Ο πρώην πρόεδρος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την πρώην Γιουγκοσλαβία Fausto Pocar μιλά στη «Μ» για τα ανθρώπινα δικαιώματα, για την τρομοκρατία και για άλλα διεθνή ζητήματα

Το 2009 εξακολουθούμε να μιλάμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα ως ζητούμενο. Μήπως αυτό από μόνο του φανερώνει μια αποτυχία της διεθνούς κοινότητας; Είναι αλήθεια ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονται σε όλο τον κόσμο. Ενδεχομένως οι άνθρωποι να μην καταφέρουν ποτέ να χτίσουν τον «παράδεισο» των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς αυτά μεταβάλλονται, όσο οι ανάγκες της κοινωνίας και οι απαιτήσεις των καιρών αλλάζουν. Ωστόσο πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έγινε κάποια πρόοδος. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πλέον ένα ζήτημα στην ατζέντα των διεθνών σχέσεων, κάτι που δεν συνέβαινε στο παρελθόν, κι αυτό ασκεί πίεση στα κράτη και στις αρχές κατά της ατιμωρησίας. Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι δεν έχουν επιτευχθεί όλοι οι στόχοι δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επιχείρημα που θα αποθαρρύνει τη συνέχιση του αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι ένας διαρκής αγώνας.

Υπάρχει σχέση μεταξύ φτώχιας και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Αναπόφευκτα υπάρχει. Το είδος των δικαιωμάτων που παραβιάζονται διαφοροποιείται ανάλογα με την κοινωνία και το επίπεδο της ανάπτυξης. Δεν δικαιολογώ κοινωνίες που παραβιάζουν πολιτικά δικαιώματα επειδή παρουσιάζουν υστέρηση στην οικονομία και την ανάπτυξη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα για να δημιουργηθεί συνείδηση προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία, σε τελική ανάλυση, δεν εξαρτάται μόνο από την οικονομία και την ανάπτυξη, αλλά και από την εκπαίδευση.

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου και τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, το διεθνές δίκαιο σε πολλές περιπτώσεις παραμερίστηκε… Η 11η Σεπτεμβρίου προκάλεσε αντιδράσεις, πολλές φορές αναιτιολόγητες και δυσανάλογες, όπως η εισβολή στο Ιράκ και τα βασανιστήρια στο Γκουαντάναμο, όπου υπήρξε κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Κατά τη γνώμη μου, ο περιορισμός ή η παραβίαση των δικαιωμάτων είναι μία λανθασμένη αντίδραση. Μας απομακρύνει από αρχές που θα πρέπει να αποτελούν το «όπλο» των δημοκρατικών κοινωνιών απέναντι σε αντιδημοκρατικές στάσεις και ενέργειες, όπως αυτές των τρομοκρατικών ομάδων. Κατά κάποιο τρόπο, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων νομιμοποιεί την τρομοκρατία.

Οι πληγές στην πρώην Γιουγκοσλαβία έχουν κλείσει; Ίσως όχι ακόμη. Μόνο του το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν μπορεί να κλείσει όλες τις πληγές. Θα χρειαστούν χρόνια για να ξεπεραστούν οι συνέπειες αυτού του τρομερού πολέμου, αλλά στο τέλος, με πολλές προσπάθειες, η περιοχή θα μπορέσει να περάσει σε ένα άλλο επίπεδο.

Η ένταξη στην Ε.Ε. θα μπορούσε να είναι μέρος της λύσης; Δεν είμαι σίγουρος ότι η ένταξη στην Ε.Ε. θα οδηγούσε αυτομάτως σε μια λύση. Στην περίπτωση της Κύπρου, το πρόβλημα εξακολουθεί να υφίσταται, αλλά εκεί ίσως οι προσπάθειες της ένωσης καταλήξουν σε μια λύση.

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονόα» 26/9/2009 http://www.makthes.gr/news/reportage/44795/