορίδου 

Σε κείμενο που συνυπογράφουν υποστηρίζουν ότι ο δημόσιος διάλογος πρέπει να ξεφύγει από τις ιδεολογικές και εθνικές αντιπαραθέσεις και να εστιαστεί στα πρακτικά ζητήματα της ανάπτυξης. Το σχέδιο που παρουσίασαν σε εκδήλωση του ιδρύματος Friedrich Nauman στην Αθήνα “θεωρούμε ότι βασίζεται σε πρακτική οικονομική λογική, και δεν είναι ιδεολογικό μανιφέστο για κανένα τμήμα του πολιτικού φάσματος” όπως επεσήμαναν. Κατά τους συγγραφείς η μεγέθυνση της οικονομία, σε μια σταθερή και βιώσιμη τροχιά που συνδέεται με τις ανταγωνιστικές διεθνείς αγορές. Αυτό προϋποθέτει θεμελιακή αλλαγή στη δομή της οικονομίας, με μετατόπιση δραστηριότητας από την εγχώρια αγορά προς τον έξω κόσμο, ή, με την ορολογία των οικονομολόγων, από τους “μη-διεθνώς-εμπορεύσιμους κλάδους” προς τους “εμπορεύσιμους”.

ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ

Σύμφωνα με τους κ. Paqué και Δοξιάδη, “αυτή τη στιγμή η κατάσταση είναι ταυτόχρονα ελπιδοφόρα και επικίνδυνη”. Στο πεδίο της πολιτικής, εντοπίζουν ως καλό στοιχείο είναι ότι για πρώτη φορά από το 2010 ένα ευρύ φάσμα δυνάμεων, που εκπροσωπεί πάνω από το 80% των ψηφοφόρων, υποστηρίζει σε γενικές γραμμές το νέο πρόγραμμα προσαρμογής. Ωστόσο δεν παραβλέπουν ότι πολλά στελέχη της συγκυβέρνησης διαφωνούν έντονα με το σκεπτικό πολλών μεταρρυθμίσεων, και ότι οι ψηφοφόροι μπορεί να αντιδράσουν με οργή στους ακόμα πιο βαρείς φόρους που επέρχονται.

Στο πεδίο της οικονομίας, σημειώνουν ότι το ΑΕΠ είχε μια εκπληκτική αντοχή, παρά τα γεγονότα των τελευταίων μηνών, και είναι πολύ πιθανό το 2015 να κλείσει με ελάχιστη μείωση (κάτω από 1%) σε σύγκριση με το 2014.  Ο τουρισμός πήγε καλά, και είναι αξιοσημείωτο ότι πάνε καλά και οι εξαγωγές προϊόντων της εγχώριας παραγωγής (χωρίς πλοία και πετρελαιοειδή). Επίσης, είναι θετικό ότι στις τράπεζες οι εκτιμήσεις για τα νέα κεφάλαια που απαιτούνται είναι χαμηλότερες από τις αρχικές. Το κακό στοιχείο, που επισημαίνουν, είναι ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι είναι πολύ πιθανό να μην πραγματοποιηθούν, επειδή οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά δεν είναι σε θέση να πληρώσουν όλους τους φόρους. Κάτι τέτοιο θα έβγαζε εκτός τροχιάς τα μακροοικονομικά μεγέθη του συμφωνημένου προγράμματος, με απρόβλεπτες συνέπειες.

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΩΝ ΔΕΚΑ ΣΗΜΕΙΩΝ

“Για να να επιταχυνθεί με διατηρήσιμο τρόπο η ανάπτυξη, χρειάζεται μια σειρά μεταρρυθμίσεων με εσωτερική συνοχή” επισημαίνουν οι δύο συγγραφείς καταγράφοντας με σειρά προτεραιότητας τα βασικά σημεία του σχεδίου που προτείνουν. Παρακάτω καταγράφονται συνοπτικά τα δεκα σημεία:

1.    Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ): Η διατηρήσιμη ανάκαμψη πρέπει να προέλθει από την μεγέθυνση των ΜΜΕ, και να περιλαμβάνει τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Η προσπάθεια όλων πρέπει να επικεντρωθεί σε αυτό το θεμελιακό στόχο. […]

2.     Χρηματοπιστωτικό σύστημα: Οι τράπεζες πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν γρήγορα και ουσιαστικά, με χρήση και των κονδυλίων του ΤΧΣ. Πρέπει να επανέλθει η εμπιστοσύνη στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Πρέπει να εξεταστεί η δημιουργία μιας “κακής τράπεζας” για τα “κόκκινα δάνεια” με ξεχωριστή διοίκηση μέσα στο 2016, χρησιμοποιώντας το υπόλοιπο των 10 δισ. που είχε προγραμματιστεί για την ανακεφαλαιοποίηση. Επίσης, οι κίνδυνοι των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, των κλειστών τραπεζών και του Grexit πρέπει να περάσουν οριστικά στο παρελθόν, για να αποκτήσουν οι ΜΜΕ πρόσβαση με λογικούς όρους στις αγορές κεφαλαίου για δάνεια και για ίδια κεφάλαια.

3.     Εξαγωγικός προσανατολισμός των ΜΜΕ: Πρέπει να γίνει προτεραιότητα της δημόσιας πολιτικής να διευκολύνει τις ΜΜΕ να επεκταθούν στην παγκόσμια αγορά. Τα σχετικά μέτρα περιλαμβάνουν

α) άρση των εμποδίων που θέτει η γραφειοκρατία στις εξαγωγές,

β) πρακτική βοήθεια προς τις ΜΜΕ και τις νεοφυείς επιχειρήσεις που επιδιώκουν να τοποθετηθούν σε μια ξένη αγορά και

γ) αναμόρφωση της φορολογίας ώστε να ευνοείται η καινοτομία και η διερεύνηση των αγορών, και να μην επιβαρυνθούν οι μεγάλοι εξαγωγικοί κλάδοι όπως ο τουρισμός, που αντιμετωπίζει έντονο ανταγωνισμό από γειτονικές μεσογειακές χώρες, και η ναυτιλία, που μπορεί να μετακομίσει εύκολα.

4.     Φορολογικοί συντελεστές και διοίκηση: Η δομή της φορολογίας πρέπει να ευνοεί κατά προτεραιότητα την σταθερή ανάπτυξη των ΜΜΕ και των νέων επιχειρήσεων. Να μην επιβαρύνει την επένδυση σε καινοτομία, σε νέες τεχνικές παραγωγής και σε έρευνα. Να διατηρεί τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων όσο χαμηλά είναι εφικτό, για να μην αποθαρρύνει το επιχειρείν των μικρών ιδιοκτητών και τα στελέχη των επιχειρήσεων. Να μην επιβάλλει προκαταβολές για κέρδη που δεν έχουν πραγματοποιηθεί. Να μειώσει το ταχύτερο δυνατό το μη μισθολογικό κόστος της εργασίας (εισφορές και παρακρατούμενους φόρους) που είναι ακόμα από τα πιο ψηλά στον κόσμο. Η εξαιρετικά αναποτελεσματική φορολογική διοίκηση πρέπει να βελτιωθεί πολύ, πρέπει, όμως, να αναγνωριστεί ότι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής έχει στενά όρια. Η μεγέθυνση της φορολογικής βάσης με πραγματική ανάπτυξη έχει πολύ ψηλότερη προτεραιότητα.

5.     Ιδιωτικοποιήσεις: Οι δημόσιες επιχειρήσεις που παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες επ’ αμοιβή θα πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν σταδιακά. Ο κύριος στόχος της ιδιωτικοποίησης είναι μακροπρόθεσμος: οικονομική αποτελεσματικότητα, διατηρήσιμη ανάπτυξη και απασχόληση σε ανταγωνιστικές μονάδες. Τα έσοδα από την πώληση των μονάδων είναι δευτερεύων και όχι σημαντικός στόχος, αφού θα καλύψουν μόνο βραχυπρόθεσμα κάποιες ανάγκες του προϋπολογισμού.

6.     ‘Αμεσες ξένες επενδύσεις: Η Ελλάδα έχει την δυνατότητα να γίνει σημαντικός προορισμός για άμεσες ξένες επενδύσεις, ιδιαίτερα σε κλάδους όπως τα οπωροκηπευτικά, τα φάρμακα, ο τουρισμός και άλλοι όπου ήδη υπάρχει αξιόλογο δυναμικό καινοτομίας. Πρωταρχικής σημασίας είναι να αποκατασταθεί κλίμα σταθερότητας και εμπιστοσύνης. Επίσης, θα βοηθούσε πολύ ένας “οργανισμός για την ανάπτυξη” (Institution for Growth) που έχει σκοπό να προσελκύσει ξένες επενδύσεις.

7.     Αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες: Απαιτείται συστηματική μεταρρύθμιση για να βελτιωθεί η ποιότητα της διακυβέρνησης. […]

8.     Δημοσιονομική ισορροπία: Είναι προτιμότερη μια κάπως ελαστική πολιτική προϋπολογισμού, με αναπτυξιακό προσανατολισμό, από τους πολύ αυστηρούς αριθμητικούς κανόνες, που μπορεί να επιφέρουν μεγάλη ζημιά στην αποτελεσματική διοίκηση της χώρας.

9.     Απελευθέρωση της εγχώριας αγοράς υπηρεσιών: […] “Επειδή κάθε κυβέρνηση έχει περιορισμένη δυνατότητα να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις, προτείνουμε αυτές να μην επιβληθούν μέσα σε μικρό χρονικό ορίζοντα, όπως πρέπει να γίνει με τα προηγούμενα οκτώ σημεία”.

10. Αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους: […] Μετά την αναδιάρθρωση του Δεκεμβρίου 2012 είναι σχετικά βέβαιο ότι μέχρι το 2022 η εξυπηρέτηση του χρέους δεν θα είναι ιδιαίτερα δυσβάστακτη. “Γι αυτό, προς το παρόν, η καλύτερη τακτική για τους δανειστές και για την Ελλάδα είναι να υλοποιήσουν μια στρατηγική ανάπτυξης όπως αυτή που προτείνουμε, και αργότερα, π.χ. το 2020, να διαγνώσουν από κοινού σε τι τροχιά συγκλίνει η οικονομία. Πριν από αυτό, η αναδιάρθρωση δεν θα είχε μεγάλη αξία, και δεν θα βασιζόταν σε αξιόπιστα μικρο- και μακροοικονομικά δεδομένα”.